Ile jajek tygodniowo można jeść? Które są najlepsze? Wyniki badań naukowych
Polscy i zagraniczni dietetycy, powołując się na ustalenia naukowców, wskazują, że jajka z powodzeniem można traktować jako element zdrowej i zbilansowanej diety. „Badania kliniczne pokazują, że zarówno osoby zdrowe, jak i te obciążone dużym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych (np. chorobą wieńcową czy cukrzycą typu 2) mogą odnieść korzyści z jedzenia jajek pod warunkiem, że są one składnikiem ogólnie zdrowej diety (przede wszystkim ze zmniejszoną podażą nasyconych kwasów tłuszczowych)” – pisze „Medycyna Praktyczna”.
Czy jajka są zdrowe? Ile jajek tygodniowo można jeść?
Portal Dietetycy.org przypomina z kolei, że już kilka lat temu australijska organizacja Heart Foundation ze swoich zaleceń usunęła limit tygodniowego spożycia jajek (wyjątkiem są osoby chore na cukrzycę typu 2, tu nadal pozostawiono limit 7 jajek w tygodniu). Australijscy specjaliści wskazują, że większą wagę trzeba przywiązywać nie do liczby jajek, ale do tego, z czym je jemy. Takie dodatki jak awokado czy grzyby są zdrowe, ale już bekon – niekoniecznie.
A jak jest w Polsce? Najnowszy „Talerz zdrowego żywienia” z 2020 r. opracowany przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) umieszcza jajka w kategorii „Zamieniaj”. Znalazły się w niej produkty, które warto włączać do swojej diety zamiast innych, uznawanych za mniej zdrowe (np. słodkie napoje warto zamienić na wodę). Jajka i inne produkty z dużą zawartością białka warto wprowadzać na talerz w miejsce czerwonego mięsa i wędlin. W tej chwili w zaleceniach polskich dietetyków najczęściej pojawia się liczba maksymalnie 14 jajek tygodniowo (dla osób zdrowych).
Czytaj też: Tajemnicze kody na jajkach. Co oznaczają?
Większe znaczenie niż liczba jaj ma to, jak je jemy
W artykule dr. Mariusza Jaworskiego opublikowanym przez NCEŻ w 2020 r. czytamy, że badania na temat związku między spożyciem jajek a zachorowaniami na cukrzycę typu 2 nie przynoszą jednoznacznych rozstrzygnięć. Z metaanaliz wyłania się jednak ciekawa prawidłowość. Okazuje się, że związek między zachorowaniem na cukrzycę a spożyciem jaj obserwowany był w badaniach amerykańskich. W badaniach prowadzonych w Azji i Europie takich korelacji nie obserwowano.
Wg badaczy za te różnice odpowiadają nawyki związane ze spożywaniem jajek, które różnią się między populacjami. „Kluczowe znaczenie mogą mieć inne produkty, które towarzyszą zwyczajowo przy spożywaniu jajek. Na przykład w USA jajka często spożywane są z czerwonym mięsem i jego przetworami (bekonem i kiełbaskami), które uznawane jest za czynnik ryzyka cukrzycy typu 2. W związku z tym, w codziennej diecie należy nie tylko uwzględnić ilość, ale także formę, w jakiej jajka są spożywane” – czytamy. „Ważne jest zwrócenie uwagi nie tylko na ilość, ale i formę, w jakiej spożywane są jajka (np. smażenie z dodatkiem tłuszczów nasyconych czy dodatek tłustych przetworzonych produktów mięsnych)” – podsumowuje autor.
Czytaj też: Mało słońca w ogrodzie? Te rośliny można sadzić w cieniu. Lista jest naprawdę długa
Pozytywny wpływ spożycia jaj na zdrowie
Najnowsze badania dotyczące wpływu jajek na nasze zdrowie idą dalej. Mówi się w nich o tym, że jajka nie tylko nie szkodzą, ale że mają pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Jednym z ich plusów jest wysoka zawartość dobrze przyswajalnego białka (chodzi o białko jako jeden z głównych składników odżywczych występujących w pokarmach, a nie o białku jako części jajka). W 2022 r. w wydaniu specjalnym czasopisma „Nutrients” (numer pt. „Effects of Dietary Protein and Polysaccharide Fortification on Disease”) Maria Luz Fernandez i Michael J. Puglisi, naukowcy z Wydziału Nauk o Żywieniu Uniwersytetu Connecticut piszą: „Białko zawarte w jakach zostało uznane za wysoce strawne i doskonałe źródło niezbędnych aminokwasów (…). Wykazano, że białko jaja zmniejsza niedożywienie w krajach słabo rozwiniętych, prawdopodobnie zwiększa wzrost u dzieci i chroni przed kwashiorkorem. Wykazano, że białko jaja jest ważne dla zdrowia mięśni szkieletowych i chroni przed sarkopenią. Białko jaja może również zmniejszać apetyt, co skutkuje zmniejszeniem spożycia kalorii z następnego posiłku i utratą wagi” – czytamy.
