Kampania cukrownicza na finiszu. Co przyniesie nowy sezon? [ZESTAWIENIE DANYCH]

Źródło: Canva

Jak przebiega kampania cukrownicza? Jakie plony są notowane? Sprawdziliśmy, co na ten temat mówią przedstawiciele koncernów i związku producenckiego.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

 Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego

Przebieg sezonu 

Siewy buraków w 2024 roku rozpoczęły się w drugiej dekadzie marca, a dzięki sprzyjającym warunkom pogodowym do końca marca obsiano większy areał niż w poprzednich latach, zwłaszcza na Dolnym Śląsku. - Prace opóźniły się w połowie kwietnia z powodu niskich temperatur. Siewy zakończono na początku maja na północy Polski. Całkowita powierzchnia zasiewów wyniosła 280 tys. ha, co oznacza wzrost o 15 tys. ha w porównaniu do roku poprzedniego - informuje Rafał Strachota, dyrektor biura Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego. Zwraca jednocześnie uwagę na to, że w wyniku żerowania szarka komośnika i niekorzystnych warunków atmosferycznych przesiano około 5 tys. ha. Mszyce z kolei pojawiły się bardzo wcześnie i w dużym nasileniu, podobnie jak inne szkodniki wschodów (śmietka, pchełka, drobnica burakowa).

Plony i jakość buraków cukrowych

Zbiory rozpoczęły się rekordowo wcześnie, bo 23 sierpnia. - Sierpniowe dostawy charakteryzowały się wysokimi plonami i wyższą zawartością cukru niż w poprzednim roku. Jednak po obfitych opadach w drugiej połowie września wystąpiły trudności z zbiorami w niektórych regionach Polski, a zawartość cukru spadła, szczególnie w województwach dolnośląskim i wielkopolskim - relacjonuje Rafał Strachota. Zwraca przy tym uwagę na chwościka bura. Choroba ta, pomimo stosowania ochrony chemicznej, szybko się rozprzestrzeniała, co obniżyło jakość surowca. - Dodatkowo, komosa biała okazała się trudna do skutecznego zwalczenia z powodu ograniczonej dostępności efektywnych herbicydów - wskazuje ekspert.

Zawartość cukru w burakach, jak wynika z danych KZPBC, jest zróżnicowana - najniższa na południu Polski (średnio ok. 15%), a najwyższa na północy (średnio ok. 17,5%). Średnia zawartość cukru w kraju wynosi natomiast około 16%. Średnie zanieczyszczenie buraków z kolei waha się od 8% do 11%, w zależności od regionu.

Planowane zakończenie przerobu buraków to przełom stycznia i lutego. - Średnie plony w Polsce szacowane są na 67 t/ha. Łączna ilość dostarczonych buraków do cukrowni powinna przekroczyć 18,5 mln ton (ale zmienne warunki pogodowe w grudniu i styczniu mogą wpłynąć na ostateczną jakość i ilość), a produkcja cukru ma wynieść około 2,6 mln ton - podaje szef biura KZPBC.

Krajowa Grupa Spożywcza S.A.

Przebieg sezonu

Warunki atmosferyczne panujące w okresie wegetacyjnym 2024 były korzystne dla rozwoju buraka cukrowego. - Występujące wiosną opady oraz temperatury powyżej średniej wieloletniej, umożliwiały Plantatorom Krajowej Grupy Spożywczej S.A. rozpoczęcie siewów buraka cukrowego w drugiej oraz trzeciej dekadzie marca. Nasilenie akcji siewnej w Spółce przypadło na koniec marca oraz pierwszą połowę kwietnia, jednak w rejonach, gdzie gleba była nadmiernie wilgotna siewy przeprowadzano w okresie późniejszym - relacjonuje Departament Surowcowy Krajowej Grupy Spożywczej S.A.

