To one w 2012 roku zyskały rozgłos. Do dziś można je usłyszeć

Źródło: Materiały własne

Zespołu Śpiewaczo-Obrzędowy „Jarzębina” w ostatnich dniach listopada świętował jubileusz 35-lecia działalności. Od początku jego kierownikiem, a także prezesem powstałego na  bazie zespołu stowarzyszenia, jest Irena Krawiec.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Działające od 10 lat Roztoczańskie Stowarzyszenie Miłośników Folkloru z siedzibą w Kocudzy, koło Janowa Lubelskiego, ma na celu poznawanie, kultywowanie i ochronę polskiej kultury tradycyjnej we wszelkich jej dziedzinach, z całym jej bogactwem, a zwłaszcza w jej wymiarze etnomuzycznym.  Stowarzyszenie zrzesza 20 członków, z wieloma osobami też współpracuje.

Kocudza wyróżnia się na tle innych wsi

 Pierwsze wzmianki potwierdzające istnienie Kocudzy, wtedy znanej jako Choczudza, pochodzą z 1377 roku. Wówczas król Ludwik Węgierski przekazał wieś podskarbiemu królestwa, Dymitrowi z Goraja.

- Obecnie Kocudza należy do najciekawszych kulturowo i historycznie miejscowości województwa lubelskiego. Bogata spuścizna kulturowa Kocudzy potwierdza jej własną niezwykle ciekawą tradycję. Specyficzna gwara, cechy antropologiczne odróżniają tę wieś od innych nie tylko w powiecie janowskim, ale również we wschodniej Polsce. Bardzo duża aktywność kulturalna społeczności to zespoły śpiewaczo – obrzędowe, solistki śpiewaczki, twórcy ludowi kontynuujący tradycje rękodzieła ludowego. Kocudza należy do jednych z większych wsi w gminie Dzwola, podzieloną na trzy sołectwa, zamieszkiwaną przez około 1900 osób - mówi Irena Krawiec.

Roztoczańskie Stowarzyszenie Miłośników Folkloru zrealizowało  wiele projektów i na tym nie poprzestaje.

- W najbliższej przyszłości Stowarzyszenie planuje założenie Izby Regionalnej, która, poza walorami muzealnymi, będzie również pełnić funkcję siedziby naszej organizacji, w której będą się odbywały różnego rodzaju spotkania z ciekawymi ludźmi z naszego regionu - dodaje prezes Irena Krawiec

W gwarze kocudzkiej

Zespół „Jarzębina” powstał w 1990 roku  przy Gminnym Ośrodku Kultury w Kocudzy. Należy do najbardziej znanych grup śpiewaczych w Polsce. Tworzą go  mieszkanki Kocudzy i pobliskich Zdzisławic.

Zespół od lat stanowi żywe źródło i współczesną kontynuację tradycji śpiewaczej pogranicza janowsko-biłgorajskiego, zarówno w repertuarze religijnym, jak i świeckim. Składa się z grupy śpiewaczej i obrzędowej. Ma bogaty i zróżnicowany gatunkowo repertuar jednogłosowych pieśni obrzędowych i powszechnych, dla których źródłem jest tradycja ustna, oparta głównie na przekazach rodzinnych oraz różnego rodzaju śpiewnikach. Prezentują: kantyczki-kolędy, pastorałki, pieśni adwentowe, wielkopostne i wielkanocne. Pieśni i dialogi wykowywane są w gwarze kocudzkiej, z troską o oryginalne tempo, głośność i styl artystycznej wypowiedzi. Szczególnym działaniem zespołu jest opracowanie i przygotowanie widowisk. Przypominają one życie dawnej wsi zgodne z kalendarzem natury, kultywują dawne zwyczaje i obyczaje. W repertuarze „Jarzębiny” są: Pośnik kocudzki, Herody kocudzkie, Wesele kocudzkie, Ocepiny, Prasowocki, Miedlorki i pocirocki, Łostatni rózeniec, Świecok, Mielenie w żarnach.

