Budżet dla rolników czeka likwidacja? "Utrzymanie status quo nie jest możliwe"

Źródło: Canva

- Utrzymanie status quo nie jest możliwe - zaznaczają wprost, w oficjalnym komunikacie, przedstawiciele Komisji Europejskiej, w kontekście rozpoczętych prac nad nowym długoterminowym budżetem Unii na lata 2028-2035.

WPR zostanie zlikwidowana? Unia zapowiada "nowe podejście do nowoczesnego budżetu UE"

Wspomniane zdanie pada w sprawie rozpoczynających się przygotowań do opracowania nowego budżetu Unii Europejskiej.

Przypomnijmy: obecne Wieloletnie Ramy Finansowe (WRF) unijnego budżetu obowiązują jeszcze tylko do końca 2027 r.

W związku z tym, już w tym roku, Komisja Europejska ma przedstawić kompleksowe propozycje - i kierunek - odnośnie przyszłej perspektywy finansowej na lata 2028-2035.

Niestety, jeśli chodzi o rolnictwo - od dawna widać w związku z tym pewne niepokojące sygnały. 

Mówiąc wprost: wiele wskazuje na to, że ziszczą się alarmujące od dawna informacje - w sprawie planowanej likwidacji Wspólnej Polityki Rolnej - w obecnym kształcie.

Przypomnijmy: o takim zagrożeniu pisaliśmy już w październiku minionego roku - kiedy to "wyciekły" pierwsze, nieformalne unijne dokumenty.

Czytaj też:
Twa walka o 1,2 biliona euro. To koniec unijnego budżetu na rolnictwo?

Według ówczesnych informacji, w nowym unijnym planie budżetowym na lata 2028-2035, który ma wynosić aż 1,2 biliona euro, państwa członkowskie, aby uzyskać dostęp do "swojej" puli gotówki będą musiały wdrażać m.in. "kluczowe reformy gospodarcze".

Ponadto ustalone mają być całkiem nowe priorytety: pieniądze mają być kierowane bardziej na obronność oraz na  "budowanie paneuropejskich liderów przemysłowych". 

To, co niepokoiło najbardziej - to praktyczna możliwa likwidacja ok. 530 programów, które mogą zostać połączone w pojedyncze krajowe budżety, przy jednoczesnym uzależnieniu wypłacania unijnych pieniędzy np. od tego, czy dane państwo realizuje reformy preferowane przez Brukselę.

Warto zaznaczyć, że już wówczas - wspomniane informacje spotkały się ze zdecydowaną reakcją ministrów rolnictwa, którzy - niemal jednogłośnie - podkreślili „strategiczne znaczenie” Wspólnej Polityki Rolnej. 

Czytaj też:
Murem za Wspólną Polityką Rolną. Ministrowie rolnictwa dali czytelny sygnał KE

Unijne dokumenty w sprawie budżetu na lata 2028-2035. Co mówią o przyszłości rolnictwa?

Tymczasem teraz - w lutym 2025 roku - poznaliśmy nieco więcej informacji w związku z planami unijnych decydentów.

I - niestety - jak pokazują zawarte w oficjalnych dokumentach informacje - wiele wskazuje na to, że wspomniane zagrożenia są realne.

Po pierwsze, w wydanym 12 lutego oficjalnym unijnym komunikacie, wprost mówi się o konieczności zdecydowanych zmian.

- Utrzymanie status quo nie jest możliwe. Trzeba dokonać wyboru. UE musi zmaksymalizować wpływ każdego euro, które wydaje, oraz skoncentrować się na unijnych priorytetach i celach w tych dziedzinach, w których działania UE są najbardziej potrzebne - czytamy wprost we wspomnianym komunikacie w sprawie rozpoczęcia prac nad kolejnym długoterminowym budżetem UE.

Dalej można przeczytać o konieczności stworzenia "planu dla każdego kraju" - co może oznaczać realizację wspomnianych już wyżej pojedynczych krajowych budżetów - kosztem wcześniejszych programów.

- Nowe podejście do nowoczesnego budżetu UE powinno obejmować plan dla każdego kraju zawierający kluczowe reformy i inwestycje, który zostanie opracowany i wdrożony we współpracy z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Europejski Fundusz Konkurencyjności powinien zapewnić zdolności inwestycyjne potrzebne do wspierania sektorów strategicznych i technologii krytycznych. Ponadto dzięki zmienionym zasadom finansowanie działań zewnętrznych powinno być bardziej skuteczne, ukierunkowane i lepiej dostosowane do interesów strategicznych, a także pomóc w kształtowaniu do nowej polityki zagranicznej. Budżet powinien również opierać się na dodatkowych zabezpieczeniach chroniących praworządność. Oprócz tego budżet UE powinien opierać się na zmodernizowanych dochodach, aby zapewnić wystarczające i trwałe finansowanie naszych wspólnych priorytetów - czytamy w komunikacie unijnym.

Kierunek przyszłej perspektywy finansowej Unii na lata 2028-2035. Jest oficjalny dokument. Co mówi o rolnictwie?

To nie koniec. Warto dodać, że poza wspomnianym komunikatem - gotowy jest już także konkretny dokument opracowany przez Komisję Europejską, który prezentuje planowany kierunek przyszłej perspektywy finansowej na lata 2028-2035.

Niestety - można tam znaleźć także pewne niepokojące zapisy odnośnie rolnictwa. Wprost nie mówią nic o likwidacji WPR, jednak "opakowanie" słów, może dawać do myślenia.