Przymrozki, jakie wystąpiły w wielu rejonach w okresie wschodów, były przyczyną wymarzania siewek na plantacjach. Skutkowało to koniecznością przesiewów plantacji. Temperatury powietrza, przekraczające średnią wieloletnią oraz regularne opady deszczu o lokalnym zasięgu występujące w okresie wegetacji, sprzyjały z kolei rozwojowi liści oraz budowaniu masy korzeni.

Czytaj także: Buraki cukrowe. O 54 000 ha więcej w ciągu ostatnich 2 lat!

Rozwijające się wiosną plantacje, jak wynika z rozeznania Departamentu, były w znacznym stopniu narażone na uszkodzenia przez szkodniki. - Ograniczenia w dostępności zapraw nasiennych przyczyniły się do zwiększonego żerowania pchełek oraz mszyc już od najwcześniejszych faz rozwojowych roślin - zwraca uwagę DS KGS S.A. Zaznacza jednocześnie, że w południowo-wschodnim rejonie kontraktacyjnym Spółki duże zagrożenie dla wschodzących buraków stanowił szkodnik szarek komośnik. - W rejonach żerowania tego szkodnika konieczne były przesiewy plantacji - informuje Departament.  Od drugiej połowy maja do czerwca na plantacjach obserwowano natomiast powtarzające się naloty mszyc, co powodowało konieczność kilkukrotnego wykonania zabiegów ochronnych, aby chronić plantacje przed uszkodzeniami oraz przed zagrożeniem porażenia roślin wirusem żółtaczki buraka. - Od drugiej dekady maja obserwowano również naloty skośnika buraczaka, którego największe nasilenie we wszystkich rejonach kontraktacyjnych Spółki wystąpiło na przełomie czerwca i lipca -  podaje DS KGS S.A.

Temperatury powietrza przekraczające średnią wieloletnią oraz regularne opady deszczu o lokalnym zasięgu występujące w lipcu i sierpniu sprzyjały budowaniu masy korzeni, ale i także rozwojowi chwościka buraka. - Najwcześniej, tj. już w trzeciej dekadzie czerwca chwościk wystąpił w rejonie Cukrowni Werbkowice - wskazuje Departament.  Zaznacza przy tym, że w większości rejonów największy przyrost porażenia plantacji tą chorobą odnotowano w pierwszej i drugiej dekadzie sierpnia. - Utrzymująca się duża presja chwościka sprawiła, że na wielu plantacjach na przełomie września i października rozety liściowe były całkowicie porażone, a odbudowa ulistnienia nastąpiła w październiku, przy utrzymujących się korzystnych warunkach wegetacji - informuje DS KGS. S.A.

Plony i jakość buraków cukrowych

Kampania cukrownicza 2024/2025, jak podkreśla DS KGS SA, przebiega zgoenie założeniami (stan na pierwszą połowę grudnia) - w dobrych optymalnych warunkach dla skupu i przerobu buraków. - Cały obsiany areał buraków został wykopany. Średni dla Spółki plon wynosi 62,6 t/ha i jest zróżnicowany regionalnie. Średnia dla Spółki zawartość cukru w burakach wynosi z kolei ok. 16,7% - wylicza Departament. - Średnie zanieczyszczenie buraków to natomiast ok. 9,5% - dodaje. Spółka spodziewa się zbiorów na poziomie blisko 8 mln ton buraków cukrowych.

Nordzucker Polska S.A.

Przebieg sezonu

Sezon 2024 rozpoczął się zasiewem pierwszych plantacji buraków w drugiej połowie marca. - W wielu rejonach plantatorzy opóźniali siewy, ze względu na zbyt wysokie uwilgotnienie gleby, jak i jej niską temperaturę - informuje Natalię Mioduszewska, dyrektor Działu Surowcowego Nordzucker Polska S.A. Dodaje przy tym, że zabiegi chemicznej ochrony plantacji przed chwastami miały w tym roku dobrą efektywność. - Działanie substancji doglebowych charakteryzowało się wysoką skutecznością ze względu na dobre uwilgotnienie gleby - zaznacza ekspertka. 