Koko EURO Spoko 

Zespół z powodzeniem realizuje się w formie koncertów, jak również teatralnych inscenizacji dawnych obrzędów i zwyczajów, występuje w całym kraju i zagranicą, ale także bardzo aktywnie uczestniczy w życiu społecznym i kulturalnym swojej wsi, gminy, powiatu oraz regionu.       W 2012 roku „Jarzębina” zdobyła szeroką popularność przebojem „Koko EURO Spoko”,  piosenka tego zespołu została bowiem hitem mistrzostw piłkarskich EURO 2012. 2 maja 2012 roku „Jarzębina” wystąpiła na scenie podczas koncertu na warszawskim Podzamczu, przy obecności kamer TVP, mikrofonów radia Zet, ponad 15 tysięcznej publiczności i milionów osób przy telewizorach i radioodbiornikach. W finale prezentowano 10 utworów, zwyciężyła „Jarzębina”, pokonując takich artystów jak: Maryla Rodowicz,  Liber i Ino Ros, Qumple, Wilki, OT.TO czy Feel . W tym konkursie najpierw było ponad 100 piosenek, potem 25 i na koniec w finale dziesiątka.  

Zachowują kocudzką tradycję                                                                                                                                                           

Zespół ceniony jest jednak od lat przede wszystkim za stylowe i pełne wyrazu wykonania repertuaru tradycyjnego, czego dowodem są częste zaproszenia na festiwale, koncerty solowe, a także (co rzadkie w przypadku wiejskich zespołów śpiewaczych) grono wiernych słuchaczy w całej Polsce.

Źródłem bogatego repertuaru zespołu jest głównie tradycja ustna, w tym przekazy rodzinne, wioskowe, zapamiętane przy sianokosach, żniwach wykonywanych sierpem i kosą, obieraniu kapusty czy międleniu lnu, ale także stare zapisy i nagrania archiwalne, tzw. zeszyty z tekstami religijnymi oraz oczywiście druki i śpiewniki nabożne. W naturalny sposób śpiewaczki używają unikalnej gwary kocudzkiej oraz dawnego języka muzycznego. Nawet dla najmłodszych członkiń grupy (urodzonych w II połowie lat 70-tych) są to najzupełniej oczywiste części zasobu środków ekspresji i komunikacji, a to dzięki efektywnej transmisji w kręgu rodziny i wsi. Kocudza również i dziś stanowi wspólnotę o mocnej tożsamości i silnych więziach, w sposób wyjątkowo wyrazisty wyróżnianą w krajobrazie kulturowym przez mieszkańców szerokiej okolicy.

Występują w teatrach i filharmoniach

„Jarzębina” jest zjawiskiem wyjątkowym - przekroczyła granice kultury ludowej, zachowując pełen autentyzm. Śpiewaczki z „Jarzębiny” są świadome własnej wartości i dumne ze swojej „małej ojczyzny”, dlatego chętnie dzielą się swoją sztuką i niematerialnym dziedzictwem - od lat uczą kocudzkiego stylu śpiewania i repertuaru, w 2006 współorganizowały Tabor w Kocudzy - tygodniową letnią szkołę lubelskiej muzyki tradycyjnej, w kolejnych latach następnych wiele spotkań i wydarzeń.

Zespół współpracował m.in. z prof. Henrykiem Mikołajem Góreckim, występował w spektaklach Jana Klaty, a jego głosy rozbrzmiewały od scen wiejskich po Filharmonię Szczecińską i Studio S-1 Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego w Warszawie. „Jarzębina” ceniona jest  od lat przede wszystkim za stylowe i pełne wyrazu wykonania repertuaru tradycyjnego, czego dowodem są aż trzy najwyższe nagrody – Baszty na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym (2001, 2007, 2011r.) czy prestiżowa Nagroda im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej (2003 r.). Ma na swoim koncie uczestnictwo w licznych festiwalach krajowych i zagranicznych (m.in. we Włoszech, Chorwacji, Czechach, Sardynii, Litwie, w Niemczech).

Nagrania zespołu znajdują się we wszystkich najważniejszych archiwach, akademickich, radiowych, w wielu zbiorach prywatnych. Niektóre z nich zostały opublikowane w antologiach muzyki tradycyjnej - wydawnictw In Crudo (trzy płyty) i Muzyka Odnaleziona. Pierwszą płytę z kolędami i pastorałkami „Od Kocudzy do Betlejem” nagrały same przy wsparciu Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie w 2012 r, natomiast czwartą płytę „Oj dolo, moja dolo”- Zespół Jarzębina z Kocudzy i Przyjaciele. Pieśni z rejonu janowskiego w całości wydał Powiat Janowski w 2015 r.  Pojedyncze nagrania zostały opublikowane w antologiach muzyki tradycyjnej - wydawnictw In Crudo (cztery płyty), Muzyka Odnaleziona i Stara Droga. Zespół występował w ponad pięćdziesięciu audycjach radiowych ogólnopolskich i regionalnych oraz w tylu samo nagraniach telewizyjnych.