Plantatorzy buraków nie mają naprawdę lekko. Kolejne zagrożenia na horyzoncie
O SBR i RTD w specjalnym komunikacie na Platformie Sygnalizacji Agrofagów informuje Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Choroby, które niszczą plon
SBR wywoływany jest przez bakterię Candidatus Arsenophonus phytopathogenicus z towarzyszącą fitoplazmą Ca. Phytoplasma solani, natomiast RTD spowodowana jest wyłącznie przez tę fitoplazmę. Oba patogeny przenoszone są przez owady z rodziny szrońcowatych.
Zagrożenia są poważne - jak podkreślono w komunikacie:
- Podczas gdy SBR bezpośrednio obniża wartość handlową plonów poprzez redukcję zawartości cukru w korzeniach (nawet o 50%), RTD może prowadzić do całkowitego obumarcia roślin i porzucenia plantacji (straty do 100%).
Optymalne warunki infekcji to wysoka wilgotność, temperatury 20-30°C oraz długi okres zwilżenia roślin.
Objawy trudne do rozpoznania
Instytut zwraca uwagę, że objawy SBR i RTD bywają trudne do odróżnienia w warunkach polowych i mogą być mylone ze stresem, niedoborami składników odżywczych lub infekcjami wirusowymi.
SBR może objawiać się m.in.:
– żółknięciem liści na dużym obszarze pola,
– brązowym przebarwieniem wiązek przewodzących w korzeniach,
– deformacją młodych liści,
– znacznym spadkiem zawartości cukru.
RTD prowadzi do:
– żółknięcia, więdnięcia i martwicy starszych liści,
– korzeń spichrzowy staje się gumowaty (kauczukowy),
– silnego obniżenia plonu.
Jak działa monitoring? IOR-PIB analizuje rośliny, owady i tworzy mapę zagrożeń
W latach 2023–2024 nie wykryto w Polsce bakterii Ca. Arsenophonus phytopathogenicus, stwierdzono jedynie sporadyczne przypadki fitoplazm.Jednak Instytut wskazuje, że w roku 2025 prowadzono badania opierając się na intensywnym, ogólnopolskim monitoringu występowania patogenów SBR i RTD.
Monitoring obejmuje trzy główne elementy:
1. Analizy materiału roślinnego i owadów
„Analizy molekularne (PCR i sekwencjonowanie) mają kluczowe znaczenie, ponieważ patogeny zasiedlają tkanki przewodzące, a objawy wizualne bywają niejednoznaczne. Potwierdzane są wszelkie wyniki wskazujące na potencjalną obecność patogenów SBR i RTD.”
2. Monitorowanie wektorów
„W celu wykrycia lokalizacji, w których występują wektory choroby, zakładana jest sieć pułapek lepowych na terenie kraju.”
3. Tworzenie mapy zagrożenia
„W oparciu o wyniki prowadzonych prac powstaje mapa, na której zaznaczone będą miejsca poboru próbek, miejsca rozłożenia pułapek lepowych oraz miejsca potencjalnego wykrycia patogenów SBR i RTD.”
Jak ograniczyć ryzyko?
W komunikacie IOR-PIB podkreślono, że brak jest skutecznych środków zwalczania samych patogenów, dlatego kluczowe są działania prewencyjne:
monitorowanie i zwalczanie wektorów,
odpowiedni płodozmian,
odmiany tolerancyjne, takie jak Rokselana (2023) i Galago (2025),
zdrowy materiał siewny,
eliminacja chwastów i samosiewów.
Sytuacja w Polsce stabilna, ale konieczna czujność
Według danych z sezonu 2025, nie wykryto na terenie kraju obecności patogenów SBR i RTD”. Eksperci ostrzegają jednak, że ryzyko pozostaje wysokie ze względu na sytuację w krajach sąsiednich.
- Bliskość krajów z potwierdzonymi epidemiami (np. Słowacja, Czechy, Austria, Węgry) oraz sprzyjające wektorom zmiany klimatyczne zwiększają ryzyko dla polskich upraw - podano we wspomnianym w komunikacie.
W przypadku podejrzenia infekcji IOR-PIB zaleca kontakt z Kliniką Chorób Roślin (kchr.pl).
- Tagi:
- choroby buraka
- buraki cukrowe
