Online o rolnictwie ekologicznym
Co jest najważniejsze w byciu rolnikiem ekologicznym? Jak nim zostać? Odpowiedzi na te i podobne pytania usłyszeli młodzi ludzie ze szkół rolniczych czterech województw Polski. 115 uczestników w wieku od 13 do 19 lat brało udział 4 października w dwugodzinnym seminarium online.
Zagadnienie rolnictwa ekologicznego jest częścią składową programu nauczania w szkołach rolniczych. Wiem coś na ten temat, ponieważ prawie trzy lata temu zostałam dyplomowaną rolniczą i wiem jak wdzięczni byliśmy, jako słuchacze za każdą innowacyjną formę nauczania. Wybraną przez nas formą szkolenia było seminarium online we wzbogaconej formie. Wzbogaconej, gdyż zaproszeni fachowcy: dr inż. Urszulę Sołtysiak oraz Chrisa Schmitz, łączyli się z uczestnikami online, siedząc obok siebie w studiu nagraniowym. Siedziałam z nimi również i ja, gdyż miałam przyjemność przejąć rolę moderatora seminarium, a wcześniej przygotować jego scenariusz pt: „ABC rolnika ekologicznego. Jak nim zostać”.
Zanim jednak spotkaliśmy się 4 października na seminarium, nawiązane zostały kontakty z nauczycielami zawodu poszczególnych grup. Rozmowy te już na etapie przygotowań okazały się owocne i potrzebne, gdyż oprócz ustaleń organizacyjnych dowiedziałam się, w jakim wieku będzie młodzież, jakie ma podejście do ekologii, jaki jest jej stan wiedzy. Każdy z nauczycieli podkreślał otwartość i ciekawość uczestników zaproponowanym tematem oraz własne zadowolenie z naszej oferty, gdyż zagadnienie ekologii jest wprawdzie w programie nauczania w szkołach o profilu rolniczym, lecz jest go mało.
Nasze seminarium nie dość, że przedstawiało teoretyczną stronę rolnictwa ekologicznego oraz warunków przystąpienia do niego jako rolnika ekologicznego, to jeszcze dawało możliwość posłuchania i wejścia w kontakt z doświadczonym w tej dziedzinie ekologiem.
Specjaliści rolnictwa ekologicznego
Na seminarium zaproszona została wspomniana już dr inż. Urszula Sołtysiak - założycielka i wieloletnia dyrektorka pierwszej w Polsce jednostki certyfikującej rolnictwo ekologiczne, wieloletnia wykładowczyni na SGGW, rzeczniczka Polskiej Izby Żywności Ekologicznej (PIŻE), ekspert w dziedzinie rolnictwa ekologicznego oraz Chris Schmitz - rolnik-ekolog z 24-letnim stażem, prowadzący ekologiczne gospodarstwo z użytkami zielonymi, gruntami ornymi oraz hodowlą ok. 150 owiec. Fakt, że prelegenci byli w stanie pokazać zagadnienie zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej, stanowił ciekawą korelację.
Rozpoczęliśmy o godz. 10.00. Po powitaniu zarówno uczestników, jak i ekipy technicznej, wprowadziłam w temat seminarium a następnie przedstawiłam gości. Każdy z nich przygotował prezentację, którą przedstawił uczestnikom, uzupełniając o zadane przeze mnie pytania. Żywa wymiana zdań na forum była mocną stroną spotkania. Spontaniczne komentarze, uzupełnienia, pytania zapobiegały monotonii i rutynie. W pierwszej części seminarium dr inż. Urszula Sołtysiak przedstawiła pojęcia, definicje, specyfikę, założenia, programy oraz stronę ekonomiczną rolnictwa ekologicznego, co okazało się tak obszernym materiałem, że przeznaczony na to czas okazał się niewystarczającym. Chris Schmitz opowiedział o swojej motywacji i historii zostania rolnikiem ekologicznym, przedstawił profil swojego gospodarstwa na Dolnym Śląsku oraz podzielił się, spostrzeżeniami wynikającymi z praktyki bycia rolnikiem ekologicznym od ok. ćwierć wieku.
