Uprawa konopi włóknistych - na co zwrócić szczególną uwagę
Przy uprawie konopi włóknistych ważne jest nie tylko zaopatrzenie gleby w niezbędne składniki pokarmowe, ale także uzyskanie odpowiednich pozwoleń z urzędu gminy.
Konopie włókniste należą do grupy roślin użytkowych, których duże plony biomasy można spożytkować w różnorodny sposób. Olbrzymi potencjał tej rośliny wykorzystywany jest niemalże w każdym sektorze przemysłu: od celulozowo-papierniczego, po przemysł lekki (odzieżowy, włókienniczy) i inny – zabawki, doniczki, maty dezynfekcyjne, a nawet urny pogrzebowe.
Obecnie ponad połowa pozyskanego włókna znajduje zastosowanie w przemyśle celulozowo-papierniczym, mniejsze zapotrzebowanie jest w produkcji materiałów izolacyjnych oraz kompozytów, a niespełna kilka procent wykorzystuje się jako włókno techniczne. Szacuje się, że włókiennicze wykorzystanie w przemyśle odzieżowym stanowi znikomy procent. Paździerze konopne to przede wszystkim surowiec służący jako podściółka dla koni oraz dla mniejszych zwierząt. Materiał ten wykorzystuje się również w ogrodnictwie, jako składnik kompozytów i jako podłoże dla grzybni. Nasiona konopi są z kolei surowcem dla przemysłu spożywczego oraz kosmetycznego.
Konopie stanowią rezerwuar specyficznych chemicznych substancji, w tym terpenów, związków fenolowych oraz kannabinoidów, z których najważniejszymi są: tetrahydrokannabinol – Δ9THC, kannabidiol – CBD oraz kannabinol – CBN. Ze względu na to, że część z nich to substancje psychoaktywne uprawa konopi objęta jest pewnymi ograniczeniami prawnymi.
Po pozwolenie do urzędu gminy
Obowiązującą ustawą w Polsce, której należy bezwzględnie przestrzegać, chcąc uprawiać konopie włókniste, jest znowelizowana ustawa dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2019 roku, poz. 852, 1655, 1818). Umiejscowienie upraw określa się każdego roku, na wniosek podmiotów, które posiadają zezwolenie Marszałka Województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi włóknistych. Bezwzględnym obowiązkiem każdego plantatora, który podpisał umowę kontraktacji
z uprawnionym podmiotem (np. Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich- IWNiRZ) lub przedstawił zobowiązanie do przetworzenia konopi włóknistych we własnym zakresie (na cele określone w art. 45, ust.3) jest z kolei uzyskanie pozwolenia na UPRAWĘ konopi włóknistych w urzędzie gminy.
IWNiRZ w Poznaniu posiada zezwolenie na uprawę konopi w całym kraju, prowadzi kontraktację na skup m.in. kwalifikowanych nasion oraz słomy konopnej. Zgłaszanie planowanej powierzchni uprawy konopi w urzędzie gminy właściwym dla miejsca prowadzenia plantacji odbywa się od września (roku poprzedzającego uprawę) do przełomu listopada i grudnia. Informację dotyczącą ostatecznego terminu składania w/w deklaracji należy uzyskać bezpośrednio z Urzędu Marszałkowskiego danego województwa. Wartym podkreślenia jest fakt, że zgłoszenie chęci uprawy pod koniec roku nie obliguje plantatora do założenia upraw konopi na wiosnę przyszłego roku. Jednak niezbędne jest dopełnienie wszystkich formalności prawnych, aby taka plantacja mogła zostać założona.
Odpowiednie dostosowanie zapotrzebowania na składniki pokarmowe do kierunku uprawy oraz uwzględnienie szeregu czynników współdziałających ze sobą, takich jak: gęstość siewu, gleba i jej zasobność w składniki pokarmowe, przedplon, czynniki pogodowe – opady i temperatura mają istotne znaczenie w uprawie konopi.
Fot. Konopie włókniste, jednopienna odmiana Henola (Oleszak 2020)
Fot. Konopie włókniste, jednopienna odmiana Rajan (Oleszak 2020)
Zapotrzebowanie konopi na składniki pokarmowe
Zbilansowanie poszczególnych składników pokarmowych dostarczonych roślinie w okresie wegetacji decyduje o plonach. Podstawową czynnością w określeniu racjonalnego nawożenia jest ocena zasobności gleby w poszczególne makroelementy. Ocena odczynu gleby i zawartości przyswajalnych form: fosforu, potasu, magnezu powinny być wykonywane raz na 3-4 lat. Nawożenie należy bilansować uwzględniając, obok zasobności składników w glebie, stanowisko oraz kierunek użytkowania roślin. Konopie należą do roślin, które doskonale bonitują glebę. Bardzo dobrze reagują na nawożenie naturalne (obornik) i w miarę dobrze na mineralne. Poprzez rozbudowany system korzeniowy dobrze wykorzystują składniki pokarmowe występujące w glebie. Nie należą do roślin bardzo wymagających względem nawożenia. Obecnie, dawki podstawowych składników w kg. ha-1 powinny kształtować się następująco: 60-120 N; 70-100 P2O5 i 120-180 K2O. Przy uprawie na włókno stosunek N: P: K powinien wynosić 1: 0,7:1,5 a na nasiona - 1: 0,8:1. Nawożenie należy wykonywać wczesną wiosną, około 2-4 tygodnie przed planowanym siewem.
