Ile ziemi rolnej może kupić osoba, która nie jest rolnikiem? Przepisy są jasne

Źródło: Adobe Stock

Kwestie nabywania nieruchomości rolnych reguluje ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, która uchwalona została m.in. „w celu wzmocnienia ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych, które w myśl Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowią podstawę ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej, dla zapewnienia właściwego zagospodarowania ziemi rolnej w Rzeczypospolitej Polskiej […]”.

Czytaj też: Ważne zmiany dla właścicieli gruntów i gmin. Nowelizacja wchodzi w życie

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego a nabycie ziemi przez osobę niebędącą rolnikiem

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jedynie rolnik indywidualny może być nabywcą nieruchomości rolnej, „chyba że ustawa stanowi inaczej”. Natomiast jak wynika z art. 6 tej ustawy, „Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo”.

Wspomniany wyżej przepis o nabywaniu nieruchomości rolnej nie dotyczy jednak m.in., jak wynika z art. 2a ust. 3 pkt 1a, nieruchomości rolnej o powierzchni mniejszej niż 1 ha.

Czytaj też:
Ważny obowiązek właścicieli takich nieruchomości. Jakie dokumenty trzeba mieć? 

Ile ziemi rolnej może kupić osoba niebędąca rolnikiem?

Osoba niebędąca rolnikiem może nabyć nieruchomość rolną o powierzchni mniejszej niż 1 ha. W przypadku nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha, nie mają zastosowania przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Tym samym tego typu nieruchomość kupić może każdy zainteresowany, bez względu na to, czy jest rolnikiem, czy też nie.

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego znajduje natomiast zastosowania w odniesieniu do nieruchomości rolnych o powierzchni od 0,3 ha do 1 ha. Ziemia ta może być nabywana przez osobę niebędącą rolnikiem, jednak wówczas Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa (KOWR) przysługuje prawo pierwokupu, z którego może, ale nie musi skorzystać.

Czytaj też: Rolnicy będą mogli przejść na bezrobocie? Ważne zmiany w przepisach 

Nabycie nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha przez osobę niebędąca rolnikiem

Czy możliwy jest zakup nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha przez osobę niebędąca rolnikiem? Okazuje się, że tak. Jest to jednak możliwe jedynie w dwóch przypadkach:

• nabycia od bliskiej osoby,
• uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR.

Nabycie nieruchomości rolnych o powierzchni co najmniej 1 ha jest możliwe przez osoby bliskie zbywcy. Do osób takich, jak wynika z informacji zawartych na stronie internetowej KOWR, zalicza się:

• zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki),
• wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
• rodzeństwo,
• dzieci rodzeństwa,
• rodzeństwo rodziców,
• małżonka,
• rodziców małżonka,
• osoby przysposabiające i przysposobione,
• ojczyma,
• macochę,
• pasierbów.

Czytaj też: Szykują się zmiany w przepisach ws. wycinki drzew. Nowy pomysł ministerstwa

Zgoda Dyrektora Generalnego KOWR na nabycie nieruchomości rolnej: Kiedy jest wymagana?

W innej sytuacji niż powyższa (nabycie od osoby bliskiej) zasady nabycia nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 1 ha przez osobę niebędącą rolnikiem określone zostały w  art. 2a ust. 4 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Nabycie takie wymaga wówczas uzyskania wcześniej zgody Dyrektora Generalnego KOWR, która wyrażona zostanie w drodze decyzji administracyjnej.

Ze stosownym wnioskiem w tej sprawie wystąpić może m.in.:

• każdy zbywca nieruchomości rolnej,
• osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne,
• osoba fizyczna, która zamierza powiększyć gospodarstwo rolne.

Wniosek powinien zostać złożony w oddziale terenowym KOWR właściwym ze względu na położenie nieruchomości rolnej. Oddziały te znajdują się w każdym województwie.

Zgoda Dyrektora Generalnego KOWR jest wydawana na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego. Jak można przeczytać na stronie internetowej KOWR, „Załatwienie sprawy, powinno więc nastąpić bez zbędnej zwłoki. W przypadku sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, zaś w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania”.

Czytaj też: Przypomina czosnek niedźwiedzi. Sezon na niego właśnie trwa

Czy osoba niebędąca rolnikiem może nabyć kilka działek o powierzchni poniżej 1 ha każda? 

Wiele osób zastanawia się, jak rozumieć wskazaną w ustawie nieruchomość rolną o powierzchni mniejszej niż 1 ha, którą może nabyć osoba niebędąca rolnikiem. Czy osoba taka może nabyć tylko jedną działkę o takiej powierzchni, czy też kilka działek, z których każda ma powierzchnię mniejszą niż 1 ha.

Do wątpliwości tych odnosi się postanowienie Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2024 roku o sygn. akt I CSK 2031/23, w którym przeczytać można, że „[…] wielkość powierzchni rolnych możliwych do nabycia przez osobę niebędącą rolnikiem została uregulowana w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego i wynosi maksymalnie 1 ha. Jak słusznie wskazał Sąd drugiej instancji powierzchnia ta jest powierzchnią łączną, jaką może nabyć osoba indywidualna i nie odnosi się […] do obszaru każdej nabywanej nieruchomości oddzielnie”.