Dobór odmian kukurydzy - te pojęcia trzeba znać!

Źródło: M. Kula

Wyjaśniamy, co one oznaczają. Tłumaczmy także, czym się charakteryzują. 

Flint czy dent? Jakie są różnice między odmianami kukurydzy obu typów?

Dr inż. Monika Żurek, asystent Zakładu Biologii Stosowanej Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego, wyjaśnia, że wyróżniamy 6 odmian botanicznych kukurydzy uprawnej, różniących się zarówno pod względem budowy anatomicznej, jak i kształtu ziarniaka. Najczęściej na polskich polach spotykamy przedstawicielki dwóch odmian botanicznych kukurydzy uprawnej:  Zea mays var. indentata Sturt - kukurydza pastewna (tzw. koński ząb/typ dent) i Zea mays var. indurata Sturt - kukurydza zwykła (tzw. szklista/typ flint). Ziarniaki pierwszego z wymienionych podgatunku są wydłużone i spłaszczone. - Warstwa rogowa bielma występuje po bokach, a mączyste wnętrze sięga aż do wgłębienia na wierzchołku - opisuje ekspertka.  Ziarniaki drugiego z przedstawionego podgatunku są natomiast zaokrąglone i gładkie, błyszczące. Mączysta warstwa bielma jest z kolei otoczona szklistą warstwą rogową. - Oprócz budowy ziarniaka, odmiany kukurydzy w typie dent oraz flint posiadają również szereg cech różnicujących, związanych z tolerancją na chłód, wzrostem początkowym oraz szybkością dojrzewania - wskazuje nasza rozmówczyni. 

Odmiany typu flint, jak podkreśla dr inż. Monika Żurek,  charakteryzują się szybkim tempem rozwoju na początkowym etapie, wyższą tolerancją na wiosenne chłody (odmiany o ziarnie typu flint mogą być siane w glebę o temperaturze 6°C), wcześniejszym dojrzewaniem oraz wolnym oddawania wody z ziarna. - Dobrze plonują na pozornie niekorzystnych stanowiskach, czyli wolno nagrzewających się, zimnych i gliniastych. W porównaniu z odmianami typu dent, odmiany typu flint charakteryzuje nieco niższy potencjał plonowania. Odmiany typu flint wytwarzają niższe, słabiej ulistnione rośliny, niż odmiany w typie dent - tłumaczy specjalistka. 

Odmiany typu dent, na co uwagę zwraca ekspertka, odznaczają się szybkim tempem pobierania wody w fazie kiełkowania, wolniejszym rozwojem na początkowym etapie wzrostu, wysokimi wymaganiami co do nasłonecznienia, posiadają mniejszą tolerancję na chłody wiosenne (do siewu wymagają gleby ogrzanej do 8-12°C ), większą tolerancją na suszę i wysokie temperatury, późniejszym dojrzewaniem oraz szybkim tempem oddawania wody z ziarna w fazie dojrzewania. Dr inż. Monika Żurek zaznacza, że odmiany typu dent przeznaczone są do uprawy przede wszystkim w cieplejszych rejonach, na stanowiskach lekkich i szybko nagrzewających się. - Dzięki pracy hodowlanej, na rynku dostępne są również odmiany o ziarnie typu semi flint (zbliżone do flint) oraz semi dent (zbliżone do dent) - dopowiada nasza rozmówczyni. 

Odmiany flintowe kukurydzy lepsze dla bydła mlecznego? 

Dr inż. Monika Żurek zwraca uwagę na to, że w odniesieniu do wykorzystania dwóch typów kukurydzy (flint i dent) w skarmianiu bydła mlecznego należy pamiętać, że ziarno typu flint,  z uwagi na zawartość tzw. skrobi by-pass, jest bardziej przydatne jako pasza treściwa ze względu na niepełne trawienie skrobi w żwaczu. -  Proces trawienia skrobi odbywa się w jelicie cienkim, co sprzyja zwiększeniu wydajności mleka. Trawienie skrobi w jelicie cienkim (nie w żwaczu), zapobiega kwasicy oraz dostarcza energii niezbędnej do produkcji mleka bez wyrządzania szkody mikroorganizmom w żwaczu - tłumaczy ekspertka. Wspomina jednocześnie o tym, że ziarno typu dent ma dużo bielma mączystego, dlatego jest przydatne do produkcji skrobi i alkoholu, ale ze względu na to, że rośliny tego podgatunku są duże i bogato ulistnione, nadają się do produkcji kiszonki dla bydła.

Skąd wzięło się przekonanie, że odmiany dentowe dadzą wyższy plon? 

Odmiany typu flint, o czym przypomina ekspertka, są na ogół wcześniejsze, ale trudniej oddają wodę z ziarna, dlatego mogą pojawić się problemy w przypadkach opóźnionego rozwoju i chłodów w okresie dojrzewania. Odmiany typu dent są natomiast zwykle późniejsze, wyższe i obficiej ulistnione. - Dlatego należy siać je rzadziej. Większość z nich ma też większe wymagania, co do żyzności gleb. Ze względu na charakterystyczny rejestr (wgłębienie) na szczycie ziarno łatwiej wysycha, a więc skraca się okres między dojrzałością fizjologiczną (stadium czarnej plamki), a optymalnym terminem omłotu. Z tego względu odmiany te mogą mieć nieco większą liczbę FAO - tłumaczy specjalistka. 

W latach bardzo ciepłych, o czym też wspomina ekspertka, odmiany typu flint z reguły wytwarzają mniejsze blaszki liściowe oraz słabiej zaziarnione kolby w porównaniu do typu dent.

Odmianę w jakim typie wybrać na ziarno?

Wybór odmiany kukurydzy do uprawy na ziarno, zdaniem naszej rozmówczyni,  powinien być podyktowany warunkami glebowo-klimatycznymi występującymi w danym gospodarstwie oraz przeznaczeniem ziarna. - Do uprawy na ziarno z przeznaczeniem na cele młynarskie, lepiej nadają się odmiany typu flint, natomiast w uprawie na ziarno z przeznaczeniem paszowym, z uwagi na wyższy potencjał plonowania oraz niższe wilgotności podczas zbioru, lepiej sprawdzają się odmiany typu dent - tłumaczy dr inż. Monika Żurek. 

Czytaj także:

Jaka przyszłość czeka producentów kukurydzy? [WYWIAD]