Źródło: Adobe Stock

Wybuch afrykańskiego pomoru świń w Polsce przyczynił się do upadku wielu gospodarstw rolnych w naszym kraju. Są nadal fermy, które, mimo trudności, jakie na nie spotykają, chcą dalej prowadzić działalność. Kłopoty, z jakimi się borykają, powodują, że jest im jednak bardzo trudno i grozi im likwidacja. Czy mogą liczyć na wsparcie?

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Ferma Antonin z Wielkopolski przez ASF straciła dotychczasowych klientów

O tym, czy przewidziane są rekompensaty dla producentów warchlaka w związku z włączeniem decyzjami administracyjnymi do strefy czerwonej ASF w interpelacji poselskiej pod koniec listopada zapytał Tadeusz Tomaszewski. Jak wyjaśnił w piśmie, na dyżurze poselskim przyjął przedstawiciela Fermy Antonin z Wielkopolski.

„Poinformował mnie on o poniesionych stratach ekonomicznych producentów warchlaka w związku z włączeniem decyzjami administracyjnymi do strefy czerwonej ASF. Ferma Antonin zajmuje się produkcją warchlaka od ponad 10 lat. Jest wzorcowym producentem pod względem bioasekuracji, nowatorskich rozwiązań technologicznych, jak i uzyskiwanych wyników produkcyjnych” – podał w interpelacji poseł Tadeusz Tomaszewski. 

Dodał, że od lipca 2023 r. sytuacja fermy zmieniła się diametralnie, gdyż w niedalekim sąsiedztwie pojawiły się ogniska ASF u trzody chlewnej.

Ferma została włączona do strefy czerwonej, co spowodowało w tym gospodarstwie wiele problemów, m.in. utratę wszystkich dotychczasowych klientów, którzy byli zlokalizowani w strefie białej.

„Administracyjny zakaz sprzedaży warchlaków do strefy białej zmusił fermę do szukania nowych klientów na całą swoją produkcję na terytorium całej Polski i tylko w strefie czerwonej i różowej. To, co firma budowała przez 8 lat, zostało zniszczone jedną decyzją administracyjną” – zaznaczył poseł Tomaszewski.

Bartosz Czarniak z POLSUS: Polska może na nowo stać się dużym producentem świń

ASF. Zakaz przemieszczania skutkuje dużymi upadkami i wzrostem zachorowań

Dodatkowo, objęcie strefą czerwoną ASF dla wielkopolskiej firmy Antonin oznacza całkowity zakaz przemieszczania zwierząt przez okres minimum 30 dni skutkuje dużym zagęszczeniem w sektorze odchowalni. W konsekwencji na fermie dochodzi do dużych upadków, wzrostu zachorowań i braku możliwości zapewnienia dobrostanu zwierząt;

„Technologicznie jest miejsce na 3 200 szt. warchlaków, a zakaz sprzedaży (przemieszczania) spowodował, że na tej samej powierzchni musiało przebywać prawie 5 000 warchlaków. Tygodniowo rodzi się około 500 warchlaków” – czytamy w dokumencie. 

Zakaz sprzedaży, dodatkowo, skutkuje brakiem środków na regulowanie wszystkich należności w tym podatków, wynagrodzeń czy też spłaty rat kredytów i odsetek. Wpływ na rentowność przedsiębiorstwa mają także mocno zaniżane przez kupujących ceny sprzedaży warchlaków ze strefy czerwonej.

Jak dalej tłumaczy Tadeusz Tomaszewski, w okresie ostatnich 15 miesięcy ogniska ASF u trzody chlewnej pojawiały się kilkakrotnie:

• od 3.07.2023 r. do 3.08.2023 r. - zakaz handlu przez 31 dni,
• od 19.09.2023 r. do 26.10.2023 r. - zakaz handlu przez 37 dni,
• od 26.07. 2024 r. do 23.08.2024 r. - zakaz handlu przez 28 dni.

W związku z włączeniem przedsiębiorstwa w czerwoną strefę, wielkopolska ferma ponosi bardzo duże straty ekonomiczne i dalszy rozwój, jak i jej funkcjonowanie są zagrożone.

Tadeusz Tomaszewski pyta dalej w dokumencie czy rząd planuje uruchomienie programów pomocowych dla producentów warchlaków i tuczników jako rekompensaty za straty ekonomiczne wynikające z podjętych decyzji administracyjnych, tj. włączenia do strefy czerwonej ASF?

Jakie wsparcie dla producentów świń, którzy są w strefach ASF?

Stefan Krajewski, sekretarz stanu w ministerstwie rolnictwa wyjaśnił, że producenci trzody chlewnej, dotknięci negatywnymi skutkami ASF mogą ubiegać się o rekompensaty z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARIMR) w kilku formach.

Kredyty preferencyjne dla producentów świń

W katalogu programów dostępnych dla producentów świń jest m.in. preferencyjny kredyt na utrzymanie płynności finansowej (linia UP).

Pomoc polega na stosowaniu dopłat do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych producentowi rolnemu, w celu poprawy płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, nie później niż do dnia 31 grudnia 2024 r. Kredyt może zostać udzielony na uregulowanie zobowiązań finansowych związanych z prowadzeniem działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym oraz ponoszenie przez producentów rolnych bieżących nakładów przyczyniających się do poprawy płynności finansowej.

Kwota kredytów udzielonych producentowi rolnemu nie może przekroczyć kwoty:

• 100 000 zł – gdy producent rolny prowadzi gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym o powierzchni nie większej niż 50 ha użytków rolnych;
• 200 000 zł – gdy producent rolny prowadzi gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym o powierzchni powyżej 50 ha i nie większej niż 100 ha użytków rolnych;
• 400 000 zł – gdy producent rolny prowadzi gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych.