- Bezpieczeństwo żywnościowe i ochrona przyrody podtrzymują jakość życia w Europie, ale stoją w obliczu szczególnych trudności. Rolnicy, rybacy i obszary wiejskie są coraz bardziej dotknięci nieuczciwą konkurencją globalną, wyższymi cenami energii, brakiem młodych rolników i rybaków oraz trudnościami w dostępie do kapitału. Pomimo znacznego wsparcia ze strony Wspólnej Polityki Rolnej dochód z rolnictwa na pracownika pozostaje niestabilny i znacznie niższy od średniego wynagrodzenia w gospodarce UE (60% w 2023 r.). W przypadku rybołówstwa przybrzeżnego na małą skalę średnie wynagrodzenie w 2021 r. stanowiło około połowy średniego wynagrodzenia w gospodarce - czytamy we wspomnianym dokumencie.

Unijne rolnictwo się starzeje. "Luka inwestycyjna wynosi 62 miliardy euro"

To nie koniec. Za chwilę wprost pada - ogromna - liczba, która określa obecną "lukę inwestycyjną w sektorze rolnictwa".

- Ponieważ w 2020 r. tylko 6,5% rolników miało mniej niż 35 lat, rolnictwo UE się starzeje. Około 62 miliardów euro byłoby potrzebnych, aby zamknąć lukę inwestycyjną w sektorze rolnictwa i zrealizować jego transformację cyfrową, zieloną i energetyczną. Ponadto zmiany klimatu zwiększają narażenie systemu żywnościowego na ryzyko. Opierając się na zaleceniach ze Strategicznego Dialogu na temat Przyszłości Rolnictwa i nadchodzącej Wizji Rolnictwa i Żywności, Wspólna Polityka Rolna, która jest dostosowana do celu, musi zapewniać ukierunkowane wsparcie rolnikom, którzy najbardziej go potrzebują, promować pozytywne wyniki środowiskowe i społeczne poprzez nagrody i zachęty do usług ekosystemowych oraz wspierać właściwe warunki sprzyjające rozwojowi obszarów wiejskich. Musi stać się prostsza, ukierunkowana i znaleźć właściwą równowagę między zachętami, inwestycjami i regulacjami oraz zapewnić rolnikom uczciwy i wystarczający dochód - czytamy w dokumencie.

Co oznaczają te słowa? O ile wprost nie pada sformułowanie likwidacji WPR, o tyle można się domyślać, że jej obecny kształt - przestanie po prostu istnieć.

Dość wspomnieć, że nowy budżet opierać ma się m.in. na "Strategicznym Dialogu na temat Przyszłości Rolnictwa" - czyli mocno kontrowersyjnym dokumencie, o którym także pisaliśmy już na naszych łamach.

Czytaj też:
Kontrowersyjny raport UE. Podatek od emisji zwierząt i odchodzenie od mięsa?

KRiR z apelem do ministra rolnictwa. "Realne ryzyko osłabienia systemu wsparcia dla sektora rolnego"

Wspomniane unijne zakusy mocno niepokoją środowiska rolnicze. Krajowa Rada Izb Rolniczych wystosowała wczoraj - 18 lutego - pismo do ministra Czesława Siekierskiego, wyrażając "głębokie zaniepokojenie co do konsekwencji, jakie mogą wyniknąć z likwidacji niezależnego budżetu rolnego"

- Obecne propozycje zmian w strukturze WRF, które mogą doprowadzić do rezygnacji z odrębnego budżetu na Wspólną Politykę Rolną, stwarzają realne ryzyko osłabienia systemu wsparcia dla sektora rolnego. W świetle tych rozważań, mając na uwadze stanowiska KRIR oraz europejskiej organizacji rolników i spółdzielni rolniczych COPA-COGECA, wzywamy do podjęcia zdecydowanych działań zmierzających do: określenia stanowiska Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wobec proponowanych zmian, podjęcia działań podczas Polskiej Prezydencji w celu utrzymania niezależnego oraz wzmocnienia budżetu dedykowanego Wspólnej Polityce Rolnej, prowadzenia stałej konsultacji ze społeczeństwem oraz z przedstawicielami środowiska rolniczego, aby wypracować rozwiązania gwarantujące stabilność cen żywności oraz rozwój polskiego rolnictwa - czytamy w piśmie KRiR.

KRiR zaznacza, że ochrona sektora rolnictwa - powinna stanowić priorytet - tak dla rządu, jak i dla Europy i całego środowiska rolniczego.

- Jesteśmy przekonani, że ochrona interesów rolników oraz zabezpieczenie stabilnych środków wsparcia dla sektora rolnego, co przekłada się bezpośrednio na ceny żywności dla ogółu społeczeństwa, powinny stanowić priorytet zarówno dla administracji, Rządu RP jak i Rady Europejskiej jak i dla całego środowiska rolniczego. Prosimy o niezwłoczne określenie stanowiska MRiRW w tej sprawie oraz o podjęcie działań, które umożliwią dialog między Rządem a organizacjami reprezentującymi rolników - czytamy w piśmie KRiR.

Trwają konsultacje w sprawie budżetu UE na lata 2028-2035

Co przyniesie ostatecznie przyszłość?

Warto zaznaczyć, że od 12 lutego do 7 maja 2025 r. trwają konsultacje społeczne nt. przyszłego budżetu UE po 2027 r. i polityk, które powinna wspierać UE.

Dokument prezentujący planowany kierunek perspektywy finansowej na lata 2028-2035 na razie opublikowany jest w języku angielskim - MOŻNA GO ZOBACZYĆ TUTAJ [KLIK]

Linki do ankiet są dostępne na stronie Komisji Europejskiej [KLIK].

Przypomnijmy: Polska od dnia akcesji do UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej otrzymała ponad 78 mld euro.