Jak prawidłowo zebrać buraki?

Źródło: fot. D. Jańczak

Polsce uprawiamy nadal dużo buraków cukrowych (w 2013 roku około 185 tysięcy hektarów, średni plon wyniósł 63,6 t/ha). Ich kopanie rozpoczynamy, gdy zewnętrzne liście zaczynają żółknąć. Przy prawidłowo przeprowadzonym zbiorze straty korzeni pozostawionych w glebie nie powinny wynosić więcej niż 1 %, a straty wskutek uszkodzeń ciężkich - 3 %.

Wykopane korzenie powinny być dobrze oczyszczone, pozbawione liści. Należy pamiętać, że zbyt niskie ogławianie (więcej niż 2 centymetry poniżej główki) powoduje straty plonu. Kopanie buraków przeprowadzano różnymi metodami: począwszy od zbioru ręcznego, poprzez zbiór rozdzielny (metoda dwufazowa polegająca na wcześniejszym ogłowieniu buraków i zebraniu liści oraz późniejszym wyoraniu i zbiorze korzeni lub metoda trzyfazowa polegająca na ogłowieniu buraków, zebraniu liści lub pozostawieniu ich na polu, wyoraniu korzeni i następnie oczyszczenie ich i załadowanie na środki transportowe) na jednoetapowym skończywszy. Obecnie metodą najbardziej rozpowszechnioną jest właśnie zbiór jednoetapowy za pomocą kombajnów, po przejściu których pole jest gotowe do dalszych zabiegów uprawowych.

Na rynku polskim spotykamy różne typy maszyn do jednofazowego zbioru buraków: jednorzędowe współpracujące z ciągnikiem rolniczym (np. Neptun Z-413) lub sześciorzędowe (obecnie są budowane również ośmio- i dziewię ciorzędowe) wykonywane jako samojezdne. Z marek znanych na naszych polach pracują kombajny firm Grimme, Ropa oraz Holmer.

Na targach Agritechnica w Hanowerze (w listopadzie 2013 roku) złoty medal zdobył między innymi kombajn do zbioru buraków Holmer Terra Doc T4-40. W nowoczesnej konstrukcji widoczne są łączenia praktycznych innowacji oraz materiałów wysokiej jakości, co gwarantuje doskonałe wyniki w najtrudniejszych warunkach zbioru buraków. Nowy kombajn łączy przyjazną dla użytkownika innowacyjność z solidną, sprawdzoną na całym świecie techniką oraz maksymalną wydajnością. Agregaty wyorujące, ogławiające i bijakowe instalowane w kombajnach T4-40 dostosowane są do do parametrów wydajnościowych. Holmer doprowadza do perfek cji technikę ogławiania nożowego (dzięki zmienionej geometrii system DynaCut umożliwia zbiór całych buraków bez nasady liści), zmniejszenie ciężaru systemu DynaCut umożliwia szybsze i elastyczniejsze reagowanie oraz lepszą jakość ogławiania również przy większych prędkościach wyorywania. Zalety DynaCut to oszczędności dla plantatorów (gwarancja zbioru całego buraka), system może dogławiać buraki minimalnie lub zgodnie ze starą metodą, poniżej nasady liści.

Możliwość dostosowania wysokości cięcia niezależnie od wysokości główek buraka powoduje zmniejszenie zużycia noży.

Agregat wyorujący HR marki Holmer zapewnia automatyczne i niezależne regulowanie wysokości dla pojedynczych rzędów oraz redukuje zużycie materiałów (głównie zapewnia mniejsze zużycie paliwa). Urządzenie zbudowane jest z poszczególnych modułów (które stanowią agregaty jednorzędowe), dlatego można je dostosować indywidualnie do każdej uprawy. Zalety agregatu to optymalne wyorywanie również w przypadku nierówności terenu, unikanie zbyt dużych głębokości roboczych i związanego z tym obciążenia maszyny (przy głębokości roboczej zwiększonej o 1 centymetr trzeba poruszyć około 100 ton ziemi dodatkowo na 1 hektar), lemiesze mniej się zatykają dzięki zmienionej geometrii, wzmocnienie ramienia wyorywacza doskonale spisuje się w warunkach suchego gruntu.

