Uważaj na takie jajka przed Wielkanocą. Jak uniknąć zakupu nieświeżych?
Jak rozpoznać, czy jajko jest świeże? Należy włożyć je do wody
„Test wodny” to prosta i sprawdzona metoda na sprawdzanie świeżości jaj. Polega na zanurzeniu jajka w zimnej wodzie (lub wlaniu zimnej wody do naczynia, w którym umieściliśmy jajko) i obserwowaniu jego zachowania.
- Jeśli jajko leży płasko na dnie lub opadnie na dno w pozycji poziomej – oznacza to, że jest świeże.
- Jeśli jajko ustawia się pionowo na dnie lub lekko się unosi, oznacza to, że nie jest już pierwszej świeżości, ale nadaje się do spożycia. Zwłaszcza jeśli zamierzamy je ugotować na twardo czy zużyć do pieczenia. Należy jednak je dosyć szybko spożyć, najlepiej w ciągu kilku dni.
- Jajko, które po zanurzeniu w wodzie wypływa na powierzchnię, z dużym prawdopodobieństwem jest już nieświeże.
Czytaj też: Ta choroba zagraża plonowaniu i jakości ziemniaków. Jak walczyć z rizoktoniozą?
Dlaczego „test wody” to dobry sposób na sprawdzenie świeżości jajek?
„Test wody” to w miarę wiarygodny sposób na sprawdzenie świeżości jajek, ponieważ opiera się on na naszej wiedzy na temat ich budowy i właściwości. W tym konkretnym przypadku znaczenie mają zwłaszcza zewnętrzne części: skorupka, membrany i komora powietrzna.
Skorupka jaja ma dwie warstwy: zewnętrzną (gąbczastą) oraz wewnętrzną (brodawkową). Warstwa zewnętrzna jest niemal w całości zbudowana z kryształów węglanu wapnia. Zawiera także kilka-kilkanaście tysięcy mikroskopijnych porów umożliwiających wymianę gazową między jajkiem a otoczeniem. Dodatkowo skorupka pokryta jest cienką warstwą kutikuli, która stanowi naturalną warstwę zabezpieczającą jajko przed bakteriami.
Bezpośrednio pod skorupką znajduje się błona podskorupowa oraz przylegająca do niej błona okołobiałkowa. To kolejne warstwy zabezpieczająca jajko przed wpływami z zewnątrz. Dzięki temu, że składają się głównie z kolagenu i keratyny, zwiększają wytrzymałość i elastyczność jajka. Pomiędzy błonami podskorupowymi znajduje się komora powietrzna. Z reguły znajduje się ona przy szerszym wierzchołku jajka. Im błona powietrzna jest większa, tym jajko jest starsze. W tym kontekście nie dziwi, że łatwiej unosi się w wodzie.
Pozatym jajko w ok. 75 proc. składa się z wody, a im więcej czasu upływa od jego zniesienia, tym staje się lżejsze (dochodzi do wspomnianej wcześniej wymiany gazowej). Waga jajka może być więc kolejną wskazówką dotyczącą jego świeżości. Jeżeli jajko wyda nam się podejrzanie lekkie w porównaniu do rozmiaru, lepiej nie ryzykować jego spożycia.
Czytaj też: Te produkty zdrożeją w sklepach przed Wielkanocą 2025. Prognozy na święta
Sprawdzanie świeżości jajka po rozbiciu
Świeżość jajka można też sprawdzić kierując się jego zapachem (świeże jajko powinno być bezwonne) i wyglądem po rozbiciu. Świeże jajko powinno mieć wypukłe, dobrze wysklepione żółtko przylegające ściśle do białka. Białko powinno być gęste i przezroczyste. Jeśli jajko jest naprawdę świeże, da się w nim zauważyć dwie warstwy: gęstszą, otaczającą żółtko i rzadszą na zewnątrz. Jeżeli po rozbiciu żółtko jest płaskie i się rozlewa, a białko wodniste, jajko nie jest już świeże. O braku świeżości świadczy też mieszanie się ze sobą białka i żółtka.
