Płodozmian w gospodarstwie ekologicznym
Płodozmian to nic innego jak zaplanowana, zmienna kolejność upraw, która jest podstawą rolnictwa ekologicznego. Dobrze prowadzony płodozmian może być również bezkosztowym sposobem zwiększenia plonów i tym samym dochodowości gospodarstwa.
Płodozmian w gospodarstwie ekologicznym, czyli inaczej różnorodność
W warunkach naturalnych obok siebie rośnie wiele gatunków roślin, które niejednokrotnie wzajemnie sie uzupełniają. W rolnictwie różnorodność tę próbuje się zastąpić płodozmianem, czyli uprawą w kolejnych latach różnych gatunków roślin, które tworzą zespół wykorzystujący glebę w zróżnicowany sposób.
- Właściwie zaplanowany i konsekwentnie realizowany płodozmian stanowi klucz do zachowania i podnoszenia żyzności oraz aktywności gleby. Gwarantuje też uzyskiwanie w gospodarstwie ekologicznym zadowalających plonów w perspektywie wielu lat - informuje CDR w Brwinowie.
Czy zmianowanie wpływa na zwiększenie plonów?
Jak informuje Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, płodozmian w rolnictwie ekologicznym jest bardzo ważnym działaniem systemowym, racjonalnym działaniem zapobiegawczym.
- Dobrze ułożone zmianowanie pozwala zwiększyć plony o 5-20 %, a to pozwala na ograniczenie zużycia środków produkcji, co w efekcie daje lepszą zdrowotność roślin i mniejsze zachwaszczenie - czytamy w opracowaniu ODR w Minikowie.
Jakie są zasady płodozmianu w gospodarstwie ekologicznym?
Jak podkreśla Cenrtum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, płodozmian według zasad rolnictwa ekologicznego powinien:
- zapewniać możliwie duże biologiczne wiązanie azotu, dzięki wysyceniu zmianowania roślinami bobowatymi – drobnonasiennymi i grubonasiennymi;
- umożliwiać wzrost żyzności i biologicznej aktywności gleby poprzez zapewnienie dopływu do gleby dużych ilości resztek pożniwnych bogatych w azot oraz możliwie ciągłe utrzymywanie powierzchni gleby pod okrywami roślinnymi, dzięki uprawie wieloletnich mieszanek roślin bobowatych drobnonasiennych z trawami oraz międzyplonów;
- ograniczać rozprzestrzenianie się chorób, szkodników i chwastów poprzez przemienną uprawę roślin należących do różnych grup biologicznych – minimum 4-letnia rotacja;
- umożliwiać pełne wykorzystanie składników pokarmowych z gleby poprzez następstwo roślin o różnym zapotrzebowaniu na te składniki i różnej zdolności ich pobierania;
- ograniczać wymywanie składników pokarmowych, a głównie azotanów do wód gruntowych oraz chronić glebę przed erozją poprzez możliwie ciągłe utrzymanie gleby pod okrywami roślinnymi;
- zapewniać pokrycie zapotrzebowania posiadanych zwierząt na pasze w okresie żywienia letniego oraz zimowego.
Ekonomika gospodarstwa ekologicznego a płodozmian
Z ekonomicznego punktu widzenia, zwłaszcza dla gospodarstw prowadzących sprzedaż bezpośrednią, ważny jest duży udział towarowej produkcji roślinnej, a także szeroki asortyment produkowanych ziemiopłodów.
- W rolnictwie ekologicznym praktycznie nie można gospodarować bez uprawy roślin bobowatych, które produkują azot dla siebie i roślin następczych, rozluźniają glebę oraz zwiększają biologiczną aktywność i zawartość w niej substancji organicznej - informuje CDR w Bwinowie.
Spośród szerokiego zestawu roślin bobowatych drobnonasiennych (lucerna, koniczyna czerwona i biała, komonica, esparceta) oraz bobowatych grubonasiennych (bobik, groch, peluszka, łubiny: biały, wąskolistny lub żółty, wyka jara i ozima oraz seradela), zawsze możliwe jest dobranie odpowiednich gatunków dla każdego siedliska.
Jak skonstruować płodozmian?
