Do końca 2025 roku gminy uchwalą plany ogólne. Co to oznacza dla rolników?
W 2023 roku uchwalona została ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Jest ona związana z reformą systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Większość przepisów ustawy weszła w życie jeszcze w 2023 roku. Część natomiast zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku.
Jak można przeczytać na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju i Technologii, celem reformy „[…] jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju kraju przy zachowaniu ładu przestrzennego i uwzględnieniu interesu publicznego”. Reforma ma uporządkować czynności związane z zarządzaniem przestrzenią w gminach. Ma m.in. uprościć proces inwestycyjny i zwiększyć skuteczność planowania przestrzennego.
Plan ogólny: Musi zostać uchwalony w każdej gminie do końca 2025 roku
Częścią reformy planowania przestrzennego jest wprowadzenie obowiązkowego dla każdej gminy planu ogólnego. Ma on do końca 2025 roku zastąpić obowiązujące obecnie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Ma być mniej skomplikowany i dostępny w nowej, cyfrowej formie.
Plan ogólny będzie aktem prawa miejscowego i dokumentem planistycznym na szczeblu lokalnym. Zawarte w nim ustalenia będą zatem wiążące dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a także dla wydawania indywidualnych decyzji o warunkach zabudowy.
Do czasu uchwalenia planu ogólnego w gminie ważne będzie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Będzie to możliwe jednak nie dłużej niż do końca 2025 roku. Od 1 stycznia 2026 roku we wszystkich gminach muszą bowiem zostać wprowadzone plany ogólne. Dzięki nim gminy mają mieć większy wpływ na to, gdzie na ich terenie będzie rozwijała się zabudowa i jaki będzie miała charakter. Ma to przeciwdziałać niekontrolowanej zabudowie.
Czytaj także: Zmiany w dzierżawie terenów rolnych. Jakie będą nowe zasady?
Plan ogólny i strefy planistyczne
Plan ogólny wyznaczy na obszarze gminy strefy planistyczne. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów, stref tych będzie mogło być 13:
- strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową wielorodzinną (SW),
- strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową jednorodzinną (SJ),
- strefa wielofunkcyjna z zabudową zagrodową (SZ),
- strefa usługowa (SU),
- strefa handlu wielkopowierzchniowego (SH),
- strefa gospodarcza (SP),
- strefa produkcji rolniczej (SR),
- strefa infrastrukturalna (SI),
- strefa zieleni i rekreacji (SN),
- strefa cmentarzy (SC),
- strefa górnictwa (SG),
- strefa otwarta (SO),
- strefa komunikacyjna (SK).
Plan ogólny i jego wpływ na obszary rolnicze
Zgodnie z obowiązującymi po reformie zmianami w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wystąpić musi o opinie o projekcie planu ogólnego m.in. do „[…] ministra właściwego do spraw rozwoju wsi w zakresie kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej i rozwoju produkcji rolniczej […]”.
Plan ogólny musi zatem uwzględniać kwestie związane z obszarami rolniczymi. Jednym z celów reformy planowania przestrzennego jest bowiem ograniczenie rozprzestrzeniania się zabudowy niezwiązanej z rolnictwem na terenach, które nie są do tego przeznaczone. Ma to pomóc uporządkować budownictwo mieszkaniowe na terenach wiejskich.
Czytaj także: Wyższe kary dla rolników od 2025. Czy wolno trzymać nawozy naturalne na gruncie?
Spośród wspomnianych wyżej 13 stref planistycznych, 3 z nich to strefy związane z produkcją rolną. Są to:
- strefa wielofunkcyjna z zabudową zagrodową (teren zabudowy zagrodowej, teren produkcji w gospodarstwach rolnych, teren akwakultury i obsługi rybactwa, teren komunikacji, teren zieleni urządzonej, teren infrastruktury technicznej);
- strefa produkcji rolniczej (teren produkcji w gospodarstwach rolnych, teren wielkotowarowej produkcji rolnej, teren akwakultury i obsługi rybactwa, teren komunikacji, teren infrastruktury technicznej);
- strefa otwarta (teren rolnictwa z zakazem zabudowy, teren lasu, teren zieleni naturalnej, teren wód, teren komunikacji, teren infrastruktury technicznej).
Do kwestii tworzenia tych stref i wynikających z nich korzyści odniósł się minister rolnictwa i rozwoju wsi, Czesław Siekierski w swoim piśmie z 27 grudnia 2024 roku stanowiącym odpowiedź na postulaty Małopolskiej Izby Rolniczej. Zaznaczył w nim: „Tworząc odpowiednie strefy planistyczne, co do zasady, nastąpi ograniczenie przenikania różnych funkcji, co w konsekwencji wpłynie na ograniczenie licznych konfliktów przestrzennych, które towarzyszą m.in. bliskiemu sąsiedztwu zabudowy związanej z rolnictwem z zabudową stricte mieszkaniową”.
Plan ogólny a obszar uzupełnienia zabudowy i strefy otwarte
Temat wpływu planu ogólnego na rolnictwo poruszył również Krystian Koliński w swoim artykule zatytułowanym „Plan ogólny gminy. Potencjalne narzędzie ochrony gruntów rolnych” zamieszczonym w kwartalniku naukowym Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk Wieś i Rolnictwo [2 (203)/2024]. Podkreślił w nim, że w planach ogólnych będą mogły być wyznaczane obszary uzupełnienia zabudowy. To właśnie wyłącznie na nich będzie mogła być później lokalizowana nowa zabudowa. Dzięki takiemu rozwiązaniu gminy uzyskają większy wpływ na rozwój zabudowy na swoim terenie oraz na jej charakter. Ponadto w planie ogólnym będą mogły być wyznaczone również – jak zaznacza dalej autor – strefy otwarte z funkcją ochrony przed ekspansją zabudowy. Będą to obszary rolnictwa, lasów, zieleni naturalnej oraz wód, na których obiekty budowlane będzie można stawiać tylko w ograniczonym zakresie.
Plan ogólny, zdaniem autora artykułu, może wpłynąć na bardziej racjonalną gospodarkę nieruchomościami. Może pomóc w przeciwdziałaniu rozprzestrzenianiu się zabudowy w sposób niekontrolowany, a w tym również na grunty rolne klas I-III.
