Legowiska w oborach - dlaczego niezwykle ważne?

Źródło: Honorata Dmyterko

Jak stworzyć najlepsze warunki dla krów w oborze?

Pozycja leżąca jest niezwykle korzystna dla krów. Zwierzę poświęca wtedy więcej czasu na przeżuwanie, a krew lepiej przepływa do wymienia niż w pozycji stojącej.

Krew lepiej przepływa do wymienia

Chcąc udoskonalić warunki, w jakich żyją krowy mleczne, należy zwrócić uwagę na miejsca w budynkach inwentarskich, w których zwierzęta spędzają największą ilość czasu. Od 5 do nawet 14 godzin w ciągu doby krowy przebywają w pozycji leżącej. Im lepsze warunki zostaną im zapewnione, tym chętniej będą się kładły. Ta pozycja jest niezwykle korzystna dla ich organizmu. Zwierzę poświęca wtedy więcej czasu na przeżuwanie, a krew lepiej przepływa do wymienia, niż w pozycji stojącej. Wszystko to sprzyja procesowi sekrecji mleka. W wielu badaniach udowodniono, że krowy po prostu lubią leżeć. Są wówczas spokojniejsze i wydajniejsze.

Odpowiednie podłoże w oborze

Zdrowie zwierząt zależy od wielu czynników, wśród których szczególne miejsce zajmuje zapewnienie odpowiedniego podłoża. - Krowa, kładąc się, ok. 80% swojego ciężaru wspiera na trójnogu, który tworzą dwa kolana i pęcina. Są to obszary narażone na maksymalne obciążenia. Zwierzęta pasące się na pastwisku mają zapewnione bardziej miękkie podłoże niż w budynku inwentarskim. Gdy krowa wstaje, zagłębienia widoczne na ziemi odzwierciedlają nacisk, wywierany na jej kolana i grzbiet - pisze w swoim artykule „Metodyka badań eksploatacyjnych materaców wodnych dla bydła mlecznego” dr inż. Robert Szulc z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego, oddział w Poznaniu.

- Betonowe podłoże w pomieszczeniach, pokryte cienką warstwą ściółki, tworzy jedynie twardą powierzchnię, często nieprzyjemnie odczuwaną. Dyskomfort na betonowej powierzchni wywołuje stres i ogranicza czas pozostawania w pozycji leżącej - tłumaczy naukowiec dr inż. Robert Szulc.

Twarde podłoża mogą powodować urazy kończyn, powstające podczas wstawania i kładzenia się. Należy także zwrócić uwagę na przegrody dzielące poszczególne stanowiska. Aby miejsce legowiskowe zapewniało komfort, musi być dopasowane do wieku zwierzęcia, masy ciała oraz systemu utrzymania w pomieszczeniu inwentarskim. Nie można zapomnieć o odpowiednim kształcie przegród i żłobu - bez ostrych krawędzi - oraz ich usadowieniu . Krowa wstając, wysuwa głowę do przodu, a w pozycji leżącej jej zad jest cofnięty w porównaniu do stojącej.

Odpowiednia powierzchnia legowiskowa w oborze

Odpowiednie podłoże ma znaczący wpływ na zdrowie bydła, a także ilość i jakość pozyskiwanego mleka. Obecnie producenci szczególną uwagę zwracają na zapewnienie i utrzymanie dobrostanu zwierząt, a w ramach odpowiedniej powierzchni legowiskowej istotny nacisk kładzie się na bezpieczeństwo krów i wygodę korzystania, a także optymalną higienę. W przypadku systemu utrzymania bydła na uwięzi, charakterystyka stanowisk obejmuje podstawowe wymiary: długość i szerokość, natomiast w pomieszczeniach przystosowanych do utrzymywania zwierząt bez uwięzi wskaźnikiem porównawczym jest powierzchnia pomieszczenia przypadająca na jedną sztukę bydła. Optymalnym dla bydła jest trzymanie go w oborze bezuwięziowej z wydzielonymi boksami legowiskowymi. Wszystkie boksy powinny być dobrze wentylowane, ponieważ krowy o najwyższej hierarchii w stadzie, będą zajmowały najlepsze miejsca. Usytuowanie kojców jest uzależnione od systemu zadawania pasz oraz usuwania gnojowicy.

