Jak wybrać wał do maszyny uprawowej?
Rurowe, płaskownikowe, daszkowe, teownikowe, ceownikowe, sprężynowe, packer, gumowe, dyskowe, crosskill, kolczaste, oponowe, nożowe - to tylko podstawowe przykłady wałów uprawowych znajdujących się w ofercie praktycznie wszystkich firm produkujących maszyny uprawowe. Ze względu na działanie wały można podzielić na trzy rodzaje: ugniatające górną warstwę gleby, ugniatające głębsze warstwy gleby oraz kruszące. - Poszczególne wały różnią się przede wszystkim budową, średnicą i materiałem, z którego zostały wykonane, gdyż każdy wał jest przeznaczony do innych warunków, w jakich ma pracować, tak, aby spełnił swe zadanie. Decydujące są: rodzaj gleby, wilgotność i poziom zakamienienia - mówi Waldemar Grzegorz - Dyrektor Działu Handlowego w firmie Toral Gostyń, która ma w swojej ofercie urządzenia kilku producentów maszyn uprawowych m.in. Kuhn, Unia i Expom. Przekazane przez niego informacje uzupełnia Dawid Porzucek z firmy Agro-Tom: Każdy wał różni się kształtem, masą, konstrukcją oraz zastosowaniem. Waga jest uzależniona od modelu maszyny oraz jej szerokości. Dla porównania, w wersji 3-metrowej przy średnicy 500 mm najlżejszy jest wał 9-rurowy o masie 300 kg, natomiast najcięższy jest wał gumowy o masie 600 kg. Jak podkreśla przedstawiciel Toralu, na glebach lekkich najczęściej stosowane są wały strunowe i rurowe o dużej średnicy. - W przypadku gleb ciężkich, przy tradycyjnej uprawie przedsiewnej, najlepiej sprawdzają się wały crosskill, które rozbijają większe bryły i tworzą odpowiednią strukturę gruzełkowatą. Z kolei w przypadku gleb zakamienionych stosuje się wały przyczyniające się do tego, żeby kamienie pozostawały w warstwie uprawnej gleby, a nie zostawały wyciągane na powierzchnię - tłumaczy Waldemar Grzegorz. - Na glebach ciężkich najlepiej sprawdzą się wał daszkowy oraz dyskowy. Na glebach lekkich: wał pierścieniowy, gumowy oraz ceownikowy. Natomiast w przypadku gleb średnich wybierać należy pomiędzy wałami: packer, ceownikowym oraz gumowym - mówi z kolei Dawid Porzucek. W prosty sposób sprawę podsumowuje Grzegorz Gruszczyński z firmy Gamatechnik: Wszystkie wały poradzą sobie na każdej glebie, zastrzec należy jednak, że na gleby bardzo piaszczyste powinny być stosowane wały ażurowe, a nie pełne, tak, żeby suchy piach nie był pchany przez wał, tylko się przez niego przesiewał. Dlatego też na najsłabsze ziemie nie należy wybierać wałów: packer, dyskowego oraz gumowego - twierdzi przedstawiciel firmy Gamatechnik. Co zrobić, kiedy areał gospodarstwa złożony jest z gleb mozaikowanych, na których występują wszystkie wymienione wyżej rodzaje gleby? - W takich wypadkach najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie wałów pieścieniowych typu T-Ring, C-Ring lub V-Ring. Często producenci oferują tego typu wały w wersji tandemowej - wyjaśnia Waldemar Grzegorz, zaznaczając, że ważne jest, aby uprawę wykonywać w odpowiednich warunkach wilgotności podłoża. - Nawet najlepiej dobrany rodzaj wału nie doprawi gleby w odpowiedni sposób, gdy jest za sucho lub za mokro - podkreśla Grzegorz, poruszając także coraz większą popularność agregatów orkowo-podorywkowych stosowanych w uprawie bezorkowej. W jakie wały powinny być wyposażone tego typu urządzenia? - Wszystko zależy od głębokości pracy, z jaką mamy do czynienia. Przy