Co ma zrobić rolnik, gdy duży odbiorca nie wypłaca mu pieniędzy lub zaniża ceny?

Źródło: Canva

Co może zrobić rolnik, który czuje, że duży przetwórca lub sieć handlowa, którzy odbierają na co dzień jego produkty - wykorzystują swoją silną pozycję na rynku - na jego niekorzyść? Chodzi m.in. o zawieranie złych - dla jednej, "słabszej" strony, warunków umowy (np. nieracjonalne zaniżanie ceny).

Co może zrobić rolnik, gdy duży przetwórca lub sieć handlowa nie wypłaca mu pieniędzy lub zaniża ceny?

Jak rolnik może walczyć z tym, ale też z innymi przykładami "wykorzystywania" jego słabszej pozycji na rynku?

Wspomniane pytania rodzą się często w głowach gospodarzy.

A sytuację jeszcze bardziej zaogniają przykłady dramatycznie niskich cen - takie jak choćby aktualna sytuacja - dotycząca rynku świń, gdzie ceny lecą w dół, przez co zawiadomienie do UOKiK złożył już nawet m.in. wiceminister rolnictwa.

Warto jednak dodać, że wspomniana sytuacja rodzi obawy także wśród innych sektorów rolnictwa.

Dość spojrzeć m.in. na rynek mleka. Niedawno do ministerstwa rolnictwa trafiła nawet interpelacja złożona przez posła Kazimierza Gwiazdowskiego, który w imieniu sektora mleczarskiego pyta m.in. wprost: "czy rozważane są inicjatywy zmierzające do uregulowania relacji między sieciami handlowymi a dostawcami, co pozwoliłoby ograniczyć wojny cenowe destabilizujące rynek?"

Co na to ministerstwo?

Poseł pyta o "wojny cenowe". Jak rolnik może z tym walczyć? Jak się bronić?

Jak odpowiada na wspomnianą interpelację wiceminister Michał Kołodziejczak, w Polsce od lipca 2017 r. - poprzez przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi - wprowadzono regulacje, które miały uregulować relacje między nabywcami a dostawcami, w tym "stworzenie mechanizmów zapobiegających wykorzystywaniu przez sieci detaliczne przewagi kontraktowej".

Jak dodaje przy tym wiceminister, Polska jako jeden z pierwszych krajów UE wprowadziła regulacje w tym zakresie zanim jeszcze rozpoczęto prace na szczeblu UE.

W 2021 r. Sejm uchwalił ponadto nową ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, która wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych (Dz. Urz. UE L111 z 25.04.2019, str. 59).

CZYTAJ TAKŻE: Problemy polskich hodowców. Jak pryszczyca w Niemczech wpłynie na nasze ceny?

Czy jest nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej?

- W świetle przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, jeśli odbiorca wykorzystując swoją pozycję negocjacyjną oferuje niekorzystne dla dostawcy ceny zakupu, wywiera nacisk na poziom cen, narzuca treści umowy, to może to być uznane za praktykę nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową - wyjaśnia wiceminister rolnictwa.

Jak dodaje, taką sytuację można zgłosić do zbadania przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Przewaga kontraktowa. Gdzie rolnik może zgłosić zbadanie sprawy przez UOKiK?

- Zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową może złożyć każdy, także anonimowo, np. poprzez formularz online: ankieta.uokik.gov.pl/formularz-przewaga-kontraktowa lub na adres e-mail: [email protected] - opisuje przedstawiciel resortu rolnictwa.

Zgodnie z przepisami, prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną, jeżeli przedsiębiorca dopuści się naruszenia zakazu nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej. 

- Postępowanie w sprawach praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową Prezes wszczyna z urzędu, co daje zgłaszającemu ochronę przed identyfikacją. W celu ochrony interesów producentów rolnych/dostawców Prezes UOKiK od czasu obowiązywania przepisów ustawy prowadził postępowania w odniesieniu do wielu sieci handlowych. Część tych postępowań zakończyła się nałożeniem wielomilionowych kar - dodaje Michał Kołodziejczak.

To nie koniec.

"Konieczne są rozwiązania, które wzmocnią siłę negocjacyjną rolników/dostawców"

- Dodatkowo uprzejmie informuję, że jednym z priorytetów Polski w trakcie sprawowania prezydencji w Radzie UE będzie wzmocnienie pozycji rolników/dostawców w łańcuchu dostaw żywności. Konieczne są rozwiązania, które wzmocnią siłę negocjacyjną rolników/dostawców, tak aby silniejsze podmioty, takie jak sieci handlowe i zakłady przetwórcze, nie narzucały im niekorzystnych warunków współpracy. W tym kontekście Prezydencja będzie dążyć do wypracowania jak najlepszych rozwiązań w ramach prac nad propozycjami legislacyjnymi przedstawionymi przez Komisję Europejską.

Jak dodaje wiceminister, Polska prezydencja dodatkowo przeprowadzi dyskusję na temat doświadczeń państw członkowskich w eliminowaniu nieuczciwych praktyk w łańcuchu dostaw żywności i wdrożeniu dyrektywy 2019/633 sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz potrzeb jej zmian w łańcuchu dostaw.

- Zainicjowana przez Prezydencję dyskusja nad doświadczeniami państw członkowskich ma na celu sformułowanie rekomendacji co do zmian unijnych przepisów w tym zakresie - dodaje na koniec wiceminister.

CZYTAJ TAKŻE: Kiedy trzeba zarejestrować kury? Kto musi to zrobić, a kto nie?