Materiały do wykonania legowisk w oborze

Legowiska dla krów można wykonać z różnych materiałów - betonu, słomy, piasku, trocin, mogą to być maty i materace z gumy lub tworzyw sztucznych. Wybór jest ogromny. Najważniejsze, aby było miękko, sucho i przytulnie. Warto zaznaczyć, że jeśli miejsce legowiskowe będzie wilgotne i zimne, krowa wybierze przebywanie w korytarzu paszowym w pozycji stojącej, co może skutkować schorzeniami racic i słabą sekrecją mleka. Przekonywanie do jakiejkolwiek ściółki budzi zawsze wiele emocji.

- Posiadamy 4 fermy i rodzajów stanowisk jest cała mozaika, nie stosujemy jednego rozwiązania. Jak ktoś ma słomę, to lepsza słoma, a jak nie ma, to trzeba ja czymś zastępować. My stosujemy zazwyczaj sieczkę ze słomą i wapnem, mamy też legowiska na piasku i ściółce. Tak naprawdę wszystko jest dobre, ważne, aby było sucho i pod dostatkiem - mówi Witold Glapa, kierownik produkcji zwierzęcej w Przedsiębiorstwie Rolnym Długie Stare.

Coraz większą popularność wśród hodowców zdobywają stanowiska z matami legowiskowymi. Są one zazwyczaj wykonane z materiałów gumowych lub też gumo-podobnych. W tym wypadku, na szczególną uwagę zasługuje aspekt ekonomiczny, będący również wypadkową wymienionych czynników. Im droższa mata, tym lepsza - gwarantująca komfort dla krów oraz łatwość i wygodę pracy dla obsługi. Warto zaznaczyć, ze najlepszej jakości maty gumowe są niewiele tańsze od łóżek wodnych. Jest to stosunkowo nowe rozwiązanie, jeszcze mało popularne w naszym kraju. Legowiska wypełnione wodą dostosowują się do organizmu krowy, tworząc stałe ciśnienie „ku górze”, dzięki któremu nie występują punkty nacisku, a tym samym nie ma problemu z krążeniem krwi w kończynach i obrzękami.

Hodowcy krów mlecznych, którzy budują lub modernizują obory, a przy tej okazji dobierają odpowiednie legowiska, powinni znaleźć złoty środek pomiędzy komfortem zwierząt, dogodną obsługą i utrzymaniem czystości a ceną produktów dostępnych na rynku.

• Krowy leżąc odpoczywają i przeżuwają. Przeżuwanie ułatwia trawienie, szczególnie pasz zawierających dużo włókna. Krowy przeżuwają na dobę średnio od 8 do 9 godzin, preferują pozycję leżącą. Krótszy czas wskazuje między innymi na niewygodne legowiska.
• Racice odpoczywają i suszą się w naturalny sposób. Sprzyja to zdrowotności kończyn w stadzie. Natomiast wymuszony czas stania dodatkowo obciąża kończyny, wydłuża ich kontakt z obornikiem i gnojowicą, prowadząc do rozmiękczenia rogu racicowego, czego skutkiem jest wzrost występowania schorzeń racic.
• Pozostaje więcej miejsca dla innych zwierząt do chodzenia po oborze. Krowy podchodzą do stołu paszowego kilkanaście razy w ciągu doby, przemieszczają się w związku z usuwaniem obornika, ścieleniem oraz spacerowaniem.
• Wzrasta krążenie krwi w wymieniu nawet o 30%, co sprzyja wydajności mlecznej. Aby wyprodukować 1 litr mleka, przez gruczoł mlekowy musi przepłynąć od 450 do 500 litrów krwi. Brak przyjętych norm powoduje, że krowy stoją zamiast leżeć i odpoczywać. W tym przypadku przepływ krwi przez gruczoł mlekowy jest o 2 litry/min mniejszy, (krowy stojące – 3 l/min, krowy leżące – 5 l/min), co w konsekwencji skutkuje dużym zróżnicowaniem produkcyjnym w stadzie. Źródło: WODR