Profilaktyka wapnia i siarki w rolnictwie
W wielu regionach kraju producenci rolni mają do dyspozycji gleby lekkie, często zakwaszone, z natury ubogie w wapń. Gleby zasobne w wapń gwarantują roślinie odpowiednie warunki wzrostu, wynikające z właściwości fizyko-chemicznych jak i mikrobiologicznych.
W wyniku proekologicznych działań prowadzonych w ostatnich kilkunastu latach na terenach uprzemysłowionych zauważalne jest systematyczne ograniczanie dopływu siarki do środowiska. Z tej przyczyny zmniejsza się depozycja siarki do gleby. Aktualnie prawie 60% polskich gleb jest ubogich w ten pierwiastek.
Które uprawy mają najmniejsze wymagania siarkowe?
Rośliny uprawne pobierają siarkę w formie siarczanowej (SO42-). Najmniejsze wymagania co do siarki mają zboża, kukurydza i ziemniaki (< 20 kg S/ha), w drugiej kolejności wymienić należy rośliny bobowate, burak cukrowy i pastewny (20-50 kg S/ha). Największe zapotrzebowanie na siarkę wykazują rośliny kapustowate (> 50 kg S/ha). Objawy niedoboru siarki najczęściej obserwowane na plantacjach rzepaku przejawiają się blednięciem kwiatów, które w skrajnych przypadkach stają się białe (gorzej oblatywane przez pszczoły), co w konsekwencji powoduje ograniczenie produkcji łuszczyn. Liście są wąskie i łyżeczkowato wygięte w górę z objawami chlorozy często mylonymi z niedoborem azotu lub magnezu. Chloroza spowodowana brakiem siarki uwidacznia się na liściach młodszych.
Siarka ma wpływ na odporność
Oprócz istotnych funkcji metabolicznych siarka ma wpływ na odporność - w przypadku wystąpienia dużej presji patogenów, ogranicza podatność na wyleganie oraz zwiększa tolerancję na stres suszy i temperatury. Kształtuje również metabolizm azotu w roślinie, który w większym stopniu jest wbudowywany w struktury organiczne, zwiększając produkcję białka i poprawiając jego jakość. Dzięki siarce rośliny lepiej wykorzystują azot z nawozów.
Jaki nawóz najlepiej zastosować?
Większość roślin uprawnych akumuluje siarkę do końca wegetacji, a procesowi temu towarzyszy między innymi pobieranie azotu z gleby w okresie po kwitnieniu. Z punktu widzenia produkcji roślinnej wskazane jest optymalne zaopatrzenie w siarkę w całym sezonie wegetacyjnym. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu AgroSulCa (17%S i 21,3%Ca). Siarka w formie siarczanu wapnia CaSO4 występująca w tym nawozie jest rozpuszczalna w wodzie w skali 1:400 i działa umiarkowanie szybko w dłuższym okresie. Profilaktyczne stosowanie siarki i wapnia w tej formie jest bezpieczne dla życia biologicznego gleby. Dodatkowym atutem nawozu AgroSulCa jest stabilizacyjne działanie na odczynu gleby, co jest szczególnie ważne w stanowiskach podatnych na zakwaszanie.
Jedną z wielu przyczyn niższych plonów uzyskiwanych w Polsce jest występująca w wielu glebach toksyczność glinu, ujawniająca się przy zmniejszeniu odczynu gleby poniżej pH 5,8 i gwałtownie wzrastająca przy pH 4,7. Toksyczność jonów Al3+ jest najbardziej widoczna w strefie wierzchołkowej korzenia, dotyczy czapeczki korzeniowej i strefy merystematycznej. Następuje zahamowanie wzrostu korzeni, które stają się brązowe, grubsze i zarazem kruche. W efekcie występują zaburzenia w pobieraniu wody i składników mineralnych, zwłaszcza azotu, wapnia i magnezu. Toksyczność kationów glinu zmniejsza się wyraźnie w obecności anionów siarczanowych w wyniku tworzenia trudno rozpuszczalnych soli {CaSO4 + Al 3+ → Al(SO4)+ + Ca2+ }.
