Trzy metody pasteryzacji. Jedna może zaskoczyć nawet doświadczoną panią domu

Źródło: Adobe Stock

Pasteryzacja umożliwia konserwację żywności dzięki naturalnym technikom. Pozwala to przygotowywać smaczne i zdrowe przetwory bez konieczności używania sztucznych dodatków.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Czym jest pasteryzacja? W jakim celu się ją stosuje?

Pasteryzacja jest procesem konserwacji produktów spożywczych, który polega na ich podgrzaniu do odpowiedniej temperatury w celu zniszczenia lub zahamowania wzrostu drobnoustrojów chorobotwórczych lub enzymów. Technika ta pozwala na jednoczesne zachowanie wartości odżywczych i smaku produktów. Pasteryzację stosuje się często, aby przedłużyć – bez używania konserwantów – trwałość domowych przetworów, takich jak soki, kompoty i dżemy.

Czytaj też: Rozsyp przy mrowisku, a pozbędziesz się problemu. Najlepsze sposoby na mrówki

Nazwa procesu pochodzi od nazwiska Louisa Pasteura, francuskiego chemika i prekursora mikrobiologii. To właśnie on w XIX wieku wytłumaczył, dzięki czemu pasteryzacja umożliwia dłuższe przechowywanie żywności.

Pasteryzacja: O czym trzeba pamiętać?

Pasteryzację przetworów przeprowadza się zazwyczaj w temperaturze od 75 do 100 stopni Celsjusza. Czas jej trwania natomiast uzależniony jest od kilku kwestii. Najbardziej istotny jest rozmiar słoika – im większy, tym dłużej trzeba pasteryzować. Ważny jest także sam produkt w nim umieszczony oraz wielkość jego kawałków. Zasadniczo warzywa potrzebują dłuższego czasu pasteryzacji niż owoce.

W procesie pasteryzacji bardzo ważne jest właściwe przygotowanie słoików i nakrętek. Ich odpowiedni stan i czystość wpłyną na przedłużenie trwałości przetworów. Słoiki i nakrętki nie powinny więc posiadać nawet najmniejszych śladów uszkodzeń i brudu. Ponadto muszą zostać wcześniej wyparzone za pomocą wrzącej wody lub podgrzewania w piekarniku. Ważne jest również, aby były całkowicie suche. Do pasteryzacji używać można słoików z nakrętkami (typu „twist-off”) lub z gumowymi uszczelkami (typu weck). Zawsze należy zapełniać je produktami spożywczymi w taki sposób, aby od ich górnej krawędzi pozostawały 2-3 cm wolnej przestrzeni.

Czytaj też:
Jak przechowywać pomidory, by się nie psuły i zachowały najlepszy smak?

Należy pamiętać o tym, że o sukcesie pasteryzacji decyduje nie tylko jej prawidłowe przeprowadzenie, ale także jakość użytych owoców i warzyw. Produkty, z których przygotowuje się przetwory, powinny być zawsze świeże, jędrne i bez plam, uszkodzeń czy innych oznak ewentualnego zepsucia.

Na czym polega pasteryzacja w garnku z wodą (pasteryzacja "na mokro")?

Najpopularniejszą metodą pasteryzacji jest ta z wykorzystaniem garnka z wodą, zwana pasteryzacją "na mokro". Przed rozpoczęciem całego procesu na dnie garnka należy ułożyć czystą ścierkę, co ograniczy kontakt słoików z dnem garnka i zapobiegnie ich nagrzewaniu, a w konsekwencji pękaniu. Trzeba pamiętać o tym, aby słoiki w garnku ustawiać w taki sposób, aby nie stykały się ze sobą i ze ściankami garnka. Następnie należy wlać wodę w taki sposób, by nie sięgała wyżej niż do około 3/4 wysokości słoików. Jej temperatura powinna być zbliżona do temperatury przetworów umieszczonych w słoikach. Jeżeli są one zimne, woda również powinna być zimna. Jeżeli natomiast są gorące, woda także musi mieć wysoką temperaturę.

