Źródło: D. Andrzejewska

Cześć ziemi już trafiła do zasobu Skarbu Państwa. Wkrótce Top Farms ma przekazać kolejne hektary. Pojawia się pytanie, dlaczego spółka kilkanaście lat temu nie wyraziła zgody na to, by wyłączyć z dzierżawionych zasobów 30%? Czy było to, z perspektywy firmy, możliwe? O tym, jak wyglądały rozmowy między dzierżawcą a Agencją Nieruchomości Rolnych (danym Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa) na konferencji prasowej w Goli pod Gostyniem mówił Paweł Kaczmarek, prezes Top Farms Wielkopolska.

Temat dotyczący zwrotu gruntów przez dużych dzierżawców, zgodnie z ustawą z 2011 roku, budzi sporo kontrowersji. Top Farms robi wszystko, by zachować możliwość produkcji, z drugiej strony są rolnicy indywidualni i spółki państwowe, którym niejako już obiecano dodatkowe hektary pod dzierżawę. Przełom roku 2024 i 2025 jest kluczowy dla Top Farms Wielkopolska. To właśnie w tym okresie kończą się wieloletnie umowy dzierżawy na państwową ziemię. A, jak wynika z przepisów, grunty po wygaśnięciu umów w całości mają powrócić do KOWR. Czy można było tego uniknąć?

Ogromne problemy spółki Top Farms

Spółka Top Farms wskazuje, że będzie musiała w jednym z gospodarstw w Wielkopolsce rozebrać duży magazyn paszowy o wartości 8,5 mln zł, ponieważ znajduje się on na gruncie, jaki niebawem ma powrócić do zasobów KOWR. Dodatkowo obawia się, że wraz z likwidacją gospodarstw – tylko w jednym województwie - pracę w jej strukturach straci straci ponad 160 osób.

We wrześniu 2011 r. znowelizowano ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Zmiana uprawniała Agencję Nieruchomości Rolnych do proponowania wyłączania z dzierżawy 30% powierzchni dzierżawionych użytków rolnych. Agencja dostała szerokie uprawnienia do wyboru gruntów, które miały być wyłączane. Obowiązek wyłączenia 30% gruntów dotyczył gospodarstw posiadających więcej niż 428 ha.

Dzierżawcy mogli odrzucić propozycję zmian - wówczas umowa obowiązywałaby na dotychczasowych warunkach. Wtedy tracili jednak ustawowe prawo pierwszeństwa do nabycia dzierżawionej nieruchomości po cenie ustalonej zgodnie z ustawą oraz do przedłużenia dzierżawy w trybie bezprzetargowym. W praktyce mogło to oznaczać niemożność prowadzenia dalszej działalności na dzierżawionych gruntach po wygaśnięciu umowy.

KOWR w Poznaniu podejmuje kontrowersyjne decyzje?

Top Farms: Nie było żadnego spotkania, żadnej rozmowy

Ustawa, jak powiedział Paweł Kaczmarek z Top Farms zakładała, że wówczas ANR ma 6 miesięcy na uzgodnienie tych wyłączeń z dzierżawcami.

- 3 czerwca mijał termin, w którym ANR miał uzgodnić, między innymi z nami, które grunty dotyczą wyłączenia. 24 maja dociera do nas pierwsze pismo, w którym ANR składa propozycję i wzywa nas do wydania 30% gruntów. 24 maja, czyli na 10 dni przed końcowym terminem. Nie było żadnego spotkania, żadnej rozmowy, żadnej relacji. Dostajemy pismo. Następnego dnia - 25 maja odpowiadamy. Pismo, które wystosowała do nas ANR, zawierało szereg nieścisłości. My je wskazaliśmy. Jedna z nich dotyczyła tego, że areał, który ANR przyjął do wyliczenia tych 30%, był odmienny od tego, jaki rzeczywiście użytkowaliśmy. To jest dość kluczowe. Jeśli liczymy 30% to należałoby wiedzieć od czego te 30% liczyć. Niestety nasze pismo nie spotkało się z żadną odpowiedzią - wyjaśnił Paweł Kaczmarek.

