Zatrzymać wodę. Będą pieniądze na zbiorniki retencyjne?
Retencja glebowa
Warstwa gleby znajdująca się. powyżej poziomu wód gruntowych posiada zdolność retencyjną. Część wody z opadów i roztopów jest zatrzymywana w porach gleby, a następnie wykorzystywana przez rośliny. Wielkość retencji zależy od rodzaju, składu granulometrycznego i struktury gleby - gleby piaszczyste, mineralne są bardziej przepuszczalne, a więc mają małą zdolność zatrzymywania wody, dlatego woda opadowa szybko przesiąka do wód gruntowych. Większe zdolności magazynowania wody w wierzchniej warstwie posiadają gleby słabo przepuszczalne zawierające sporo frakcji gliniastych i ilastych. Poprawienie struktury gleb, szczególnie wierzchniej ich warstwy, może istotnie zwiększyć możliwość magazynowania wody w porach glebowych. To jest szczególnie ważne dla roślin.
- Rolnik ma tutaj spore pole do działania, aby móc jak najwięcej retencjonować wody w glebie - poprzez tzw. zabiegi agromelioracyjne polegające m.in. na głębokim spulchnianiu podłoża, które umożliwiają magazynowanie wody w porach, także jej większe wsiąkanie i przesiąkanie do głębszych warstw gleby. Takie zabiegi polepszają strukturę gleby, zwiększają jej przewodność wodną i likwidują słabo przepuszczalne przewarstwienia utrudniające pionowy przepływ wody - tłumaczy Marta Ceglarek.
Rola zabiegów agromelioracyjnych jest podwójna - zwiększają retencyjność wodną gleby oraz umożliwiają przepływ wody w podłoże gruntowe, przyczyniając się do większego zasilania wód podziemnych. Kolejnym dobrym zabiegiem jest wykonanie niskich grobelek lub bruzd wzdłuż warstw, np. na linii miedz co ogranicza spływ powierzchniowy.
Magazynowanie wód gruntowych i podziemnych
Zasoby wód gruntowych pierwszego poziomu wodonośnego i wód podziemnych zalegających na większych głębokościach zależą od budowy geologicznej danego regionu, a także wielkości infiltracji, tj. dopływu wód pochodzących z opadów atmosferycznych. Ocenia się, że zasoby wód gruntowych i podziemnych stanowią ponad 90% zasobów wód słodkich na kuli ziemskiej (nie wliczając wody zmagazynowanej w lodowcach). W ostatnich latach obserwuje się wyraźne obniżenie poziomu wód gruntowych spowodowane zarówno małymi opadami atmosferycznymi, jak również wyczerpywaniem wody na skutek intensywnej eksploatacji. Również intensywna produkcja rolnicza ma wpływ na obniżenie się poziomu wód gruntowych. - Rośliny mogą korzystać z wód gruntowych, gdy zwierciadło wody gruntowej znajduje się na głębokości mniejszej od 1,5 m pod powierzchnią terenu, a wody zalegające głębiej są wykorzystywane w największym stopniu na potrzeby ludności - mówi specjalistka z Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
Retencja wód powierzchniowych
Magazynowanie wód powierzchniowych w naturalnych i sztucznych ciekach oraz małych zbiornikach wodnych istotnie wpływa na poprawę struktury bilansu wodnego zlewni, nie naruszając jednocześnie walorów przyrodniczych krajobrazu. Gromadzenie wody w małych zbiornikach (stawy i zbiorniki kopane, zbiorniki zaporowe o niskich piętrzeniach) na niewielkich ciekach jest zaliczane do działań w ramach tzw. małej retencji w odróżnieniu od retencji dużych zbiorników wodnych budowanych na większych rzekach. Do małej retencji, oprócz zbiorników, można zaliczyć również wszelkiego typu rowy, kanały i inne cieki, na których istnieją budowle umożliwiające regulację poziomów i odpływów wody. Gromadzenie wody w zbiorniku czy cieku zwiększa zasoby nie tylko w obrębie samego zbiornika, ale na terenach przyległych do zbiornika następuje, niekiedy na dość dużym obszarze. Jeśli taki zbiornik będzie jeden no to nie będzie miał on dużego znaczenia. Jeżeli natomiast takich zbiorników, czy cieków będzie dużo - cała sieć, wtedy ma to bardzo istotne znaczenie dla danego obszaru.
Duże ilości wody można również gromadzić w istniejących systemach melioracyjnych, o ile nie są one zniszczone. - Budowane były w głównie w celu odwaniania i drenarki, jednak mają one zastosowanie zarówno odwadniające jak i nawadniające - zauważa Marta Ceglarek. O możliwości wykorzystania istniejących urządzeń melioracyjnych rowów, małych zbiorniczków, oczek itd. do nawadniania często się zapomina. Jak pokazują ostatnie lata, ta rola jest bardzo ważna w łagodzeniu skutków niedoboru opadów.
Retencja śnieżna i lodowcowa
Śnieg i lodowce również stanowią pewną formę retencji wody. Na pewnych obszarach topnienie śniegu jest rozłożone w czasie, co stopniowo wpływa na poziom wód gruntowych. Retencję śnieżną można zwiększyć, zwiększając szorstkość powierzchni, np. dzięki uprawie międzyplonu i pozostawieniu go na polu na okres zimowy.
O poprawie bilansu wodnego i nie tylko na str. 3