Czytaj też: Jej kwiaty przypominają dziką różę. Otwiera pąki według “słonecznego zegara”

W dalszej kolejności wodę w garnku ze słoikami należy doprowadzić do wrzenia, a następnie gotować przez około 20-40 minut. Dokładny czas uzależniony jest od rodzaju przygotowywanych przetworów. Słoiki po wyjęciu warto ustawić do góry dnem na ścierce kuchennej i pozostawić do wystygnięcia w chłodnym i zacienionym miejscu na 24 godziny. Jeśli po tym czasie i odwróceniu słoików ich zakrętki będą wklęsłe i nie będą wydawały charakterystycznego dźwięku "klikania", oznacza to, że pasteryzacja przebiegła pomyślnie. Odwracania nie należy jednak stosować w przypadku słoików typu weck.

Pasteryzacja w piekarniku, czyli pasteryzacja "na sucho": Na czym polega?

Pasteryzacja w piekarniku, zwana pasteryzacją "na sucho" to drugi ze sposobów konserwacji domowych przetworów. Jest nieco mniej znany, a równie skuteczny i do tego łatwiejszy w przeprowadzeniu. Jednak przy jego zastosowaniu można używać wyłącznie słoików z zakrętkami, a nie tych z gumowymi uszczelkami. Te ostatnie pod wpływem temperatury przekraczającej 100 stopni Celsjusza mogą ulec zniszczeniu.

Jak pasteryzować w piekarniku? Blaszkę należy wyłożyć papierem do pieczenia, gazą lub ściereczką kuchenną i ustawić na niej słoiki z przetworami w taki sposób, aby nie stykały się ze sobą. Tutaj, podobnie jak w przypadku pasteryzacji "na mokro", temperatura piekarnika na początku procesu powinna być dostosowana do temperatury słoików. Jeżeli te ostatnie są zimne, należy umieścić je w zimnym urządzeniu. Następnie trzeba ustawić temperaturę na ok. 120 stopni Celsjusza w przypadku urządzenia ustawionego w trybie grzania góra-dół lub 130 stopni Celsjusza w przypadku termoobiegu. Od momentu osiągnięcia wymaganej temperatury przez piekarnik, słoiki należy pasteryzować przez około 20-40 minut w zależności od rodzaju przygotowywanych przetworów. Po wymaganym czasie piekarnik należy wyłączyć. Słoiki można pozostawić w nim jeszcze przez kilka minut, a następnie wyjąć, obrócić do góry dnem i dalej postępować analogicznie jak w przypadku pasteryzacji w garnku z wodą.

Czytaj też:
Urzeka wyjątkowym kształtem kwiatów. Znów stała się modna w polskich ogrodach

Na czym polega pasteryzacja w zmywarce?

Trzecią, zdecydowanie najmniej znaną metodą pasteryzacji, jest ta z użyciem zmywarki. Chociaż może wydawać się nieco zaskakująca, jest równie skuteczna jak dwie poprzednie. Dodatkowo posiada jeszcze dodatkowe zalety. Można dzięki niej jednocześnie zapasteryzować większą liczbę słoików przy mniejszym nakładzie pracy.

Pasteryzacja w zmywarce polega na ustawieniu słoików z przetworami w koszykach urządzenia przeznaczonych na co dzień do mycia naczyń, a następnie na uruchomieniu programu z temperaturą ok. 70 stopni Celsjusza. W zmywarce nie można oczywiście umieszczać wówczas żadnych detergentów i naczyń. Po zakończeniu programu słoiki trzeba wyjąć i dalej postępować z nimi tak samo jak przy dwóch poprzednich metodach pasteryzacji.

Czytaj też: Kwitną aż do jesieni i odstraszają szkodniki. Urocze rośliny dla początkujących