Przyrost plonu ziarna kukurydzy
Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 2 zastosowanie AgroSulCa, spowodowało przyrost plonu ziarna kukurydzy o 1,2 t/ha względem kontroli. Dla tego stanowiska charakteryzującego się dobrą zasobnością w siarkę, optymalną okazała się dawka 30 kg S/ha (tj. 180 - 200 kg nawozu/ha). Dodatnie działanie nawozu przejawiło się poprzez wpływ na masę 1000 ziarniaków czyli element struktury plonu kształtowany po kwitnieniu.
Co zrobić, gdy jest deficyt siarki w glebie?
W innym doświadczeniu (Tab. 3) założonym na glebie kwaśnej, ubogiej w siarkę siarczanową działanie nawozu AgroSulCa było sprawdzane w warunkach stosowania różnych nośników azotu. W skrajnych przypadkach deficytu siarki wydaje się zasadne podwyższenie dawki AgroSulCa nawet do 1500 kg/ha bez stosowania azotu z siarką. Zalecane dawkowanie ( 180 - 1500 kg/ha) najlepiej ustalić na podstawie analizy gleby wykonanej w Stacji Chemiczno-Rolniczej.
Efekt synergii (nawożenie azotowe łącznie z AgroSulCa) w dobrym stanowisku, pozwolił na zwiększenie plonu bulw ziemniaków o 8,7 t/ha czyli o 17% w porównaniu z wariantem kontrolnym (Tab. 4). Z przeprowadzonej oceny wynika także poprawa zdrowotności bulw podczas przechowywania, co wiąże się z działaniem fitosanitarnym siarki.
Podsumowując należy stwierdzić, że współczesne wymogi rolnictwa towarowego wymagają od producenta rolnego bilansowania składników mineralnych w tym także składników drugoplanowych (Ca i S). Takie działanie zwiększa efektywność stosowanego azotu, co przekłada się na konkretne efekty ekonomiczne i ekologiczne, związane z mniejszym rozpraszaniem azotu w środowisku - a to staje się standardem.
|
Roślina uprawna
|
kg S/t
|
|
Pszenica
|
4,5
|
|
Żyto
|
4
|
|
Jęczmień
|
3,75
|
|
Owies
|
3,75
|
|
Pszenżyto
|
4,5
|
|
Buraki cukrowe
|
0,8
|
|
Ziemniaki
|
0,5-1
|
|
Rzepak
|
15-20
|
|
Kukurydza
|
5
|
Źródło:Grzebisz,.Przygocka-Cyna,2006
|
Dawka siarki,
kg S/ha
|
Plon ziarna t/ha
|
Liczba ziarniaków
w kolbie
|
Masa 1000 ziarniaków,
g
|
|
bez S
|
11,3
|
532
|
355
|
|
30
|
12,5
|
534
|
371
|
|
60
|
12,5
|
535
|
368
|
Źródło: Maciej Czubak, 2011 (niepublikowane)
|
Nawóz azotowy
|
Stosowanie nawozu AgroSulCa
|
Dawki azotu, kg N/ha
|
Średnia
|
||
|
60
|
120
|
180
|
|||
|
bez siarki
|
brak
|
10,03
|
13,05
|
12,50
|
11,9
|
|
500 kg/ha
|
10,21
|
12,85
|
12,97
|
12,0
|
|
|
z siarką
|
brak
|
10,78
|
13,25
|
13,24
|
12,4
|
|
500 kg/ha
|
11,00
|
14,07
|
15,03
|
13,4
|
|
źródło: UP w Poznaniu, 2012 (dane niepublikowane)
|
Nawożenie azotem
kg N/ha
|
Składniki drugoplanowe (Ca i S)
|
Plon bulw
t/ha
|
|
bez N
|
brak
|
45,2
|
|
AgroSulCa
|
50,0
|
|
|
120
|
brak
|
49,6
|
|
AgroSulCa
|
58,3
|
Źródło: opracowanie własne, 2012
