Czym są użytki rolne? Ważne definicje dla rolników

Źródło: Adobe Stock

Jak wskazuje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, użytki rolne to każdy obszar, który zajmują grunty orne, trwałe użytki zielone oraz pastwiska trwałe lub uprawy trwałe. 

Grunty orne są to z kolei grunty uprawiane w celu produkcji roślinnej lub też obszary, które są dostępne dla produkcji roślinnej, ale ugorowane, w tym obszary odłogowane – nie ma tutaj znaczenia, czy te grunty są odpowiednie do uprawy szklarniowej lub pod stałym albo ruchomym przykryciem. 

Natomiast uprawy trwałe według definicji zawartej na stronie ARiMR to uprawy, które nie podlegają płodozmianowi, inne niż trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe. Zajmują one grunt przez pięć lat lub dłużej i są to rośliny zdrewniałe, które przynoszą powtarzalne zbiory (na przykład owoce), a także uprawy wieloletnie roślin niezdrewniałych, których powtarzalne zbiory to same rośliny. Zalicza się do nich zagajniki o krótkiej rotacji oraz szkółki. 

Pastwiska trwałe i trwałe użytki zielone wspomniane w definicji użytków rolnych to grunty, które wykorzystuje się do uprawy traw lub innych pastewnych roślin zielnych samosiewnych (rozsiewających się w sposób naturalny) oraz wysiewanych, uprawianych, które nie zostały objęte płodozmianem gospodarstwa rolnego przez pięć lat lub dłużej. Takie pastwiska i użytki zielne mogą także obejmować krzewy lub drzewa nadające się do wypasu, jednak tylko wtedy, gdy przeważają trawy i pastewne rośliny zielne (pokrywają ponad 50 proc. kwalifikującego się obszaru działki rolnej). 

CZYTAJ TAKŻE: Wprowadzenie obowiązkowego rejestru dzierżaw gruntów rolniczych? Jest odpowiedź

Użytki rolne w rozporządzeniu o ewidencji gruntów i budynków 

Paragraf 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 20201 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków stanowi, że do użytków rolnych zalicza się:

a) grunty orne, oznaczone symbolem R,
b) łąki trwałe, oznaczone symbolem Ł,
c) pastwiska trwałe, oznaczone symbolem Ps,
d) sady, oznaczone symbolem S,
e) grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem Br,
f) grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, oznaczone symbolem Lzr,
g) grunty pod stawami, oznaczone symbolem Wsr,
h) grunty pod rowami, oznaczone symbolem W.

Czym są grunty orne?

Według wspomnianego rozporządzenia grunty orne są poddane stałej uprawie mechanicznej, a jej celem jest produkcja rolnicza i ogrodnicza. Ponadto mogą to być grunty nadające się do uprawy mechanicznej, ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew ozdobnych (m.in. choinek), a także szkółki ozdobnych drzew lub krzewów oraz grunty, na których urządzono rodzinne ogródki działkowe. Grunty orne to także grunty zajęte pod urządzenia i budowle wspomagające produkcję rolniczą lub ogrodniczą, położone poza działką siedliskową, a także grunty utrzymywane w postaci ugoru i odłogowane. 

Definicja łąk trwałych

Łąki trwałe to grunty, które pokrywa zwarta wieloletnia roślinność (liczne gatunki traw, roślin motylkowych, ziół) tworząca ruń łąkową – systematycznie koszoną. W przypadku rejonów górskich łąki trwałe to hale i połoniny, które są z zasady koszone, w tym grunty zajęte pod urządzenia i budowle wspomagające hodowlę zwierząt gospodarskich (wiaty, kojce, budynki inwentarsko-składowe).

Pastwiska trwałe – definicja

Jak podaje rozporządzenie, pastwiska trwałe to grunty, które są pokryte roślinnością podobną do tych na łąkach, służące zasadniczo do wypasania zwierząt gospodarskich. W rejonach górskich są to hale i połoniny zazwyczaj niekoszone, na których wypasane są zwierzęta gospodarskie – także grunty zajęte pod urządzenia i budowle wspomagające hodowlę takich zwierząt.

CZYTAJ TAKŻE: W jaki sposób wylesianie wpływa negatywnie na produkcję mleka?

Co to są sady?

Według rozporządzenia:

Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha, na których w zwartym nasadzeniu rosną drzewa owocowe lub krzewy owocowe (minimum 600 drzew lub 2000 krzewów na 1 ha), lub na których założone zostały szkółki owocowych drzew lub krzewów lub winnice.

Jeśli grunt taki jest mniejszy od 0,1000 ha, wówczas zaliczany jest do użytku gruntowego, na którym nasadzono owocowe drzewa lub krzewy. 

Grunty rolne zabudowane

Grunty rolne zabudowane są gruntami zajętymi pod budynki przeznaczone do produkcji rolniczej (w tym produkcji rybnej), szczególnie pod:

• spichlerze
• przechowalnie owoców i warzyw,
• stodoły,
• budynki inwentarskie,
• budynki na sprzęt rolniczy,
• magazyny i sortownie ryb,
• wylęgarnie ryb,
• podchowalnie ryb,
• wędzarnie,
• przetwórnie,
• chłodnie,

a także budowle i urządzenia rolnicze, w szczególności:

• zbiorniki na płynne odchody zwierzęce,
• płyty do składowania obornika,
• silosy na kiszonki,
• silosy na zboże i pasze,
• komory fermentacyjne i zbiorniki biogazu rolniczego,
• instalacje służące do otrzymywania biogazu rolniczego,
• place składowe,
• place postojowe i manewrowe dla maszyn rolniczych. 

Gruntami rolnymi zabudowanymi są także grunty zajęte pod budynki przeznaczone do przetwórstwa rolno-spożywczego (oprócz tych zajętych pod przemysłowe zakłady przetwórstwa rolniczego bazujących na surowcach pochodzących spoza gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzą te budynki) oraz budynki mieszkalne i inne:

• komórki,
• garaże,
• szopy,
• kotłownie,
• podwórza,
• śmietniki,
• składowiska odpadów

– jeżeli tworzą z gruntami, budynkami, budowlami lub urządzeniami wymienionymi powyżej zorganizowaną całość gospodarczą i są położone w tej samej miejscowości lub w bezpośrednim sąsiedztwie w miejscowości sąsiedniej.

Do gruntów rolnych zabudowanych rozporządzenie zalicza także grunty, które znajdują się między wymienionymi powyżej budynkami i urządzeniami lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie i nie są zaliczane do innych grup użytków (na przykład kwietniki, warzywniki), a także grunty zajęte pod budowle, budynki i urządzenia niewykorzystywane obecnie do produkcji rolniczej, jeśli nie zostały wyłączone z produkcji rolnej.

Czym są grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych?

Grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych to grunty, które są enklawami lub półenklawami użytków rolnych. Znajdują się na nich śródpolne skupiska drzew i krzewów lub tylko drzew, powyżej 10-letnich, niezaliczone do lasów i sadów.  

Grunty pod stawami – definicja

Użytki rolne to także grunty pod stawami, czyli grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), które zostały wyposażone w urządzenia hydrotechniczne nadające się do chowu, hodowli oraz przetrzymywania ryb, obejmują powierzchnię ogroblowaną z systemem rowów i tereny przyległe do stawów, związane z nimi, należące do obiektu stawowego.

Grunty pod rowami

Grunty pod rowami to grunty zajęte pod rowy określone w art. 16 pkt 47 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku – Prawo wodne, które pełnią funkcje urządzeń melioracji wodnych.