Plantatorzy rzepaku mają spore wątpliwości. Ekspert pomaga je rozwiać
W hodowli rzepaku tworzone są zarówno odmiany populacyjne, jak i mieszańcowe. Tłumaczymy, czym się różnią.
Odmiany populacyjne
Odmiana populacyjna jest heterogenicznym (niejednorodnym) zbiorem roślin wyrównanych pod względem cech botanicznych i użytkowych. - Materiałem siewnym kwalifikowanym odmian populacyjnych jest pierwsze rozmnożenie C1. Odmiany te wytwarzają mniejszą masę wegetatywną, stąd nie wymagają stosowania bardzo dużych dawek nawożenia azotem. Mniejsza masa roślin powoduje, że przeważnie łan szybciej i bardziej równomiernie dojrzewa, a to może być ważne w sezonach wegetacyjnych o przedłużającym się okresie dojrzewania - tłumaczy Jacek Broniarz z pracowni WGO Roślin Pastewnych, Oleistych i Włóknistych Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej.
Odmiany mieszańcowe
Odmiany mieszańcowe (zwane także hybrydowymi) są wytwarzane przez krzyżowanie odpowiednio wyselekcjonowanych komponentów - czyli linii, także odmian, zgodnie z formułą mieszańca. - Hodowla odmian mieszańcowych jest szczególnym sposobem biologicznej ochrony odmian. Materiałem siewnym takich odmian są bowiem nasiona F1, wytwarzane przez krzyżowanie stałych komponentów, tj. linii i/lub odmian zgodnie z formułą mieszańca, znaną jedynie hodowcy - wyjaśnia ekspert. Zaznacza jednocześnie, że u takich odmian efekt heterozji, polegającej na bujności i zwiększonym plonowaniu, występuje tylko w pokoleniu F1, i nie powtarza się w dalszych rozmnożeniach. - Dlatego plantacje produkcyjne należy obsiewać kwalifikowanym materiałem siewnym F1 - podkreśla specjalista.
Jakie są najważniejsze różnice pomiędzy rzepakiem populacyjnym a mieszańcowym?
Największa różnica, jak tłumaczy Jacek Broniarz, polega na większej „bujności” wzrostu roślin odmian mieszańcowych, co jest efektem heterozji. - Rośliny są przeważnie wyższe, wytwarzają większe liście i tworzą więcej pędów bocznych. Wytwarzają też silniejszy, bardziej rozrośnięty system korzeniowy, przez co lepiej pobierają wodę i składniki pokarmowe. Dlatego odmiany mieszańcowe cechują się większym potencjałem plonowania - wyjaśnia nasz rozmówca. Zwraca przy tym uwagę na to, że w poszczególnych latach badań, w doświadczeniach porejestrowych (PDO), odmiany te plonowały średnio o kilkanaście procent (10-16%) lepiej od odmian populacyjnych. Warto jednak zauważyć, że najlepsze odmiany populacyjne na dobrych plantacjach, odpowiednio zadbanych, często dorównują plonowaniem odmianą mieszańcowym.
Jacek Broniarz wspomina też o tym, że w przypadku uprawy odmian mieszańcowych norma wysiewu nasion na jednostkę powierzchni jest mniejsza (40-50 szt./m2), natomiast odmiany populacyjne wymagają większej obsady nasion/roślin (50-70 szt./m2). - Ze względu na mniejszą masę roślin, odmiany populacyjne przeważnie szybciej i równomierniej dojrzewają, również zbiór nasion jest łatwiejszy. Rośliny tych odmian mają wolniejsze tempo rozwoju po wschodach, dlatego rzadko potrzebują stosowania regulatorów wzrostu, w przeciwieństwie do odmian mieszańcowych. Te z kolei wykazują szybszy wzrost i rozwój po wschodach, w związku z czym są bardziej tolerancyjne na opóźniony termin siewu - wskazuje ekspert. Zwraca także uwagę na to, że materiał siewny odmian mieszańcowych jest droższy od materiału siewnego odmian populacyjnych.