Głównymi gatunkami szkodników, które występowały na plantacjach były mszyce (Aphis fabae), z wyraźnie dłuższym niż zazwyczaj okresem nalotów oraz skośnik buraczak (Scrobipalpa ocellatella). Drugi z wymienionych agrofagów, jak podkreśla nasza rozmówczyni, był skutecznie zwalczany zarejestrowanymi preparatami w oparciu o monitoring prowadzony przez Dział Surowcowy Nordzucker Polska. - Problemem, z którym zmagali się plantatorzy w tym roku był również chwościk burakowy. Warunki atmosferyczne w drugiej połowie sierpnia oraz we wrześniu sprzyjały rozwojowi tej choroby - dopowiada Natalia Mioduszewska. 

Plony i jakość buraków cukrowych

Kampania 2024/2025 w Nordzucker Polska, jak do tej pory, przebiega, bez zakłóceń. - Warunki pogodowe w bieżącym roku były korzystne dla zbioru buraków, a ich dostawy są realizowane zgodnie z harmonogramem. Buraki dotychczas mają dobrą jakość przerobową, dzięki czemu fabryki pracują stabilnie - relacjonuje ekspertka. 

Wszystkie buraki z areału zakontraktowanego zostały zebrane, a te przeznaczone na późny odbiór złożone w pryzmach i zabezpieczone. - W związku z tym, że plantatorzy w większości przypadków wykopali buraki zgodnie z zaleceniami do 20 listopada w dobrych warunkach, zanieczyszczenie surowca nie jest wysokie i utrzymuje się na satysfakcjonującym poziomie - mówi Natalia Mioduszewska. Niemniej jednak, zdaniem naszej rozmówczyni,  zaobserwować można wzrost ilości zanieczyszczeń organicznych w pryzmach w postaci chwastów oraz suchych liści buraków, na plantacjach, na których wystąpił chwościk. - Zarówno polaryzacja jak i plon dla rejonu kontraktacyjnego Chełmży i Opalenicy kształtują się na poziomie wyższym niż przed rokiem. Średnio plon wynosi około 70 t/ha przy polaryzacji około 16,8% - podaje ekspertka. 

Pfeifer & Langen Polska

Przebieg sezonu 

Z jakimi problemami przyszło się zmierzyć plantatorom pod kątem agrofagów? W tym sezonie obserwowaliśmy silne występowanie mszyc w uprawach buraków. Zwalczanie tego szkodnika jest coraz trudniejsze ze względu na ograniczenie możliwości stosowania  insektycydów - relacjonuje  Mirosław Paluch, dyrektor ds. surowcowych Pfeifer & Langen Polska. Na plantacjach, wystąpiła także bardzo silna presja chorób grzybowych liści, przede wszystkim chwościka burakowego. - Plantatorzy stosowali wiele programów ochrony fungicydowej, które umożliwiły zabezpieczenie plantacji - mówi ekspert. Wspomina jednocześnie o tym, że we wrześniu presja chorób grzybowych w wielu przypadkach doprowadziła do silnych porażeń, a nawet do utraty rozety liściowej. - Rośliny odbudowywały ją później, jednak kosztem wielkości plonu i zgromadzonego cukru w korzeniach - tłumaczy nasz rozmówca. 

Plony i jakość buraków cukrowych

W początkowym okresie kampanii obfite opady, zwłaszcza w południowej części Wielkopolski, uniemożliwiły zbiór buraków na części plantacji. - Wymagało to zmian w logistyce dostaw buraków, aby zapewnić ciągłość pracy w cukrowniach. Z kolei w północnej części Mazowsza zbiory utrudniała susza. Zbiór buraków w kampanii 2024 rozpoczęliśmy po 20 sierpnia i do 12 grudnia skupiliśmy ponad 4 miliony ton buraków - informuje Mirosław Paluch.

