Za posiadanie tej rośliny grozi milion zł kary. Zauważysz ją? Zgłoś do urzędu
Pistia rozetkowa (Pistia stratiotes) to roślina pływająca pochodząca ze strefy tropikalnej i subtropikalnej. Znana też pod nazwą sałata wodna, sałata nilowa, pistia pływająca. Jeszcze do niedawna sklepy akwarystyczne i ogrodnicze sprzedawały ja jako „bardzo oryginalną i popularną” roślinę swobodnie pływającą, która „niezwykle szybko rozrasta się wydając młode rośliny na rozłogach”. Jak czytamy w jednym z ogłoszeń, pistie rozetkowe „czerpiąc substancje odżywcze bezpośrednio z wody, oczyszczają ją ograniczając możliwość zakwitu glonów. Gatunek zalicza się do najskuteczniejszych roślin oczyszczających wodę”.
Od 2 sierpnia 2024 r. pistia rozetkowa znajduje się na liście inwazyjnych gatunków obcych (IGO) stwarzających zagrożenie dla UE. Oznacza to, że na terenie UE jej posiadanie, sprzedaż czy wwóz są surowo zakazane. „Kto narusza przepisy dotyczące IGO stwarzających zagrożenie dla Unii, popełnia przestępstwo lub wykroczenie i może zostać obciążony administracyjną karą pieniężną do 1 000 000 zł” – czytamy w komunikacie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ). Jeżeli ktoś zauważy obecność w środowisku pistii rozetkowej lub innego gatunku zaliczanego do IGO, powinien to zgłosić do urzędu gminy.
Czytaj też: Normy GAEC a ograniczenia w oraniu pól. Od tego zależą dopłaty
Unijna lista IGO. Jakie jeszcze gatunki się na niej znalazły?
Z dniem 2 sierpnia 2024 r. na listę inwazyjnych gatunków obcych, oprócz pistii rozetkowej trafiły: ryba - przydenka żebrowata (Fundulus heteroclitus) i żaba – platana szponiasta (Xenopus laevis). Rozszerzenie listy IGO podlegających ograniczeniom unijnym nastąpiło na mocy rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej Nr 2022/1203 z dnia 12 lipca 2022 r., zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) 2016/1141 w celu aktualizacji wykazu inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii (Dz. U. UE. L. z 2022 r. Nr 186, str. 10). Na mocy tego samego rozporządzenia od 2 sierpnia 2027 r. za inwazyjny gatunek obcy stwarzający zagrożenie dla UE zostanie uznany dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculatus) - pnącze pochodzące z Azji, rosnące naturalnie m.in. w Japonii i w Chinach.
Zakaz posiadania pistii rozetkowej. Okres przejściowy
Podmioty takie jak szkółki roślin czy sklepy zoologiczne posiadające zapasy roślin lub zwierząt, które od 2 sierpnia 2024 r. są na liście IGO, mają prawo przetrzymywać i przemieszczać je:
- przez rok (do 2.08.2025 r.) – w celu sprzedaży lub przekazania do celów niekomercyjnych innym podmiotom posiadającym stosowne zezwolenie,
- do dwóch lat (do 2.08.2026 r.) – w celu sprzedaży lub przekazania innym podmiotom prowadzącym badania naukowe lub ochronę ex situ, bądź wykorzystującym IGO do celów medycznych, posiadającym stosowne zezwolenie.
„Posiadacz zapasu IGO powinien zapewnić przetrzymywanie i przemieszczanie zapasu IGO w odpowiednim obiekcie izolowanym oraz podejmować niezbędne środki w celu uniemożliwienia rozmnażania, rozprzestrzeniania się lub ucieczki IGO”- czytamy w komunikacie GDOŚ. GDOŚ wskazuje, że jeśli posiadacz zapasu IGO przez 2 lata nie sprzedał lub nie przekazał IGO, to jest zobowiązany poddać zwierzę uśmierceniu (zgodnie z zasadami określonymi w ustawie) lub – w przypadku rośliny – unieszkodliwieniu, w warunkach uniemożliwiających rozprzestrzenienie się tego zwierzęcia lub tej rośliny. Wówczas należy o tym powiadomić regionalnego dyrektora ochrony środowiska w terminie 7 dni.
Czytaj też: Kłótnie rolników z „napływowymi miastowymi”. Coraz więcej spraw trafia do sądów
Inwazyjny gatunek obcy. Co to znaczy?
Do inwazyjnych gatunków obcych zalicza się rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które nie są rodzime dla ekosystemów i mogą powodować szkody w środowisku lub gospodarce, lub też negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka. IGO mogą zmniejszać liczebność lub nawet eliminować gatunki rodzime. Stanowią zagrożenia dla naturalnych ekosystemów oraz dla różnych dziedzin gospodarki takich jak rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo. Problem IGO stale narasta, głównie z powodu rozwoju globalnego handlu, transportu i turystyki.
Czytaj też: Są zmorą niejednego ogrodu. Podlej tym ziemię, a problem zniknie
Inwazyjne gatunki obce stwarzające zagrożenie dla Polski
Unijna lista inwazyjnych gatunków obcych obowiązuje w całej UE, gatunki, które zostały na niej umieszczone, dzielą się na dwie grupy: „rozprzestrzenione na szeroką skalę” oraz takie, które należy poddać „szybkiej eliminacji” (pistia rozetkowa należy do tej drugiej grupy). Istnieje też lista inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, która również dzieli się na dwie grupy: gatunki „podlegające szybkiej eliminacji” oraz „rozprzestrzenionych na szeroką skalę”. Do pierwszych zalicza się m.in. żółwia jaszczurowatego, malowanego i ostrogrzbietego. Do drugiej grupy należą rdestowce: sachaliński, japoński i czeski.
Unijną i polską listę IGO można znaleźć w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r.w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów.
Czytaj też: Ile jajek tygodniowo można jeść? Które są najlepsze? Wyniki badań naukowych