Wszystkie parametry elementów czyszczących i transportowych (taśma sitowa, gwiazdy sitowe, elewator) są optymalnie dostosowane do ogromnej przepustowości maszyny (w połączeniu z nową osią portalową wzrosła ona o 50%), sterowany automatycznie, przełączany i dzielony podajnik ślimakowy rozmieszcza buraki w zasobniku (pojemność 45 metrów sześciennych). Sprzęgło kłowe zapewnia delikatne traktowanie buraków w środkowej części zasobnika, czujniki ultradźwiękowe i monitorowanie nacisku w układzie jezdnym gwarantują optymalne rozłożenie ciężaru na wszystkich osiach. Za pośrednictwem wydłużonej taśmy wyładowczej możliwy jest przeładunek buraków podczas jazdy na jadący obok pojazd lub układanie buraków w szerokiej pryzmie. Automatycznie załączane kolejno podłogi zgarniające poprzecznie i wzdłużnie zapewniają opróżnienie zasobnika w ciągu zaledwie 50 sekund.

Powierzchnia gwiazd sitowych umożliwia dużą przepustowość. Opracowana przez firmę Holmer rama szybko sprzęgowa (Easy- Connect) poszerza znane systemy mechaniczne o automatycznie sprzęgane złącze zasilania hydraulicznego i elektrycznego. Do zalet tego systemu producent zalicza większą efektywność wykorzystania maszyny dzięki krótszemu czasowi przezbrajania, zmniejszenie ryzyka wypadku dzięki sprzęganiu i rozprzęganiu z kabiny operatora oraz wyeliminowanie ryzyka nieprawidłowego podłączenia przewodów hydraulicznych i elektrycznych. Podczas wyorywania buraków kombajn T4-40 jest kierowany automatycznie przez czujnik liści lub lemiesze, które oddziałują bezpośrednio na osie tylne i oś przednią. Bijaki i agregat wyorujący dostosowują się do podłoża niezależnie od pojazdu, dzięki temu wyorywacz pracuje dokładnie w każdym terenie, nie powodując uszkodzeń buraków.

Napędzana niezależnie oś przednia umożliwia automatyczne lub ręczne dostosowanie wyprzedzenia osi względem osi tylnych (przy jeździe do przodu), co pozwala na utrzymanie doskonałej przyczepności. Komfort pracy operatora zapewnia przeszklona dookoła, komfortowa kabina w wersji Holmer II, z izolacją dźwiękochłonną i niską, pozbawioną podziałów szybą przednią, co zapewnia optymalną widoczność ogławiaczy, lemieszy i walców czyszczących. Spoglądając przez ramię, można również doskonale kontrolować strefy boczne maszyny łącznie z taśmą wyładowczą (dodatkowym wsparciem dla operatora mogą być kamery zamocowane z tyłu kombajnu, przy taśmie wyładowczej i nad gwiazdami czyszczącymi). TerraDAT to program komputerowy zaprojektowany przez firmę Holmer w celu ułatwienia zarządzania parametrami roboczymi, danymi klientów i danymi maszyny. W kombajnie T4-40 zastosowano silnik sześciocylindrowy rzędowy Mercedes o mocy 460 kW (626 KM), wyposażony w technologię SCR (katalityczna redukcja spalin), typowa dla pojazdów drogowych regulacja prędkości obrotowej silnika między 1.150 a 1.550 obr./min, w zależności od obciążeni, pozwala na pracę ze zoptymalizowanym zużyciem paliwa.

Instalacja hydrauliczna typu Loadsensing (podawanie takiej ilości oleju, jaka jest w danym momencie potrzebna w poszczególnych układach) zapewnia ekonomiczne zasilanie całego układu hydrauliki roboczej, napędowej i układu kierowania. Firma Holmer opracowała własny system DMS (kompletne połączenie w sieci silnika, przekładni rozdzielczej napędu pomp, napędu jezdnego i napędów zespołów roboczych). System ten łączy i optymalizuje pracę silnika oraz mapę charakterystyk napędu jezdnego, aktualny tryb jazdy (zbiór buraków lub przejazd), punkty obciążenia na napędzie jezdnym i wszystkich napędach zespołów roboczych z centralną przekładnią napędu pomp. Inauguracja tej maszyny na polskim rynku nastąpiła w listopadzie 2013 roku, pokazano ją podczas pracy na 30 hektarowej plantacji buraków w miejscowości Krzydlina Mała koło Wołowa. Zaprezentowano wówczas egzemplarz pokazowy, który przywieziono z Czech, po pokazie maszyna jechała na pola w Holandii.