Oprocentowanie należne bankowi płacone przez kredytobiorcę wynosi 2%.

Zmiany w ekoschemacie: dobrostan zwierząt. Czego dotyczą? Kogo obejmą?

Pomoc dla tych, którzy zaprzestali produkcję świń w związku z ASF

Dla tych rolników, którzy zaprzestali produkcję świń, w związku z obowiązującym zakazem utrzymywania w gospodarstwie świń lub ich wprowadzenia do gospodarstwa, wydanym w związku z wystąpieniem ASF, również przewidziano wsparcie finansowe.

Celem pomocy jest wsparcie producentów świń:

• którzy utracili dochody w związku z zaprzestaniem produkcji świń - pomoc jest skierowana do producenta rolnego, któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;
• którzy w związku z obowiązującym zakazem utrzymywania w gospodarstwie świń lub ich wprowadzenia do gospodarstwa, wydanym w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń zaprzestali produkcji świń.

Zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej o zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem, pomoc związana z obowiązującym zakazem utrzymywania w gospodarstwie świń lub ich wprowadzania do gospodarstwa, wydanym w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń może być przyznawana i wypłacana do dnia 15 stycznia 2025 r.

Kwota pomocy stanowi iloczyn średniej rocznej liczby świń utrzymywanych w gospodarstwie w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym został wprowadzony zakaz (jednak nie więcej niż 200 sztuk dla jednego producenta świń), i kwoty 1 zł oraz liczby dni w danym roku kalendarzowym obowiązywania zakazu. Średnią roczną liczbę świń ustala się na podstawie danych zawartych w rejestrze zwierząt gospodarskich i siedzib stad tych zwierząt, o którym mowa w ustawie z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, jako iloraz sumy świń utrzymywanych w gospodarstwie w ostatnim dniu każdego miesiąca z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym wprowadzono zakaz i liczby miesięcy, przez które świnie były utrzymywane w gospodarstwie.

Pomoc, jest udzielana za okres obowiązywania zakazu i do wysokości środków przewidzianych na realizację tej pomocy w planie finansowym Agencji na dany rok kalendarzowy.

Nieoprocentowane pożyczki dla tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z ASF

Nieoprocentowana pożyczka przeznaczona jest na sfinansowanie nieuregulowanych zobowiązań cywilnoprawnych, które zostały podjęte w związku z prowadzeniem przez producenta świń działalności rolniczej na obszarach objętych ASF. Do kwoty zobowiązań cywilnoprawnych nie wlicza się odsetek. Ponadto, przeznaczenie pożyczki nie obejmuje zobowiązań cywilnoprawnych na rzecz budżetu środków europejskich.

Kwota udzielonych producentowi świń pożyczek nie może przekroczyć kwoty ww. zobowiązań cywilnoprawnych i wynosić więcej niż:

• 50.000 zł na siedzibę stada, w której w 2020 r. było utrzymywanych średniorocznie do 50 sztuk świń;
• 100.000 zł na siedzibę stada, w której w 2020 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 50 do 100 sztuk świń;
• 300.000 zł na siedzibę stada, w której w 2020 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 100 do 500 sztuk świń;
• 500.000 zł na siedzibę stada, w której w 2020 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 500 do 1000 sztuk świń;
• 1.000.000 zł na siedzibę stada, w której w 2020 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 1000 sztuk świń.

Pożyczka jest udzielana maksymalnie na 10 lat. Pomocą państwa są nieopłacane przez pożyczkobiorców odsetki od udzielonej pożyczki. Pomoc ma charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Spłata pożyczki następuje w ratach miesięcznych albo kwartalnych w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłaty pożyczki, stanowiącym załącznik do zawieranej pomiędzy ARiMR a pożyczkobiorcą umowy pożyczki.

Co z pomocą finansową na bioasekurację?

Wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski w piśmie, będącym odpowiedzią na interpelację posła Tadeusza Tomaszewskiego, wspomniał także o pomocy dla producentów świń na refundację wydatków poniesionych na działania związane z bioasekuracją. Zaznaczył, że pomoc ta była udzielana zarówno na zakup mat dezynfekcyjnych czy sprzętu do wykonania zabiegów dezynfekcyjnych, produktów biobójczych oraz zabezpieczenie budynków, w których są utrzymywane świnie, przed dostępem zwierząt domowych. Pomoc ma charakter pomocy de minimis w rolnictwie.

W roku 2024 wnioski można było składać w terminie od 3 do 26 lipca. Ze względu jednak na wyczerpanie w sierpniu tego roku limitu krajowego de minimis w rolnictwie, pomoc na podstawie wniosków zebranych w 2024 r., zostanie wypłacona w roku 2025 r.

Czy w kolejnych latach uruchomione będą kolejne nabory na wsparcie do bioasekuracji w chlewniach? Tego, wiceminister Krajewski już nie podaje.

Preferencyjne kredyty na wznowienie produkcji i odtworzenie środków trwałych

Zaznacza jednak, że jest jeszcze jedna forma, z której mogą skorzystać m.in. producenci świń. Są to preferencyjne kredyty na wznowienie produkcji i odtworzenie środków trwałych.

Kredyt na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi może zostać udzielony w terminie do 12 miesięcy od daty sporządzenia protokołu przez komisję powołaną przez wojewodę.

Oprocentowanie tych kredytów wynosi 0,5% dla producenta rolnego, który w dniu wystąpienia szkód posiadał ubezpieczone 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich, w przypadku pozostałych producentów rolnych oprocentowanie obecnie wynosi 5,85%.

ASF. Wybito im świnie, a odszkodowania nie przyznano. Kto winny?