W międzyczasie spływały pytania i komentarze z zewnątrz, do których wróciliśmy w drugiej części seminarium, a spotkanie zamknęło się w dwóch godzinach zegarowych.
Ewaluacja uczestników
Przed samym spotkaniem przesłałam opiekunom propozycję ewaluacji z prośbą napisania jej przez młodzież anonimowo i dobrowolnie, ale tuż po seminarium. Ewaluacja była krótka i zawierała oprócz danych dotyczących płci i wieku, 3 pytania:
1. Co zapamiętałaś/zapamiętałeś najbardziej z seminarium online?
2. Czy było coś, co Cię zaskoczyło?
3. Czy poleciłabyś/poleciłbyś taką formą szkolenia dalej i dlaczego?
Na 115 uczestników 57 osób wypełniło ewaluacje. Wypełniający je byli wyłącznie płci męskiej w wieku od 13 do 19 lat a dokładnie: 13 lat – 1 osoba, 14 lat – 6 osób, 15 lat – 7 osób, 16 lat – 12 osób, 17 lat – 5 osób, największa grupa 18 latków – 16 osób i najstarsza grupa 19 latków – 10 osób.
Odpowiedzi na 1 pytanie: zasady ekologicznej produkcji, niektóre chwasty są dobre i rolnik ich nie usuwa; zasady ekologicznej produkcji zwierzęcej i roślinnej x 25; stawki płatności w rolnictwie ekologicznym x 4; to że rolnictwo ekologiczne dzieli się na produkcję roślinną, zwierzęcą i rybną; zasady stosowania herbicydów i nawozów sztucznych; że konsument zapłaci na warzywa i owoce 20-100% więcej; przepisy prawne dla rolnictwa to warunki uczciwej konkurencji; co regulują przepisy prawne w produkcji rolnej: rośliny, zwierzęta, pszczelarstwo, akwakultura i pasze; zasoby ekologicznej produkcji zwierzęcej; ceny gospodarcze w utrzymaniu gospodarki; dobrostan - chów zgodny z wymaganiami gatunku; co daje uprawa ekologiczna, czym się charakteryzuje, jak wyglądają etykiety ekologiczne; praktycznie wszystko x 2; prawie wszystko; praktycznie wszystko ale nie do końca; porównanie rolnictwa ekologicznego do nieekologicznego; że jabłka mieli fajne na stole; uprawa ekologiczna i jej zalety x 2; myślę, że wiele istotnych rzeczy; stosowanie właściwego płodozmianu; że trzeba stosować właściwy płodozmian x 2; wysokość dopłat do hektara; ceny produktu finalnego np. jaja, możliwość leczenia zwierząt antybiotykami w przypadku zagrożenia życia, zdrowia, porównywalna opłacalność do produkcji konwencjonalnej.
Odpowiedzi na pytanie 2: nie x 24; że konsument płaci za ekologiczną żywność 20 do 100% więcej; opis produkcji zwierzęcej x 5; że niepryskane drzewo jabłoni nie jest całkiem ekologiczne; nic mnie nie zaskoczyło x 2; wszystko było zrozumiałe x 2; nie wszystko było dla mnie zrozumiałe x 2; rolnictwo ekologiczne i naturalne; większa wydajność eko produkcji zwierzęcej powinna dać na start premię 100 zł.; jajka w oczach konsumentów; że rolnictwo ekologiczne też jest dobre we wszystkim; wiele mnie zaskoczyło; że rolnictwo może być tak ekologiczne; że było wiele interesujących rzeczy; że w rolnictwie ekologicznym nie stosuje się środków chemicznych i nawozów sztucznych a plon z hektara może być zadowalający; co ludzie wypisali za czacie; likwidacja chwastów bez herbicydów x 2; wysokość dopłat x 2; koszty certyfikacji, brak ograniczeń co do granic pola z rolnikiem konwencjonalnym; brak możliwości stosowania jakichkolwiek środków, wspomagaczy w produkcji roślinnej; wysokość dopłat.