Holmer Budowa Maszyn Sp. z o.o. ze Środy Śląskiej rozpoczął zbieranie zamówień na przedstawiony kombajn, okres przyjmowania zleceń na wykonanie kombajnu upłynął w marcu. Każdy zamówiony kombajn jest montowany na podstawie specyfikacji, jaką sporządza sprzedawca według indywidualnego zapotrzebowania przyszłego właściciela maszyny. W tym roku firma ze Środy Śląskiej sprzedała na terenie Polski (działa również na terenie Litwy) trzy kombajny Terra Dos T4-40 i jeden Terra Dos T3. Właścicielem kombajnu numer trzy zostało Gospodarstwo Rolne Bronów Sp. z o.o. w powiecie pleszewskim. Dotychczas buraki były kopane posiadanym kombajnem Ropa, kolejnym miał być produkt tej samej firmy, jednak parametry robocze kombajnu Holmer zachwyciły Mikołaja Raneckiego, współwłaściciela gospodarstwa. - Czynnikiem decydującym była znakomita obsługa działu sprzedaży polskiego oddziału firmy Holmer. Dostarczony sprzęt jest zgodny w 100% z oczekiwaniami i zamówieniem - podkreślał pan Mikołaj.

Opiekun klienta Leszek Wawro zachwalał walory dostarczonego sprzętu, on i jego pracownicy odpowiadali na zadawane pytania dotyczące wyposażenia i obsługi nowej maszyny, której rozruch w polu zaplanowano na 1 września br. w Jarosławcu koło Środy Wielkopolskiej, gdzie przybyć miała również ekipa fabryczna z Niemiec. W sezonie kombajn powinien pracować minimum na 800 hektarach, sprzedawcy preferują system pracy ciągłej (zmiana operatora co 12 godzin, trzech operatorów pracujących w systemie 12 godzin pracy na 24 wolne), tankowanie kombajnu z cysterny, która przyjeżdża na pole. Remont kapitalny kombajnu trzeba przeprowadzić po przepracowaniu 5.000 hektarów (nie dotyczy silnika tylko pozostałych podzespołów).

Wydajność maszyny Leszek Wawro określił na poziomie 2,5 ha/h. Opiekun klienta podkreślał dbałość firmy Holmer o fachowość pracowników (polscy pracownicy wyjeżdżają dwa, trzy razy w roku na delegacje do montowni, gdzie przechodzą wszystkie ogniwa montażu produkowanych maszyn). Dostarczony kombajn wyposażony jest w silnik Mercedes Benz OM473LA. Napęd hydrostatyczny na oś przednią i osie tylne (druga tylna oś napędzana poprzez wyprowadzenie napędu na osi pierwszej). Załączanie „psiego chodu” podczas zbioru ma na celu mniejsze ugniatanie gleby, co pozwala zredukować intensywność późniejszej uprawy roli. Zastosowanie oświetlenia 28 lamp LED i reflektory ksenonowe pozwoliły zamontować jeden alternator, dzięki czemu zaoszczędzono na zużyciu paliwa ( co szczególnie podkreślał Leszek Wawro).

Do monitorowania pracy, kombajn wyposażono w trzy kamery (jedna w obrębie tarcz czyszczących zamontowana na uchwycie magnetycznym, co pozwala na zmianę jej ustawienia, druga znajduje się z tyłu maszyny, trzecia zamocowana jest w okolicy taśmy wyładowczej). Leszek Wawro podkreślał również niskie obroty silnika (1.150 do 1.250 obr./min), co wpływa na mniejsze zużycie paliwa. Kombajn zakupiony przez firmę Mikołaja Raneckiego wyposażony jest w wyorywacz HR, który umożliwia niezależne wyorywanie buraków z każdego rzędu. Leszek Wawro podkreślał również, że kombajny Holmer mogą być wyposażone w system ogławiania bezgłówkowy (bijakowy bez noży docinających), liście są wtedy obijane, natomiast korzenie wyorywane są z całą główką, bez strat w plonie.