Czy można sprawdzić świeżość jajek przed ich zakupem?
Kiedy kupujemy jajka w sklepie czy na bazarze, nie możemy przeprowadzać „testu wody” (o rozbijaniu nie wspominając). Również wzięcie do ręki pojedynczej sztuki raczej nic nam nie da (tym bardziej że różnice są odczuwalne dopiero wtedy, gdy jajko jest już naprawdę nieświeże). Czym zatem się kierować?
Wbrew powtarzanym czasem opiniom żadnego wpływu na świeżość jajek nie ma kolor skorupki. A jak sytuacja wygląda z jej czystością? W praktyce w sklepach nie powinniśmy mieć styczności z jajkami, które mają zabrudzenia. W Polsce do konsumentów trafiają bowiem jajka zaliczane do klasy A, które posiadają czystą i nieuszkodzoną skorupkę i kutikulę.
Czytaj też: Te problemy spędzają sen z powiek rolnikom. Nowe dane o sytuacji gospodarstw
Jakie wymagania muszą spełniać jajka trafiające do sprzedaży?
Brak zabrudzeń nie oznacza jednak, że przed wprowadzeniem do obrotu jajka są myte – wręcz przeciwnie. Jajka sprzedawane w Polsce nie mogą być myte ani czyszczone – po to, by nie usuwać warstwy ochronnej – kutikuli. Co ciekawe, przepisy określają także dopuszczalną szerokość komory powietrznej. „Komora powietrzna jaj w klasie A powinna być nieruchoma i nie powinna przekraczać 6 mm wysokości. W przypadku jaj wprowadzanych do obrotu jako "ekstra", wysokość komory powietrznej nie może przekraczać 4 mm. Wysokość komory powietrznej jest wyznacznikiem świeżości jaj – ubytek (odparowanie) wody z jaj prowadzi między innymi do zmniejszenia się objętości białka, czego wynikiem jest zwiększenie komory powietrznej” – czytamy publikacji „Poradnik dla konsumenta - Fakty i mity dotyczące jakości handlowej jaj kurzych” przygotowanym przez Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie.
Czy istnieje coś, co może nas zaniepokoić w wyglądzie skorupki?
Świeże jajka mają matową i lekko chropowatą skorupkę. Gładka i błyszcząca skorupka może świadczyć o tym, że nie są już pierwszej świeżości. Warto też zwrócić uwagę na ewentualne pęknięcia. Mogą one sprawić, że jajko szybciej straci świeżość. Mogą też świadczyć o tym, że było poddawane wstrząsom (np. w trakcie transportu), co też nie wpływa korzystnie na świeżość. Warto też pamiętać o tym, że nie bez powodu jajka powinny być ułożone w wytłaczankach szerszym wierzchołkiem do dołu – takie ułożenie również sprzyja ich świeżości.
Czytaj też: Ile jajek tygodniowo można jeść? Które są najlepsze? Wyniki badań naukowych
Jak świeże są jajka, które kupujemy w sklepach?
Zgodnie z unijnymi przepisami standardowo jajka klasy A muszą być klasyfikowane, znakowane i pakowane w ciągu 10 dni od dnia, w którym zostały zniesione. Z kolei termin przydatności do spożycia został określony na 28 dni od daty zniesienia.
Jak przechowywać jajka?
Duży wpływ na świeżość jajek mają warunki ich przechowywania. Zaleca się, by po kupieniu przechowywać je w lodówce, najlepiej w stabilnej temperaturze (czyli nie na drzwiach, gdzie są najbardziej narażone na zmiany temperatur związane z jej otwieraniem i zamykaniem). Tym bardziej nie powinno się wyjmować jajek z lodówki, zostawiać ich na dłuższy czas w temperaturze pokojowej, a potem znowu wkładać do lodówki. Przed użyciem jajek zaleca się ich włożenie na kilka sekund do wrzątku. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w której jajka nie będą poddawane dalszej obróbce termicznej. Salmonella ginie w temperaturze ok. 70 st. C.
