Zielony Ład. Unia każe raportować stan gleb. Co z wymogami dla rolników?

Źródło: Canva

Unia Europejska zatwierdziła w ubiegłym tygodniu przepisy, które odnoszą się do wprowadzania w życie dyrektywy dotyczącej kwestii monitorowania gleb.

Monitorowanie gleb w Europie. Nowe przepisy i strategia do roku 2050

Przypomnijmy: prawo, związane jest z realizacją Zielonego Ładu.

Już w lipcu 2023 roku Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie monitorowania i odporności gleb.

Nowa strategia ma pozwolić osiągnąć "zdrowy" stan gleb w całej Europie do roku 2050 r.

Tymczasem, według unijnych danych, obecnie od 60 do 70 % gleb w UE znajduje się w "niezdrowym" stanie.

- Z powodu erozji wypłukuje się miliard ton gleby, co powoduje szacunkową roczną utratę wydajności rolnictwa w wysokości 1,25 mld euro. Koszty związane z degradacją gleby szacuje się na ponad 50 mld eurorocznie - wyliczają unijni decydenci.

Stąd właśnie wspomniana propozycja pierwszego w historii prawodawstwa UE dotyczącego stricte gleb.

- Propozycja łączy kilka źródeł danych o glebie pod jednym dachem, łącząc dane z pobierania próbek gleby z unijnego badania LUCAS (Land Use and Coverage Area Frame Survey) z danymi satelitarnymi z programu Copernicus oraz danymi krajowymi i prywatnymi. Ostatecznym celem jest osiągnięcie zdrowych gleb UE do 2050 r., zgodnie z ambicją UE dotyczącą zerowego poziomu zanieczyszczeń - informują w oficjalnych komunikatach przedstawiciele Komisji Europejskiej.

Wspomniane nowe prawo ma nakładać więc na poszczególne państwa członkowskie określone obowiązki.

Co z rolnikami, dla których gleby są w końcu podstawowym "narzędziem pracy"?

Monitorowanie stanu gleb. Były kontrowersyjne zapisy dla rolników

Jak zaznaczają zagraniczne media, pierwsze propozycje w tej sprawie zakładały w związku z tym także określone wymogi dla rolników. 

- Projekt ustawy przewidywał m.in. wymogi dotyczące zarządzania gruntami ornymi i leśnymi dla rolników. W skrajnych przypadkach, na przykład podczas zbioru zboża w warunkach dużej wilgotności gleby, rolnicy mieli potrzebować zezwolenia na wjazd kombajnem na pole - informuje portal agrarheute.com.

Nowe prawo odnośnie monitorowanie gleb. Zagrożenie dla rolników zostało usunięte

Ostatecznie jednak, na szczęście dla rolników, wspomniane zapisy "padły".

Jak informują przedstawiciele Komisji Europejskiej - wdrażanie nowych przepisów ma być stopniowe. I - przede wszystkim - nie będzie dotyczyć samych właścicieli gruntów - w tym rolników.

- Zgodnie z programem uproszczeń stopniowe i pragmatyczne podejście przewidziane w dyrektywie pozwoli utrzymać obciążenia dla państw członkowskich na niskim poziomie. Porozumienie przedłużyło również większość terminów stopniowego wdrażania dyrektywy zaproponowanej przez Komisję. Ponadto te państwa członkowskie, które są w potrzebie, będą mogły uzyskać pomoc Komisji w zakresie pobierania próbek, badania i archiwizacji gleby. Dyrektywa nie nałoży również obowiązków w zakresie monitorowania lub poprawy zdrowia i odporności gleby na właścicieli i zarządców gruntów, w tym rolników - czytamy w oficjalnym unijnym komunikacie, wydanym 10 kwietnia.

Co zakłada nowe unijne unijna w sprawie monitorowania gleb dla państ członkowskich?

Co więc konkretnie zakładają nowe założenia, które uchwalono 10 kwietnia?

Szczególne środki mające na celu zagwarantowanie zdrowszych gleb przewiduje podjęcie przez państwa członkowskie następujących kluczowych środków:

• ustanowienie kompleksowych i zharmonizowanych, a jednocześnie elastycznych ram monitorowania zdrowia gleby wraz z kryteriami dotyczącymi zdrowej gleby;
• zapewnienie wsparcia podmiotom gospodarującym glebą w celu poprawy zdrowia i odporności gleby;
• łagodzenie wpływu przejmowania gruntów, takiego jak budynki i infrastruktura, na zdolność gleby do świadczenia innych usług ekosystemowych, nie uniemożliwiając jednocześnie wydawania pozwoleń na taką działalność;
• Identyfikacja potencjalnie zanieczyszczonych terenów i zarządzanie nimi w celu wyeliminowania zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska przy jednoczesnym poszanowaniu zasady „zanieczyszczający płaci”.

Nowe prawo odnośnie monitorowania gleb. Kiedy dyrektywa wejdzie w życie?

Pozostaje pytanie: co dalej?

- Parlament Europejski i Rada będą teraz musiały formalnie przyjąć nową dyrektywę, zanim będzie ona mogła wejść w życie. Następnie wejdzie ona w życie 20 dni po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE, po czym państwa członkowskie będą zobowiązane do wprowadzenia ram krajowych w ciągu 3 lat, aby dyrektywa mogła funkcjonować - informują unijne władze.

Czytaj też:
Dopłaty tylko dla rolników, którzy dbają o żyzność gleby?