Czytaj także: Rolnicy alarmują: "W 2025 skończy się opłacalność uprawy buraka cukrowego"

Plony buraków, wg średnich danych z dostaw, są na wyższym poziomie niż w latach ubiegłych. - Współpracujemy z gospodarstwami, które osiągnęły rekordowe wyniki - ponad 100 ton buraków z ha. Jednak, jak co roku, są również plantacje, gdzie wegetacja przebiegała mniej intensywnie, a uzyskane rezultaty są zbliżone do średniej z ostatnich lat lub nawet niższe - mówi ekspert. Wspomina również o średnim poziomie cukru. - Z danych, jakie mamy z dostaw już zrealizowanych, widzimy, że polaryzacja w tym sezonie jest mocno zróżnicowana. Wyniki polaryzacji z poszczególnych plantacji w wielu gospodarstwach przekraczają 18 proc., a nawet 19 proc. Są jednak plantacje, z których poziom cukru w burakach dostarczanych do Cukrowni Pfeifer & Langen Polska jest poniżej 14 proc. - wyjaśnia Mirosław Paluch. Podkreśla przy tym, że poziom zanieczyszczeń w dostarczanych partiach jest zależny od: stanu zachwaszczenia plantacji, ilości kamieni na polu czy warunków wilgotnościowych, w których realizowany jest zbiór buraków. - Warunki podczas tegorocznych zbiorów były w większości sprzyjające - zaznacza ekspert. -  Istotna jest również jakość pracy kombajnów i maszyn odpowiedzialnych za wstępne doczyszczanie surowca podczas załadunku na samochody ciężarowe. Ilość zanieczyszczeń trafiająca do cukrowni wraz z burakami jest w tym sezonie na niższym poziomie niż w latach ubiegłych - dopowiada. 

Jakie są perspektywy uprawy buraka w Polsce?

Tajemnicą nie jest, że ceny buraków cukrowych w kolejnym sezonie będą niższe, i to znacznie, od  cen w mijającym sezonie (patrz ramka obok). Jakie w związku z tym są perspektywy uprawy  buraka cukrowego w Polsce? Natalia Mioduszewska zwraca uwagę na to, iż w kampanii 2024/25 w Polsce, według najnowszych szacunków, przerobionych zostanie około 18,5 mln ton buraków, wyprodukowanych na powierzchni około 275 tys. ha. - Wzrost areału buraka cukrowego w Polsce świadczy o jego atrakcyjności i potencjale zysków. Ponadto uprawa buraków cukrowych to jedna z ważniejszych gałęzi rolnictwa w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce, będącej w czołówce producentów cukru. Jest to roślina ważna gospodarczo, istotna dla środowiska i odgrywająca także znaczącą rolę w płodozmianie - komentuje ekspertka Nordzucker Polska. Przyznaje jednocześnie, że przyszła produkcja buraka cukrowego będzie zależała od wielu czynników, w tym polityki unijnej, warunków klimatycznych oraz innowacji technologicznych. - Należy jednak zaznaczyć, że dopłaty w ramach Wspólnej Polityki Rolnej 2023-2027 będą nadal wspierać rolników, co jest kluczowe dla stabilności i rozwoju. Również nowoczesne technologie i praktyki rolnictwa zrównoważonego mogą znacząco poprawić efektywność upraw, jednak adaptacja do zmieniających się warunków może odgrywać kluczową rolę - uważa Natalia Mioduszewska. Twierdzi również, że mimo wielu wyzwań i zagrożeń, rolnicy coraz lepiej radzą sobie z wyzwaniami klimatycznymi, stosując nowe metody uprawy i ochrony roślin. - Dzięki temu możliwe są do osiągnięcia satysfakcjonujące plony nawet w trudniejszych warunkach produkcyjnych - podkreśla ekspertka.