Azot, jak w przypadku innych roślin, wpływa na przyrost zielonej masy. Zapotrzebowanie konopi na ten składnik występuje prawie przez cały okres wegetacji. Najsilniej absorbowany jest jednak w okresie najintensywniejszego wzrostu (faza szybkiego wzrostu), przypadającego na drugi miesiąc okresu wegetacji. Niemniej, nadmiar azotu negatywnie wpływa na jakość włókna i dodatkowo wydłuża okres dojrzewania. W związku z tym należy dokładnie określić zawartość tego składnika w glebie, odpowiednio dostosować ilość wprowadzonego N po wyznaczeniu kierunku uprawy. W miarę zwiększania dawek azotu, przy jednoczesnym zwiększeniu gęstości siewu, zauważono znaczne zmniejszenie obsady roślin podczas zbioru oraz wzrost plonów słomy, jako skutek intensywnego przyrostu zielonej masy. Uprawiając konopie na nasiona, należy zatem stosować niższe dawki azotu, uwzględniając także współdziałanie innych czynników, takich jak właściwości fizyko-chemiczne gleby oraz przedplon.
Potas to najcenniejszy makroelement niezbędny do prawidłowego rozwoju roślin włóknistych, ponieważ wpływa na wytwarzanie włókna o bardzo dobrych parametrach jakościowych. Roślina pobiera ten pierwiastek przez cały okres wegetacji, najintensywniej od początku kwitnienia, gdy rozpoczyna się proces tworzenia włókna w łodydze. Pierwiastek ten w prawie 75% kumulowany jest w słomie, ponadto powoduje zatrzymywanie wody w glebie, która staje się bardziej dostępna dla roślin.
Fosfor reguluje podstawowe procesy w roślinie, a także odpowiada za prawidłowe wypełnienie nasion. Najintensywniejsze pobieranie tego składnika rozpoczyna się od początku kwitnienia. Odpowiednie zbilansowanie dawek fosforu jest niezwykle istotne, zwłaszcza podczas prowadzenia plantacji nasiennej.
Wapń również odgrywa dużą rolę podczas uprawy konopi. Ten makroelement korzystnie oddziałuje na glebę, polepszając jej strukturę, ponadto poprawia inne właściwości fizyko-chemiczne gleby oraz stymuluje rozwój fauny i flory glebowej. Większość gleb
w Polsce posiada niski odczyn. W miarę zmniejszania kwasowości gleby poprawia się przyswajalność składników pokarmowych.
Na glebach zakwaszonych zaleca się wapnowanie z dodatkiem Mg podczas talerzowania lub ewentualnie pod orkę zimową w ilości 15 q/ha CaO - na glebach lżejszych lub 20 q/ha CaO - na glebach cięższych. Przy odczynie poniżej pH 6 zachodzi konieczność wapnowania. Zaleca się, by wykonać wapnowanie na ściernisko oraz wymieszać broną talerzową wapno z podłożem. Najlepiej odkwaszającym glebę jest wapno w postaci kredy nawozowej – węglanowej (o wysokiej reaktywności), która poprawia odczyn już w pierwszym roku od zastosowania.
Konopie siewne charakteryzują się dużą plastycznością i odpornością na zmienne czynniki agro-klimatyczne, dzięki czemu skrajne warunki nie stanowią przeszkody w uprawie.
Wszystkie wyżej wymienione czynniki mają wpływ na finalne uzyskane plony konopi, które mogą kształtować się następująco: nasiona 0,3-1,5 t/ha, słoma 8-10 t/ha, włókno 2,5-3 t/ha. W kształtowaniu ich biomasy ważną rolę odgrywa: odmiana, gęstość siewu, termin zbioru oraz przytoczone w niniejszym artykule nawożenie. Nie bez znaczenia pozostaje wpływ warunków pogodowych (ilość wody i temperatura powietrza w okresie wegetacji) na plony biomasy oraz na zawartość substancji aktywnych, a w szczególności kannabinoidów.
Czytaj także:
