Nowe zasady dopłat 2025. Najważniejsze zmiany, o których muszą wiedzieć rolnicy
31 grudnia 2024 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie przyjęcia projektu zmiany Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Wprowadza ona zmiany do PS WPR, które precyzują go i dostosowują do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej naszego kraju. W pierwszym kwartale 2025 roku rozpoczyna się nabór wniosków o płatności bezpośrednie, a to właśnie ich dotyczy wiele z przyjętych zmian.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Wdrożenie normy GAEC 2
1 stycznia 2025 roku została wdrożona norma GAEC 2 Ochrona terenów podmokłych i torfowisk. Jej celem jest ochrona gleb, które są najbogatsze w węgiel, przez ochronę terenów podmokłych i torfowisk, należących do najistotniejszych rezerwuarów węgla i mających kluczowe znaczenie dla zapobiegania zmianom klimatu oraz łagodzenia ich skutków.
Według szacunków zawartych w uchwale, powierzchnia terenów, które zostaną objęte normą GAEC 2, wynosi około 146 tys. hektarów. Rolnicy będą musieli na wyznaczonych obszarach trwałych użytków zielonych przestrzegać zakazu przekształcania lub zaorywania, wydobywania torfu oraz budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody z terenu, natomiast na gruntach ornych przestrzegać zakazu budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody z terenu, orania oraz wydobywania torfu.
Czytaj też: Nowa norma dla rolników od 2015 roku. Ilu hektarów dotyczy GAEC 2?
Zmiana definicji TUZ
Doprecyzowano również definicję trwałych użytków zielonych (TUZ), by dzięki temu obowiązek przekształcania gruntów ornych w TUZ po pięciu latach deklaracji traw lub innych zielnych roślin pastewnych nie dotyczył traw w siewie czystym.
TUZ to mieszanki, które składają się z różnych gatunków traw oraz zielnych roślin pastewnych. Zmiana miała na celu doprecyzowanie definicji, by uniknąć wątpliwości interpretacyjnych. Wskazano, że w razie uprawy traw w siewie czystym grunt orny nie zostanie przekwalifikowany na TUZ.
Czytaj też: Kontrola podczas wypłaty emerytury z KRUS. Ci seniorzy mogą się jej spodziewać
Mechanizm warunkowości społecznej
W 2025 roku pojawi się również w płatnościach bezpośrednich mechanizm warunkowości społecznej, który polega na uzależnieniu wysokości otrzymanego przez rolników wsparcia od tego, czy przestrzegają wybranych krajowych przepisów prawa pracy i zasad BHP. Od tego roku jest to obligatoryjny element systemu płatności we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Mechanizmem tym zostaną objęci rolnicy wnioskujący o przyznanie płatności bezpośrednich (podstawowego wsparcia dochodów, płatności redystrybucyjnej, płatności dla młodych rolników, płatności związanych z produkcją oraz płatności w ramach ekoschematów), rolno-środowiskowo-klimatycznych, ekologicznych lub premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych, a także płatności ONW.
Państwowa Inspekcja Pracy będzie przeprowadzała kontrole i w ich czasie ustali, czy rolnik przestrzega krajowych przepisów prawa pracy oraz zasad BHP. Jeśli przepisy będą naruszane, to rolnik otrzyma płatność w zmniejszonej wysokości, z uwzględnieniem kary administracyjnej.
Zmiany w Dobrostanie zwierząt
Zmiany objęły także ekoschemat Dobrostan zwierząt, a dokładniej warunki kwalifikowalności do płatności zwierząt w ramach dobrostanu tuczników. Zwiększono z 50 kilometrów na 100 kilometrów odległość siedziby stada loch, od których mogą pochodzić tuczniki kwalifikujące się do płatności dobrostanowej, a także zmieniono przelicznik DJP dla tuczników z 0,3 na 0,1.
Czytaj też: Nowe zasady dla kół gospodyń od 1 stycznia. M.in. dziesięciokrotna podwyżka
Grunty wyłączone z produkcji
Ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji rozszerzono o możliwość ubiegania się przez rolników o wsparcie w przypadku zarówno gruntów ugorowanych, jak i gruntów ugorowanych, na których są położone nowo utworzone elementy krajobrazu, takie jak żywopłoty lub pasy gruntów zadrzewionych, zadrzewienia liniowe, pojedyncze drzewa, zagajniki śródpolne, rowy, oczka wodne, miedze śródpolne, strefy buforowe.
