Przygotowania do siewu rzepaku
Czy warto uprawiać rzepak na glebach piaszczysto-glinistych? Czy jęczmień ozimy jest dla niego dobrym przedplonem? O czym warto pamiętać, decydując się na uprawę tej rośliny?
Krzysztof Świerek, agronom z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego mówi, że rzepak ozimy ma duże wymagania, jeśli chodzi o żyzność gleby. Z tego też względu stanowisko pod jego wysiew powinno posiadać dobrą strukturę, być wolne od chwastów, nieprzesuszone i zasobne w pokarmy. Można to osiągnąć dzięki odpowiednim przedplonom. - Do dobrych przedplonów rzepaku zalicza się rośliny dobrze zacieniające glebę, wzbogacające ją w azot - wyjaśnia Krzysztof Świerek. Zwraca przy tym uwagę ma to, że spośród roślin ozimych u nas uprawianych rzepak wymaga najwcześniejszego siewu. Dlatego trzeba go umieszczać po przedplonach wcześnie schodzących z pola. Wszystko po to, aby mieć czas na staranne przygotowanie roli pod zasiew - tłumaczy agronom. Dodaje przy tym, że na ziemiach trudnych do uprawy - zwięzłych i zlewnych - tylko przedplony wcześnie schodzące z pola umożliwiają prawidłowe wykonanie zabiegów uprawowych. Zalicza się do nich m.in.: groch, peluszkę, kończynę czerwoną, mieszanki kończyn z trawami, ozime mieszanki pastewne, lucernę i wczesne odmiany ziemniaków. Specjalista zaznacza jednocześnie, że gorszymi przedplonami dla rzepaku są zboża. - Wśród nich najlepszym przedplonem jest jednak jęczmień ozimy, ponieważ schodzi z pola w pierwszych dniach lipca - tłumaczy fachowiec.
Uprawiając ziemię pod wysiew rzepaku, powinno się stworzyć w gruncie dobre stosunki powietrzne, wodne i cieplne, ułatwiające przemiany fizyko-chemiczne i biologiczne, które prowadzają do regeneracji gleby. Można to osiągnąć poprzez wprowadzenie obornika do gleby. Są na to trzy sposoby (patrz ramka). Jeżeli jednak zdecydujemy się na uprawę rzepaku bez obornika, wówczas należy podorać ściernisko, dając bezpośrednio po podorywce bronę. - Na glebach zadarnionych dobrze jest przed podorywką rozerwać darń broną talerzową, wtedy podorywka jest bardziej udana - radzi Krzysztof Świerek. Orkę siewną, zdaniem specjalisty, powinniśmy zrobić na trzy tygodnie przed siewem. - Po niezachwaszczonych grochach i ziemniakach podorywka jest jednak zbędna zaznacza fachowiec.
Rzepak z natury lubi grunty żyzne, głębokie, zasobne w próchnicę i wapń o przepuszczalnym podłożu. Odpowiednie są dla niego gleby dające niezawodne plony pszenicy, jęczmienia i koniczyny czerwonej. - Rośliny te uprawia się jednak obecnie również na glebach żytnich dobrych pod warunkiem, że dzięki melioracjom i długoletniej starannej uprawie są one sprawne i zasobne w pokarmy - podkreśla fachowiec. Zaznacza, że plony uzyskane na glebach piaszczysto-gliniastych i gliniasto-piaszczystych dorównują w tych warunkach plonom osiąganym na glebach z natury bardziej żyznych,np. czarnoziemach i czarnych ziemiach. - Można zatem znacznie rozszerzyć uprawę rzepaku ozimego na glebach lżejszych, uważanych do niedawna za nieodpowiednie dla niego - uważa Krzysztof Świerek. Dodaje przy tym, że pod uprawę rzepaku nie nadają się: gleby piaszczyste na piaszczystym podłożu, gleby o wadliwym, żelazistym podłożu bądź niedrenowane o nieprzepuszczalnym podłożu, podmokłe i zakwaszone .
Agronom zwraca uwagę na to, że w Polsce plony rzepaku ozimego były wyższe w rejonach o rocznych opadach powyżej 525 mm niż w rejonach o mniejszych opadach. Wykazano również, że dodatni wpływ na plony nasion rzepaku ozimego wywierają dobrze rozłożone - czyli częste, ale drobne opady w okresie kwitnienia przy relatywnie niewysokich temperaturach. Rzepak ozimy jest natomiast znacznie bardziej wrażliwy na suszę w okresie od ruszenia wegetacji na wiosnę do osiągnięcia dojrzałości - informuje Krzysztof Świerek. Zaznacza także, że rzepak ozimy jest bardziej zimotrwały od jęczmienia ozimego, jednak mniej odporny na mrozy od pszenicy oraz żyta. - Charakteryzuje się dużą wrażliwością na układ warunków atmosferycznych w okresie zimy, zwłaszcza na niskie temperatury. Gdy temperatura w jesieni obniża się stopniowo i przejście do mrozów jest łagodne, rośliny rzepaku gromadzą zapasy cukrów, uzyskiwanych w procesie asymilacji, a nie zużytych na procesy wzrostu. Dzięki większemu stężeniu soku w komórkach roślinnych, rośliny stają się bardziej odporne na niską temperaturę - tłumaczy fachowiec. Rzepak zahartowany przed zimą wytrzymuje bez uszkodzeń mrozy do nawet -15 stopni C bez okrywy śnieżnej. - Duże szkody powstają z kolei, gdy po ciepłej i łagodnej jesieni występują nagle silne mrozy lub gdy okres mrozów zimowych przerywany jest nawrotami ciepła - wyjaśnia agronom.