Spółka była zadłużona po wielomilionowych inwestycjach

Kolejne pismo, jak relacjonował szef wielkopolskiego oddziału Top Farms, do ANR trafiło 24 sierpnia. Spółka wskazała w nim nieścisłości i podała swoje pomysły rozwiązania sytuacji. W ocenie Top Farms, propozycja ANR nie była logiczna. Agencja Nieruchomości Rolnych w październiku przesłała odpowiedź odmowną.

- Dzisiaj zarzuca nam się, jako firmie Top Farms, że przecież mogliśmy wyłączyć 30%, nie byłoby dzisiaj tematu. Nie byłoby żadnej rozmowy. Słyszymy: „mielibyście przedłużoną umowę i moglibyście dalej funkcjonować”. Oczywiście dzisiaj wiemy, że tak by się nie stało. Dzisiaj sytuacja w rolnictwie wygląda zupełnie inaczej. Na tamten czas byliśmy mocno zadłużeni, byliśmy po potężnych wielomilionowych inwestycjach i sytuacja gospodarstwa była naprawdę trudna. 30% oznaczało umniejszenie również 30% naszych przychodów. Nie mogliśmy
sobie na to pozwolić, bo spółka zniknęłaby z rolniczej mapy Polski - zaznaczył Paweł Kaczmarek.

ANR żądał grunty przyległe do fermy krów

Wśród propozycji ANR było m.in. zwrócenie gruntów przyległych do fermy w Gospodarstwie Gołębin.

- Jeśli ma się krowy, obecność tych gruntów tuż przy fermach, jest kluczowa do działalności. W propozycji znalazły się jedyne dwie istniejące studnie w Gospodarstwie Gołębin. Obydwie zostały wytypowane do wyłączeń. (…) Dlaczego przez środek gospodarstwa przebiegał pas zaproponowany do wyłączeń? Ta działka to jest sad, to konkretnie połowa sadu. Rzędy w sadzie posadowione były w kierunku północ-południe. To oznaczałoby, że mieliśmy wyłączyć połowę sadu w połowie rzędów. Czy to jest propozycja, która jest logiczna i rozsądna? Czy była jakakolwiek rozmowa? Czy ktoś zapytał jak ma to wyglądać? – pytał sugestywnie Paweł Kaczmarek.

Spółka od 2012 roku skierowała do ANR kilka propozycji.

- Trzykrotnie proponowaliśmy zakup kapitałowy całego gospodarstwa przez Skarb Państwa, co w naszej ocenie, ze wszelkich miar, byłoby pozytywne dla polskiego rolnictwa. Cały unikatowy model zarządzania w Top Farm-sie mógłby służyć szerszemu gronu gospodarstw i moglibyśmy zyskać, jako sektor rolny, na przejęciu przez Skarb Państwa całej spółki w zorganizowany sposób z całym know-how i kontraktami w postaci przejęcia kapitałowego. Niestety trzykrotne próby podejścia do tego zagadnienia spełzły na niczym. Nie osiągnęliśmy tutaj zamierzonego celu. W związku z tym, że nie było możliwości na przejęcie kapitałowe, zaproponowaliśmy również przejęcie majątkowe zorganizowanych części przedsiębiorstwa, po to, żeby zagospodarować właśnie ten unikatowy charakter naszej spółki, tą wartość, jaką my widzimy przede wszystkim w kapitale ludzkim i w technologiach, jakie reprezentujemy. Natomiast też niestety nie doszliśmy do porozumienia w tym zakresie w żaden sposób – podał Paweł Kaczmarek.

W 2025 roku Top Farms ma wydać pozostałe grunty

Jak sytuacja wygląda na dziś? Top Farms w Wielkopolsce pierwotnie dzierżawił około 14 000 ha. W poprzednich latach doszło do redukcji areału o około 3 500 hektarów. Finalnie w roku 2023 Top Farms Wielkopolska posiadał areał około 10 500 hektarów, z czego właśnie w 2023 roku wydał ponad 3 000 hektarów. W 2024 roku wydano kolejne 3 000 hektarów. W stosunku do prawie 6 tys. ha Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa podjął decyzję o przesunięciu terminu wydania gruntów dopiero w roku 2025.

Stawki czynszu dzierżawnego za grunty rolne. Najnowsze dane