Od 1 stycznia do 31 lipca obowiązywać będzie na terenach wyłączonych z produkcji zakaz prowadzenia produkcji rolnej (także wypasu i koszenia) oraz stosowania środków ochrony roślin i nawozów.
Czytaj też: Polska w tyle wydajności pracy w rolnictwie. Są dane Eurostatu
Retencjonowanie wody na TUZ
Rozszerzony został także ekoschemat Retencjonowanie wody na TUZ o obszary, które objęte są nową normą GAEC 2. Płatności przyznawane będą także do powierzchni gruntów na obszarze objętym wspomnianą normą.
Nowe stawki w Integrowanej Produkcji Roślin
Zróżnicowano również stawki w ekoschemacie Integrowana Produkcja Roślin dotyczące płatności roślin przyznawanej do powierzchni w ramach danej grupy upraw (jagodowych, rolniczych, sadowniczych, warzyw), do których uzyskano potwierdzenie od podmiotu certyfikującego spełnienie wymagań prowadzenia danej uprawy w systemie integrowanej produkcji roślin.
Szacowana stawka podstawowa płatności dla danej grupy upraw wynosi w przypadku upraw:
- sadowniczych – około 42,70 EUR/ha;
- jagodowych – około 309,21 EUR/ha;
- rolniczych – około 146,07 EUR/ha;
- warzyw – około 309,21 EUR/ha.
Ponadto obowiązuje również łączny limit powierzchni na gospodarstwo, do którego będą przyznawane płatności – jest to 300 hektarów. Do limitu wliczane są wszystkie realizowane ekoschematy obszarowe, praktyki lub warianty, nie dotyczy on jednak ekoschematu Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych.
Czytaj też: Dopłaty do działalności gospodarczej na wsi. Kto może je uzyskać?
Obniżenie punktacji
W praktyce Uproszczone systemy uprawy w ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi zmieniono liczbę punktów z 4 na 3, natomiast w praktyce Wymieszanie słomy z glebą w ramach tego samego ekoschematu obniżono liczbę punktów z 2 na 1.
Biologiczna ochrona upraw
Od 2025 roku w ramach ekoschematu Biologiczna ochrona upraw wprowadzono możliwość wsparcia do stosowania nawozowych produktów mikrobiologicznych. Wprowadzone zostaną dopłaty do ich stosowania w wysokości 22,47 EUR/ha.
Czytaj też: Jakie warzywa można sadzić w styczniu? Te gatunki kiełkują już w zimie
Nowy ekoschemat Materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany
Wdrożony będzie również nowy ekoschemat Materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany. Płatności będą przyznawane do powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany określonych gatunków roślin:
- zbóż i ich mieszanek,
- roślin strączkowych,
- ziemniaków.
Płatność ta będzie przyznawana rolnikom aktywnym zawodowo. Szacowana stawka płatności uzależniona jest od zastosowanego materiału siewnego i wynosi w przypadku:
- zbóż i ich mieszanek – 26,74 EUR/ha;
- roślin strączkowych – 43,37 EUR/ha;
- ziemniaków – 112,13 EUR/ha.
Zmiany i nowe kryteria w interwencjach
Jak podaje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmianie uległy także:
- Interwencja 10.12 Tworzenie zadrzewień śródpolnych;
- Interwencja 10.13 Zakładanie systemów rolno-leśnych.
Rozszerzono listy drzew, którymi mogą być prowadzone nasadzenia, o drzewa, które są wspierane w ramach interwencji I 8.4. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych. Lista drzew i krzewów, którymi mogą być prowadzone nasadzenia w ramach interwencji zadrzewieniowych w związku ze zmianami powiększy się pięciokrotnie.
Dodano również nowe kryterium wyboru operacji, w ramach którego preferowane będą zalesienia, zadrzewienia i systemy rolno-leśne wykonane przy użyciu co najmniej czterech różnych gatunków lub rodzajów drzew lub krzewów, co przyczyni się do zwiększenia bioróżnorodności, w interwencjach:
- I 10.11. Zalesianie gruntów rolnych;
- I 10.12. Tworzenie zadrzewień śródpolnych;
- I 10.13. Zakładanie systemów rolno-leśnych.
Ma to umożliwić zainteresowanym spełnienie warunku dotyczącego minimalnej liczby punktów warunkujących przystąpienie do interwencji.