Rola jajek w diecie osób starszych
Na początku 2025 r. na łamach czasopisma „Nutrients” ukazały się wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Monash w Australii. Wynika z nich, że u stosunkowo zdrowych osób starszych spożywanie jaj 1–6 razy w tygodniu wiązało się z niższym ryzykiem zgonu (z dowolnej przyczyny) oraz zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych w porównaniu z osobami, które nie jedzą jaj wcale lub jedzą je rzadko. „W badaniu wzięło udział 8756 dorosłych w wieku 70 lat i starszych, którzy sami zgłaszali częstość całkowitego spożycia jaj: nigdy/rzadko (rzadko/nigdy lub 1-2 razy w miesiącu), co tydzień (1-6 razy w tygodniu) i codziennie (codziennie/kilka razy dziennie)” – czytamy na stronie australijskiej uczelni. U osób, które jadły jaja 1–6 razy w tygodniu, ryzyko zgonu z dowolnej przyczyny było o 15 proc. niższe, a ryzyko zgonu z powodu choroby sercowo-naczyniowej – o 29 proc. niższe".
„Jaja są bogatym źródłem składników odżywczych, cennym źródłem białka i niezbędnych substancji takich jak witaminy z grupy B, kwas foliowy, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (E, D, A i K), cholina oraz liczne minerały i pierwiastki śladowe” – mówi Holly Wild, doktorantka i wykładowczyni na Wydziale Zdrowia Publicznego i Medycyny Prewencyjnej Uniwersytetu Monash, współautorka artykułu. „Jaja są również łatwo dostępnym źródłem białka i składników odżywczych dla osób starszych (...)" - dodaje.
Czytaj też: Straty suszowe: W tych fazach rośliny są na nie najbardziej narażone
Które jajka są najlepsze?
Obecnie naukowcy poszukują też odpowiedzi na pytanie, jak sposób hodowli kur wpływa na wartość odżywczą jajek. W 2022 r. na łamach „Molecules” ukazał się artykuł podsumowujący badania prowadzone przez uczonych z Uniwersytetu Xiamen w Chinach. „Jajko, jako jeden z najbardziej powszechnych produktów spożywczych, a także jedno z najlepszych źródeł pożywienia dla człowieka, jest bogate w białko o wysokiej wartości biologicznej. Jakość białka jaja ustępuje jedynie mleku matki i jest białkiem najbardziej zbliżonym do mleka matki w naturze, prawie do 98 proc. białka jaja może być skutecznie wchłaniane przez organizm człowieka” – czytamy we wprowadzeniu.
Chińscy badacze wzięli pod lupę jajka określane przez nich jako ekologiczne (czyli jajka znoszone przez kury z wolnego wybiegu lub jajka pochodzące z niewielkich rodzinnych gospodarstw) oraz jajka „konwencjonalne”, czyli jajka od kur niosek z kurzych ferm, karmionych „komercyjną paszą”. Z ich badań wynika, że wartość odżywcza jajek ekologicznych jest rzeczywiście wyższa, mają one wyższą zawartość wielu cennych składników. Jednak nie wszystkich. „W białku jaja konwencjonalnego występują pewne korzystne substancje, takie jak cholina (witamina B4 - red., tyrozyna (aminokwas biorący udział w syntezie hormonów tarczycy – red.), leucyna (aminokwas odgrywający ważną rolę m.in. w budowie masy mięśniowej – red.) i tauryna (przypisuje się jej korzystny wpływ na wydolność fizyczną – red.), których zawartość jest wyższa niż w jajach ekologicznych” – czytamy.
Czytaj też: Najgorsze tłuszcze do smażenia. Tych olejów lepiej unikać
Badania różnych rodzajów jaj pod kątem ich wartości odżywczej oraz przydatności do produkcji majonezu prowadzili też polscy naukowcy. W 2017 r. na łamach „Nauka o drobiu” ukazały się wyniki badań prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie oraz Uniwersytetu Rzeszowskiego. Ich celem było porównanie jakości jaj dostępnych w handlu: ekologicznych (atestowane gospodarstwo ekologiczne) - OE, nutraceutycznych (wzbogaconych w kwasy tłuszczowe n-3) – NE z jakami konwencjonalnymi (system chowu klatkowego) – CE. Sprawdzano też ich właściwości technologiczne (emulgujące). „Żółtko jaj ekologicznych zawierało najwięcej białka (17,7 g/100 g), potasu (134,7 mg/kg) i miedzi (0,15 mg/kg). Tymczasem żółtko jaj konwencjonalnych było najbogatsze w magnez (14,6 mg/kg) i żelazo (9,05 mg/kg), a jaj nutraceutycznych – w wapń (109,0 mg/kg) i mangan (0,26 mg/kg). Naukowcy sprawdzali też kurze białko (albuminę). Ta z jaj ekologicznych zawierała najwięcej białka (13,0 g/100 g). Z kolei jaja nutraceutyczne zawierały więcej potasu, cynku czy magnezu.
Czytaj też: Chcesz zostać inspektorem rolnictwa ekologicznego? Ogłoszono termin egzaminu
- Tagi:
- wartość odżywcza jajek
- jajka
