Obrzęk, który zabija prosięta
Choroba obrzękowa świń jest bardzo niebezpieczna dla prosiąt. Najbardziej widocznym jej objawem jest krótkotrwała biegunka, obrzęki na powiekach, czole i w okolicach uszu.
Choroba obrzękowa świń występuje w okresie okołoodsadzeniowym u prosiąt. - Niestety, w wielu gospodarstwach jest to choroba nr 1 podczas odsadzeń - to taki etap newralgiczny podczas produkcji. Ta choroba często objawia się może niedużym czynnikiem zachorowalności, ale jak już się pojawi w grupie zwierząt odsadzonych, to najczęściej przynosi wysokie wskaźniki śmiertelności, np. jeśli zachoruje 15 prosiąt ze stawki 100 prosiąt, to spośród nich nawet 90% może paść - mówi Paweł Wasiak, lekarz prywatnej praktyki weterynaryjnej w Sobótce.
Ta choroba (obrzękowa świń - przyp.red.) często objawia się może niedużym czynnikiem zachorowalności, ale jak już się pojawi w grupie zwierząt odsadzonych, to najczęściej przynosi wysokie wskaźniki śmiertelności, np. jeśli zachoruje 15 prosiąt ze stawki 100 prosiąt, to spośród nich nawet 90% może paść.
Podkreśla, że sam proces odsadzenia u prosiąt wywołuje duży stres. - Następuje tu odłączenia o d matki, odstawienie od naturalnego mleka i przejście na paszę treściwą. Nawet jeśli w niej znajdują się serwatka, mączka rybna, mleko w proszku, one nigdy w 100% nie zastąpią mleka matki. Prosię otrzymywało pokarm od matki, który był lekkostrawny, pH treści żołądka szybko ulegało obniżeniu, przez co problem biegunek był marginalny. Po odsadzeniu nawet u prosiąt przyzwyczajonych do prestarterów i superprestarterów w okresie ssania organizm nie jest przygotowany dostatecznie do trawienia pokarmu roślinnego, który rolnik mu oferuje - wyjaśnia lekarz weterynarii.
Kolejną przyczyną choroby obrzękowej jest zbyt mała ilość wytwarzanego kwasu solnego w żołądku w okresie odsadzenia. Mleko z natury szybko zakwasza się w żołądku - ze względu na dużą zawartość laktozy, a w paszach pełnoporcjowych ilość laktozy jest najczęściej niewystarczająca, przez co niska ilość kwasu żołądkowego nie jest w stanie szybko obniżyć pH treści żołądka. - Kiedy ta cała treść pokarmowa przechodzi do dwunastnicy i jelita cienkiego, enzymy, które wytwarza trzustka, ściana jelit oraz żółć produkowana przez wątrobę, nie są w stanie właściwie zadziałać - tłumaczy Paweł Wasiak.
Dodatkowo, w okresie odsadzeniowym występuje także luka immunologiczna. - Jest to stan odporności organizmu, w którym przeciwciała pobrane z siary zaczynają w lawinowym tempie opadać. Wówczas odporność organizmu jest najmniejsza, a organizm w czynny sposób odporność dopiero zaczyna wytwarzać. Prosię w tym okresie jest bardzo wrażliwe na jakiekolwiek zakażenia - zaznacza. Podkreśla, że lepiej, aby prosięta odsadzić w okresie 4. - 6. tygodnia życia. - Im starsze zwierzę, tym ta luka immunologiczna jest większa i prosię będzie jeszcze bardziej podatne na choroby - mówi lekarz weterynarii.
Przyczyną choroby obrzękowej są pewne szczepy Escherichia coli. - Bakterie te bytują w jelicie grubym i są naturalną florą. W stresie podczas odsadzenia mogą tworzyć się w jelicie grubym szczepy EDEC wytwarzające shigatoksynę (Stx2e). Bakteria ta dostaje się do organizmu ze środowiska zewnętrznego drogą pokarmową - wyjaśnia specjalista. Stx2e ma działanie cytotoksyczne i niszczące naczynia włosowate. - Przez działalność toksyny uszkodzeniu ulega ściana naczyń włosowatych, powodując przechodzenie osocza krwi poza obręb naczynia i tworząc charakterystyczne dla tej choroby obrzęki - tłumaczy Paweł Wasiak.
Na rozwój bakterii, wytwarzanie toksyny, a tym samym wystąpienie objawów klinicznych wpływ mają przyczyny środowiskowe. Chodzi tu o niewłaściwą organizację produkcji, niedogrzanie obiektu, w którym przebywają prosięta po odsadzeniu, duże wahania temperatur w ciągu doby, nadmierne zagęszczenie w kojcu i zła jakość paszy czyli najczęściej zbyt wysoki poziom białka roślinnego oraz zbyt niski poziom włókna surowego. - Przez niski poziom włókna, pasaż treści pokarmowej przez żołądek i resztę przewodu pokarmowego jest bardzo szybki. Niepodkwaszona treść przechodzi do cienkiego jelita, a enzymy nie mogą poradzić sobie ze skutecznym strawieniem białka, które przechodząc do okrężnicy zaczyna intensywnie fermentować. Wtedy pojawia się najczęściej biegunka, a tym samym osłabienie organizmu i namnożenie się szkodliwych bakterii - wyjaśnia Paweł Wasiak.
Na wystąpienie tej choroby ma też wpływ niekontrolowane podawanie zbyt dużych ilości paszy. Ważne jest, aby prosięta się nie przejadały i nie spożywały zbyt szybko i nerwowo pokarmu. Objawy wystąpienia choroby obrzękowej mogą pojawiać się zaraz po odsadzeniu, nawet u sztuk będących już kilka tygodni na odchowalni. Najbardziej widocznym objawem jest krótkotrwała biegunka, obrzęki na powiekach, czole i w okolicach uszu. - Pojawiają się one najczęściej nagle i po kilkunastu godzinach zwierzę może już nie żyć - mówi Paweł Wasiak. Toksyna Stx2e ma również działanie neurotoksyczne. - Wówczas takie prosię wiosłuje kończynami. Może też pojawić się śpiączka lub duszność, obrzęk krtani; wówczas prosię piszczy - tłumaczy lekarz weterynarii. Niestety, zakażone zwierzę nie ma większych szans na wyleczenie. - Jeśli rolnik objawy zauważy we wczesnej fazie, to należy leki przeciwbakteryjne, wapno, środki uspokajające - wymienia Paweł Wasiak.
Chcąc zapobiec wystąpieniu choroby obrzękowej świń, rolnik powinien przede wszystkim podawać prosiętom najlepszej jakości paszę. - Jak najwięcej surowców pochodzenia mlecznego, m.in. serwatka, preparaty mlekozastępcze, a także mączka rybna wysokiej jakości, za to jak najmniej produktów pochodzenia z nieprzetworzonej soi - tłumaczy Paweł Wasiak. W ostatnim czasie zarejestrowano szczepionkę, którą można podawać profilaktycznie w stadach, gdzie pomimo doskonałej opieki i zarządzania krytycznym okresem odsadzenia, nadal masowo pojawiają się przypadki choroby obrzękowej.
