Te dotacje zostały zlikwidowane. Rolnicy mają problem. Czy wsparcie może wrócić?

Źródło: Canva

W minionym roku zlikwidowano wsparcie dla rolników - dotyczące walki z bakteriozą pierścieniową ziemniaków.

Sprawa wywołuje spore emocje, środowiska rolnicze podkreślają bowiem, że właśnie dzięki tym dotacjom, wiele z gospodarstw - zwłaszcza tych nasiennych, gdzie nakłady są najwyższe - miało szansę na zwrot kosztów produkcji materiału, co po prostu chroniło finansowo te gospodarstwa. Teraz wspomnianej ochrony już nie ma.

W sprawie interweniowały niedawno m.in. izby rolnicze, pisaliśmy o tym szerzej:

Czytaj też:
Dramat rolników. Nakazują utylizację, a odszkodowań brak. Jest reakcja branży

Pozostaje pytanie: co dalej?

Porażenie bakteriozą pierścieniową ziemniaków. Była interpelacja w sprawie dopłat

W sprawie interweniowała niedawno także grupa parlamentarzystów - wystosowując do ministerstwa rolnictwa stosowną interpelację.

W piśmie wprost pada pytanie: czy ministerstwo planuje uwzględnić w nowym rozporządzeniu przywrócenie dotacji dla hodowców sadzeniaków ziemniaka w przypadku stwierdzenia porażenia bakteriozą pierścieniową?

Co na to przedstawiciele resortu?

Czy dotacje związane z bakteriozą pierścieniową ziemniaków mogą wrócić? Ministerstwo odpowiada

Jak odpowiada wiceminister rolnictwa Michał Kołodziejczak, wspomniana decyzja - polegająca m.in. na uchyleniu przepisów dotyczących udzielania dotacji na dofinansowanie kosztów ochrony roślin, "została podjęta po przeprowadzeniu wnikliwej analizy"

- Wykazała, że dotychczasowa forma wsparcia rolników w walce z bakteriozą pierścieniową ziemniaka musi zostać dostosowana do aktualnych realiów. Wzięto pod uwagę zarówno zmiany stanu fitosanitarnego kraju, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich 20 lat, jak również faktyczny poziom wykorzystywania wsparcia, przez producentów rolnych uprawnionych do uzyskania dotacji - odpisuje na wstępie wiceminister rolnictwa Michał Kołodziejczak.

Jak przy tym twierdzi, przez ostatnie 20 lat poziom porażenia upraw ziemniaka bakterią Clavibacter sepedonicus w Polsce "uległ znacznemu obniżeniu".

- Zgodnie z badaniami prowadzonymi przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa kształtuje się obecnie na poziomie najniższym od 2004 roku. Powoduje to, iż dotychczasowy model wsparcia, ukierunkowany na przypadki wystąpienia bakterii w uprawie ziemniaka, przestał być rozwiązaniem właściwym. Ponadto, głównym celem dotacji było wspieranie jak najszerszej grupy producentów rolnych, zarówno producentów sadzeniaków ziemniaka, jak i producentów ziemniaka towarowego (konsumpcyjnego i do przerobu przemysłowego) - wylicza Michał Kołodziejczak.

Ile osób korzystało w ostatnich latach z dotacji na pokrycie kosztów związanych ze zwalczaniem bakteriozy pierścieniowej?

Wiceminister podaje przy tym liczby.

- Analiza liczby beneficjentów korzystających w ostatnich latach ze wsparcia w postaci dotacji na pokrycie kosztów związanych ze zwalczaniem bakteriozy pierścieniowej wykazała, że pierwotne założenie tego programu nie było spełniane, a dotacje były wykorzystywane przez bardzo niewielką grupę podmiotów. Liczba beneficjentów ograniczała się bowiem od zaledwie 4 do 30 podmiotów rocznie (wg. danych z lat 2010-2023). W związku z powyższym Ministerstwo nie przewiduje przywrócenia dotacji w dotychczasowej formule - informuje wiceminister Michał Kołodziejczak.

