Czy koniec z obcinaniem ogonów u świń? Kto przestrzega, a kto "udaje"?
Komisja Europejska w 2017 roku przeprowadziła audyt państw członkowskich, wskazując liczne nieprawidłowości i naruszenia. W efekcie wiele krajów zostało zobowiązanych do przedstawienia planów naprawczych. Wśród pozytywnych wyjątków znalazły się Szwecja, Finlandia, Cypr, Litwa, Słowacja i Wielka Brytania, gdzie stosowanie zakazu jest rygorystycznie przestrzegane. Jak wygląda sytuacja w innych krajach UE?
Niemcy: presja i plan działania
W odpowiedzi na upomnienia z Brukseli, Niemcy uruchomiły w 2019 roku narodowy plan rezygnacji z obcinania ogonów. Hodowcy mogli wybrać dwie ścieżki: ocenę dobrostanu i ryzyka lub testowanie systemu na min. 10% stada. Jednak tylko nieliczne gospodarstwa (głównie ekologiczne) rzeczywiście zrezygnowały z zabiegu. Rządowy projekt badawczy KoVeSch wykazał, że całkowita rezygnacja z obcinania ogonów jest trudna do wdrożenia z powodu wysokiego ryzyka obgryzania.
Holandia: doradztwo i etapowe zmiany
W Holandii, gdzie społeczna presja jest duża, już w 2020 roku wdrożono ogólnokrajowy program doradczy. W trzech etapach gospodarstwa przechodzą od planowania zmian, przez ograniczanie liczby obcinanych ogonów, aż po całkowitą rezygnację. Ich daniem kluczem są szkolenia, doradcy terenowi i wsparcie praktyczne.
Włochy: restrykcyjne zasady i limity
Od jesieni 2023 roku Włochy pozwalają na eksport świń z obciętymi ogonami tylko za zgodą. Od 2025 roku cięcie ogonów jest możliwe jedynie, gdy udowodni się problemy z dobrostanem. Próg dopuszczalnych urazów ogonów i uszu ustalono na 7%. Zezwolenie na cięcie wydaje się tylko na kilka cykli, a niepowodzenie skutkuje koniecznością obniżenia odsetka ciętych ogonów do 15%.
Austria: próg 2% i skuteczna kontrola
Austria z sukcesem wdrożyła zakaz obcinania ogonów. Obowiązuje limit 2% urazów ogonów, a w razie jego przekroczenia gospodarstwo musi zwiększyć liczbę świń z naturalnym ogonem do min. 70% i złożyć raport. Od 2023 roku 50% świń musi mieć nieobcięte ogony. Od 2008 roku obcinanie ogonów jest zakazane z wyjątkiem uzasadnionych przypadków, a od 2018 roku wprowadzono zakaz podłóg rusztowych. 60% świń w Austrii ma dostęp do wybiegu. Mimo to, badania pokazują, że ponad 36% świń trafia do rzeźni z uszkodzonymi ogonami.
Choć zakaz rutynowego obcinania ogonów u świń obowiązuje od ponad 30 lat, jego rzeczywiste wdrożenie w krajach UE jest nierównomierne. Austria i Włochy stawiają na restrykcyjne przepisy, Holandia na edukację, a Niemcy nadal poszukują rozwiązań praktycznych. Dalsze zmiany w unijnym prawie mogą wymusić szybszą adaptację gospodarstw do wyższych standardów dobrostanu zwierząt.
Polska: nie może być to rutyna
W Polsce, podobnie jak Niemczech, wdrożenie zakazu obcinania ogomków jest bardzo trudne, bo ryzyko obgryzania pozostaje wysokie. Zgodnie z § 23 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej, zabieg obcinania ogona u prosiąt nie może być przeprowadzany rutynowo. Przed wykonaniem powyższego zabiegu należy podjąć środki zapobiegające okaleczeniu świń, w szczególności zmieniając warunki ich utrzymywania. Na stronie GLW znajdują odpowiednie instrukcje profilaktyki, które rolnik powinien wprowadzić.