Odpowiedzi na pytanie 3: tak x 11, tak ale nie wiem dlaczego; tak, bo dużo można się dowiedzieć x 9; tak, ponieważ jest ciekawie x 5; tak, ponieważ wszystko jest ciekawie wytłumaczone x 2; tak bo wszystko jest dokładnie wytłumaczone; tak, bo nie trzeba nosić książek i przemęczać kręgosłupa; tak, bo jest ciekawa i można jej posłuchać; tak, bo miło się słucha; tak, ponieważ jest online i nie trzeba nigdzie wychodzić x 2; tak, bo łatwy jest dostęp i szybko można się zaciekawić; tak, wszystkim pierwszym klasom szkół rolniczych; tak, ponieważ można wiele się dowiedzieć o gospodarce i też może się przydać; tak, bo można dowiedzieć się wiele ciekawych rzeczy o gospodarstwach ekologicznych x 4; nie, bo nudne x 2; chciałbym taką formą szkolenia dalej dlatego, że można dowiedzieć się jak ekologicznie można uprawiać pole i hodować zwierzęta; tak, bo na tym szkoleniu fajnie tłumaczą; jak najbardziej x 2; tak, ponieważ jest ona online i można się doszkolić np. w domu nie wychodząc z domu; tak, bo bardzo mi się podoba; tak, bo może odbyć się nawet w domu; nie; tak, ponieważ można ze swojego miejsca zamieszkania wiele się dowiedzieć; tak, aby mieć większą wiedzę; tak, osobom zainteresowanym; tak, ponieważ jest wygodna forma i w dowolnym miejscu; tak, ponieważ każda wiedza jest przydatna; tak, ze względu na możliwość zadawania na bieżąco pytań i w łatwy sposób (czat); tak, bo jest ciekawe i wygodne.
Moje résumé ewaluacji
Poprzez fakt, że udział w ewaluacji był dobrowolny, zaskoczyła mnie wysoka ilość uczestniczących w niej osób. Młodzież, która udzieliła odpowiedzi była częściowo w bardzo młodym wieku (najmłodszy uczestnik miał 13 lat) i przyzwyczajona jest bardziej do udzielania odpowiedzi np. na sprawdzianach, na pytania zamknięte niż otwarte. Co ciekawe, obszerność odpowiedzi nie była zależna od wieku, a raczej od szkoły/grupy, w której była udzielana. Może miał na to wpływ nauczyciel zawodu, a może poziom szkoły?
Z wypowiedzi wynika, że temat rolnictwa ekologicznego jest potrzebny, a do jego podjęcia dobrze nadaje się forma online. Daje ona swobodę komunikacji i możliwość zaproszenia fachowców z różnych dziedzin oraz zakątków kraju, bez konieczności przemieszczania się. W naszym przypadku młodzież była głównie z czterech województw, ale nic nie stoi na przeszkodzie aby zaproszone grupy pochodziły z większego obszaru Polski. Również zaproszeni specjaliści nie byliby w stanie udać się do tak odległych od siebie szkół. Technika multimedialna umożliwiła nam dotrzeć z wiedzą specjalistyczną do młodzieży z tematem, który wydaje się być dotychczas podejmowany w niedostatecznym stopniu. Zapotrzebowanie na wiedzę o rolnictwie ekologicznym jest duże, co pokazała nie tylko przeprowadzona ewaluacja, ale również obserwowane tendencje rozwoju gospodarowania w zgodzie z naturą, chociażby w ramach Unii Europejskiej.
Szkolenia z dziedziny rolnictwa ekologicznego, tak jak chociażby to przeprowadzone przez nas, jest godnym polecenia i to nie tylko ze względu na niszowy temat lecz przede wszystkim ze względu na potrzebę kształtowania u młodych ludzi świadomości ochrony natury oraz wskazania im nowych możliwości gospodarowania w zgodzie z nią. Aby osiągnąć ten cel, potrzebnym byłoby nie jednorazowe spotkanie, lecz ich cykl. To właśnie ograniczony czas, który mieliśmy do dyspozycji, spowodował przekazanie dużej ilości informacji naraz. Może nawet za dużej.