No dobrze, pozostaje pytanie: co dalej? Co po likwidacji wspomnianego wsparcia? Na co mogą liczyć producenci?

Wsparcie do stosowania „kwalifikowanych” sadzeniaków ziemniaka. Wiceminister wylicza

Wiceminister rolnictwa wylicza trzy formy wsparcia, które mają zachęcać producentów rolnych do stosowania „kwalifikowanych” sadzeniaków ziemniaka.

Są to:

1. dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany lub ekologicznego materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany – mające charakter pomocy de minimis w rolnictwie. 

Dopłaty realizowane są na podstawie przepisów art. 40c i 40d ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1502.). Pomoc jest realizowana ze środków krajowych w oparciu o przepisy rozporządzenia Komisji UE 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.U. L 352 z 24.12.2013 z późn. zm.). Dopłatami objęte są najważniejsze z punktu widzenia gospodarczego gatunki roślin zbożowych, roślin strączkowych, mieszanki roślin zbożowych i strączkowych oraz ziemniak.

Stawka dopłaty do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany wynosi 350 zł/ha albo 420 zł/ha w przypadku upraw założonych z materiału siewnego wytworzonego w ramach produkcji ekologicznej.

2. ekoschemat – „Materiał siewny kategorii elitarny lub materiał siewny kategorii  kwalifikowany”.

Na podstawie przepisów § 15b rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia  14 marca 2025 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności w ramach schematów na rzecz  klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata  2023–2027 (Dz. U. z 2025 r. poz. 33) realizowane są płatności do materiału siewnego  kategorii elitarny lub materiału siewnego kategorii kwalifikowany roślin zbożowych, roślin  strączkowych i ziemniaków.

Szacowana stawka płatności w przypadku ziemniaka wynosi ok.: 112,13 EUR/ha. Stawki  płatności w ramach ekoschematów określane są w EUR i przeliczane na PLN wg kursu  PLN/EUR ustalonego na ostatni dzień roboczy września danego roku.

3. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2025 r. w sprawie obniżenia opłat pobieranych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa za świadczenie usług w zakresie badań laboratoryjnych próbek bulw ziemniaka przeznaczonych do sadzenia innych niż sadzeniaki oraz pobierania próbek do tych badań.

Powyższe rozporządzenie zmniejsza o 90% opłaty pobierane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa za badania urzędowe przeznaczonych do sadzenia bulw ziemniaka pochodzących z tzw. samozaopatrzenia na obecność bakteriozy pierścieniowej i śluzaka ziemniaka. Obniżone o 90% zostały także opłaty za pobieranie próbek do tych badań. Celem regulacji jest zachęcenie rolników do badania przeznaczonych do sadzenia bulw ziemniaka o nieznanym statusie fitosanitarnym, mających największe znaczenie w rozprzestrzenianiu się bakterii Clavibacter sepedonicus.

Na koniec wiceminister zaznacza wprost:

- Mając zatem na uwadze fakt, że środki budżetowe muszą być wydatkowane w sposób efektywny i oszczędny z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów służących osiągnięciu założonych celów, przepisy dotyczące dotacji na pokrycie kosztów związanych ze zwalczaniem bakteriozy pierścieniowej należało uchylić. Biorąc pod uwagę epidemiologię bakteriozy pierścieniowej ziemniaka (głównym źródłem bakterii jest porażony materiał stosowany do sadzenia) bardziej efektywnym rozwiązaniem, dla szerszej grupy rolników, są mechanizmy wsparcia zachęcające do stosowania do sadzenia „kwalifikowanych” sadzeniaków ziemniaka zaopatrzonych w paszport roślin lub bulw urzędowo badanych na obecność bakterii Clavibacter sepedonicus - zaznacza na koniec Michał Kołodziejczak.

Czytaj też:
Najlepsza alternatywa dla ziemniaka? To warzywo jest zdrowe i łatwe w uprawie