Duże zmiany dla rolników od sierpnia. Takich plonów nie będzie można sprzedawać

Źródło: Canva

Przypomnijmy: substancja czynna acetamipryd stosowana jest dziś w wielu uprawach: chodzi m.in. o porzeczki, sałatę, pomidory czy ogórki. 

Zmiany norm związane z acetamiprydem. Chodzi o 38 produktów rolnych

19 sierpnia 2025 r. w życie wchodzą jednak nowe unijne przepisy, które diametralnie obniżą tzw. najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości pestycydów (NDP/MRL) - a konkretniej pozostałości  acetamiprydu. W sumie chodzi o 38 produktów rolnych.

Przypomnijmy: najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości pestycydów (skrót NDP lub z angielskiego MRL) regulowane są przez przepisy unijne - Komisja Europejska, wraz z Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i państwami członkowskimi, dokonuje oceny i ustala te poziomy na podstawie dostępnych danych naukowych.

EFSA oceniła: acetamipryd groźny dla człowieka

Jakiś czas temu, w związku z przedstawieniem przez Francję nowych danych naukowych dotyczących potencjalnej szkodliwości acetamiprydu, Komisja Europejska zleciła EFSA przeprowadzenie oceny w tym zakresie. Ostatecznie stwierdzono tzw. neurotoksyczność rozwojową, co oznacza duże ryzyko powodowania przez tę substancję zaburzeń struktur mózgu w wieku płodowym i wczesnym wieku dziecięcym.

Jak informuje dziś polskie ministerstwo rolnictwa, w związku z tym zdecydowano ostatecznie o obniżeniu tzw. wartości toksykologicznych, tj. dopuszczalnej dziennej dawki spożycia wyrażonej wartościami parametru ADI (maksymalna bezpieczna dawka przy codziennym spożyciu) oraz ARfD (maksymalna bezpieczna dawka przy jednorazowym spożyciu). 

W praktyce chodzi o wspomniane 38 produktów rolnych. W niektórych przypadkach wspomniane normy obniżone będą od sierpnia praktycznie do poziomu granicy oznaczalności  - czyli 0,01 mg/kg.

Co wspomniana sytuacja oznacza dla rolników?

Obniżenie NDP powoduje, że plony z takich upraw (zawierające przekroczenia norm), nie będą mogły być oferowane do sprzedaży w Polsce oraz w pozostałych państwach członkowskich UE, tak w formie świeżej, jak i w postaci mrożonek.

Nowe normy od sierpnia. Niektórzy rolnicy mają problem. Nie będą mogli sprzedać takich produktów

Cała sytuacja niepokoi środowiska rolnicze.

Jak bowiem alarmowali wcześniej, okres od ogłoszenia wspomnianych zmian w prawie (czyli koniec stycznia 2025) a planowane wejście w życie nowych przepisów (czyli wspomniany 19 sierpnia 2025) - jest po prostu za krótki na wdrożenie działań i praktyk, które pozwolą się dostosować do nowego prawa. 

W praktyce chodzi np. o kwestie zarządzania produktami już przetworzonymi (np. sokami czy mrożonkami), które są jeszcze w zapasach, a które po 19 sierpnia po prostu nie będą mogły być sprzedawane na terenie całej Unii Europejskiej. Nie brakowało więc apelu - o wydłużenie okresu przejściowego do co najmniej 24 miesięcy.

W imieniu rolników interweniowała w ministerstwie niedawno m.in. grupa posłów, która złożyła w tej sprawie interpelację.

- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ograniczyło się do zaleceń dotyczących dostosowania praktyk uprawowych, nie proponując żadnych mechanizmów wsparcia dla producentów i przetwórców, którzy poniosą straty z powodu niesprzedawalnych zapasów. Brak oficjalnych szacunków dotyczących liczby pokrzywdzonych przedsiębiorców, wartości strat finansowych oraz ilości zmarnowanych produktów dodatkowo pogłębia niepewność w tym sektorze - alarmują parlamentarzyści.

Czy jest więc szansa - np. na jakieś rekompensaty za wycofanie niesprzedawalnych produktów z rynku, dla tych producentów i przetwórców, którzy poniosą straty w wyniku nowych regulacji?

Acetamipryd i nowe normy. Ministerstwo o nowych przepisach od sierpnia

Minister rolnictwa, Czesław Siekierski, zaznacza w odpowiedzi, że informacja o zmianach wartości NDP była wcześniej upowszechniana przez jednostki naukowe nadzorowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

- W tym poprzez Platformę Sygnalizacji Agrofagów oraz system HortiOchrona, które stanowią płaszczyznę i narzędzie wymiany doświadczeń oraz transferu wiedzy przy realizacji wymagań integrowanej ochrony roślin. Podjęto również działania w celu rozszerzenia zakresu stosowania środków ochrony roślin zawierających deltametrynę o ochronę przed przeziernikiem porzeczkowcem w porzeczce. Prace zakończyły się wydaniem zezwoleń dla środków ochrony roślin Decis Expert 100 EC i Decis Mega 50 EW. Co więcej, w ramach dotacji celowej udzielanej przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla Instytutu Ogrodnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego zaplanowano badania nad zamiennikami dla acetamiprydu - informuje minister rolnictwa.

Na rekompensaty producenci nie mają jednak co liczyć.

- Przepisy dotyczące wspólnej organizacji rynków produktów rolnych nie zawierają upoważnienia dla Komisji Europejskiej do wydania uregulowań mających na celu wdrożenie nadzwyczajnego wsparcia z tytułu pokrycia strat finansowych branży sektora owoców i warzyw, powstałych w wyniku wprowadzenia uregulowań prawnych określających zaostrzenie wymogów, w tym przypadku dotyczących stosowania środków ochrony roślin - odpowiada wprost Czesław Siekierski.

Jak dodaje, nadzwyczajne środki przewidziane w ramach przepisów adresowane są do sytuacji, wynikających z nieprzewidywalnych zakłóceń rynkowych lub sytuacji związanych z utratą zaufania konsumentów, spowodowaną zagrożeniami dla zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin.

- Stąd, w ocenie MRiRW, brak jest podstaw prawnych do wnioskowania do Komisji Europejskiej o uruchomienie nadzwyczajnego wsparcia z tytułu wycofania z rynku porzeczek lub przetworów z tych owoców nie spełniających norm, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2025/158 - informuje minister rolnictwa.

Nowe normy acetamiprydu. Wykaz poziomów NDP przed zmianą (po lewej) oraz po wprowadzonej zmianie (od 19 sierpnia 2025):

*- wskazuje granice oznaczalności.

Czytaj też:
Masz te środki w gospodarstwie? Grozi ci 5 tys. zł kary a nawet utrata dotacji