głęboszach lub pługach dłutowych producenci najczęściej rekomendują tandemowe wały kolczaste, natomiast przy płytszej uprawie uproszczonej, np. w agregatach do uprawy bezorkowej, najczęściej stosowane są wały pierścieniowe typu: daszkowy, teownikowy, ceownikowy lub tandemowy ceownikowy - tłumaczy ekspert. Jego wypowiedź uzupełnia Dawid Porzucek: W uprawie głębokiej największe znaczenie mają warunki glebowe. Najlepiej sprawdzają się wały oponowe - zaznacza przedstawiciel Agro-Tomu. Informacje nt. wałów oponowych potwierdza Grzegorz Gruszczyński: Służą one jednocześnie do wałowania i jako koła jezdne maszyny podczas przejazdów drogowych. Najczęściej stosowane są w zestawach z siewnikiem, jednak nie jest to konieczność. Są to wały bardzo uniwersalne, ale też drogie - podkreśla przedstawiciel Gamatechnik, zaznaczając, że w przypadku jego firmy, maszyny do uprawy uproszczonej najczęściej są wyposażane w wały: rurowe, daszkowe i ceownikowe oraz ich podwójne odmiany. Wracając jednak do ceny, która jest dla wielu najważniejszym elementem decydującym o ostatecznym wyborze konkretnego rozwiązaniana, Waldemar Grzegorz wyjaśnia: Najtańsze są zwykle wały strunowe i rurowe. Najdroże są zdecydowanie wały crosskil, oponowe oraz tandemowe wały pierścieniowe. Kwoty są oczywiście zależne od ilości i rodzaju materiału, z którego są wykonane oraz pracochłonności produkcji. Dawid Porzucek podkreśla z kolei: W ofercie Agro-Tom najtańszymi opcjami są wały rurowe, strunowe i płatkownikowe. Najdroższe są natomiast wały gumowe LSTX i LXSTE. Kolejno - od najtańszego, do najdroższego wymienia wały w ofercie firmy Gamatechnik Grzegorz Gruszczyński: Najtańsze są wały rurowe i płaskownikowe. Więcej trzeba zapłacić za sprężynowe. Jeszcze droższe są wały: daszkowe, ceownikowe i teownikowe. Kolejną półkę cenową stanowią wały: crosskill, dyskowy i gumowy. Najdroższy jest wał oponowo-jezdny.
Lista podstawowych wałów:
- Wał rurowy - najtańszy, trwały ale słabo uprawiający glebę
- Wał płaskownikowy - tani, mniej trwały niż rurowy, dobrze rozdrabnia glebę
- Wał daszkowy - cięższy niż rurowy, ma dużą powierzchnię styku z glebą, dobrze ją zagęszcza i wyrównuje powierzchnię
- Wał teownikowy - ma podobne zalety, jak w przypadku daszkowych, potrafi się jednak głęboko zapadać w glebie
- Wał ceownikowy - wałuje glebę pierścieniami, które są zaklejone ziemią. Zalety podobne jak w teownikowych, ale samo wałowanie odbywa się jakby wałem ziemnym
- Wał sprężynowy - zalety podobne, jak w przypadku wału daszkowego , ale wał sprężynowy jest giętki, co ma powodował samooczeszczanie podczas pracy
- Wał packer - dobrze wyrównuje pole przed siewem, ma jednak sporą wadę - zakleja się w wilgotnej glebie
- Wał gumowy - zalety podobne, jak w przypadku packera, jest jednak mniej podatny na zaklejanie
- Wał dyskowy - ciężki i bardzo mocny, stosowany w dużych i ciężkich maszynach, najbardziej odporny na uszkodzenia, dobrze wyrównuje pole
- Wał crosskill - ciężki, dobrze rozdrabnia i ugniata z glebę, nie zakleja się ziemią
- Wał kolczasty - najczęściej stosowany w układzei podwójnym, przede wszystkim w głęboszach, dobrze spulchnia wierzchnią warstwę gleby i rozdrabnia duże bryły
- Wał oponowo-jezdny - służy jednocześnie do wałowania i jako koła jezdne maszyny podczas przejazdów drogowych, uniwersalny, jeden z najdroższych