Jak sugeruje ODR w Minikowie, układając płodozmian trzeba wziąć pod uwagę:
- analizę gospodarstwa i profil produkcji;
- ustalenie ilości pól i ich powierzchni;
- dobór gatunków i ustalenie następstwa roślin, długość cyklu, ilość płodozmianów.
Warto pamiętać, by konwersję gospodarstwa na system rolnictwa ekologicznego rozpocząć od mieszanki traw z koniczynami z uwagi na ograniczenie zachwaszczenia. W celu ograniczenia zachwaszczenia rośliny o powolnym początkowym wzroście należy wprowadzać po tzw. uprawach „odchwaszczających”.
W ustalaniu zmianowania w rolnictwie ekologicznym należy oczywiście unikać upraw monogatunkowych. Płodozmian ekologiczny powinien być tak skonstruowany, by gleba przez cały okres wegetacyjny była przykryta roślinnością, by nie została zdominowana przez chwasty.
- Takich trudności nie ma w przypadku uprawy roślin o długim okresie wegetacyjnym np. wieloletnich motylkowatych (lucerna, koniczyna) oraz jednorocznych np. buraki, ziemniaki. Gorszą sytuację wywołują gatunki o krótkim rozwoju np. zboża. Zaleca się, by wówczas wysiewać je z wsiewką np. roślin motylkowatych - informuje ODR w Minikowie.
W płodozmianie ekologicznym poprawy struktury gleby oczekuje się głównie od roślin motylkowatych. W płodozmianach krótkich zadanie to wypełniają rośliny strączkowe w plonie głównym i międzyplony, natomiast w płodozmianach dłuższych najlepsze efekty dają uprawy motylkowate wieloletnie.
- Należy jednak pamiętać, że najlepsze efekty osiąga się po ich 2 - 3 letnim użytkowaniu. Dłuższe użytkowanie sprawia, że koniczyna czerwona zaczyna wypadać, a lucerna po 3 latach silnego oddziaływania na żyzność gleby ewidentnie zmniejsza tempo korzystnego wpływu na glebę - podkreśla ODR w Minikowie.
Czteropolówka norfolska - jako przykład zmianowania w gospodarstwie ekologicznym
Najstarszym płodozmianem jest czteropolówka norfolska, o składzie:
- okopowe;
- zboża jare;
- motylkowate;
- zboża ozime.
W płodozmianie norfolskim rośliny kłosowe, które mają tendencję do zubożania gleby, poprzedza się roślinami dwuliściennymi. Takie następstwo ogranicza spadek żyzności. Jak twierdzi w swoim opracowaniu ODR w Minikowie, zwiększenie próchnicy w glebie o 0,1% podnosi potencjał produkcyjny gleby o 10%.
W celu polepszenia bilansu azotowego, należy w zboża jare wsiać koniczynę czerwoną, która będzie stanowić uprawę w trzecim roku płodozmianu
- W zboża ozime zaleca się, by wsiać wsiewkę poplonową roślin motylkowatych jak: lucerna chmielowa, seradela. Warto również uwzględnić wariant: po zbiorze ozimin wysiew poplonu ścierniskowego: groch, peluszka, wyka, łubin, soja - sugeruje ODR w Minikowie.
Co zmniejsza zawartość próchnicy w glebie:
- zboża;
- kukurydza;
- warzywa liściaste i korzeniowe;
- okopowe (uprawiane bez obornika);
- oleiste.
Które rośliny zwiększają zawartość próchnicy w glebie:
- bobowate (lucerna, koniczyna, grochy, wyki, bobiki);
- mieszanki traw z roślinami bobowatymi;
- mieszanki zbóż z roślinami bobowatymi.
Nawożenie w gospodarstwie ekologicznym
Płodozmian wpływa również na zawartość składników pokarmowych w glebie, których uzupełnieniem będą nawozy. Zapraszamy do lektury artykułu omawiającego zasady prawidłowego nawożenia w gospodarstwie ekologicznym - kliknij proszę tutaj.
Masz pytania lub wątpliwości dotyczące tego artykułu?
Napisz wiadomość: [email protected]
Czekamy na kontakt z Tobą, Twój głos jest dla nas ważny.
