Wszystko o produkcji mleka w Wielkopolsce
Choć od 2 lat rynek mleka jest dość stabilny, hodowcy bydła wcale nie są zadowoleni z cen. Ile chcieliby dostawać?
W latach 2017-2019 średnia cena mleka w skupie w Wielkopolsce wynosiła 137,54 zł/hl i była o 1,8% niższa od średniej ceny w kraju.
Ostatnie trzy lata w branży mleczarskiej należy uznać za niezwykle korzystne zarówno dla producentów mleka, jak i dla zakładów przetwórczych. Obserwowaną tendencję warunkują przede wszystkim postępujące w kraju w latach 2017 - 2019 procesy restrukturyzacji i modernizacji bazy surowcowej. Koncentracja chowu bydła u krajowych producentów oraz systematyczna poprawa technologii produkcji mleka, a przede wszystkim intensywnie prowadzona praca hodowlana w stadach przyczyniły się do systematycznego wzrostu mleczności. W tym okresie, ze względu na notowaną poprawę opłacalności produkcji mleka oraz chowu i hodowli bydła, pogłowie w kraju zaczęło systematycznie wzrastać, szczególnie liczebność stada podstawowego krów mlecznych.
W grudniu 2018 r. stado liczyło 2417,4 tys. szt. krów i było o 3,2% (o ok. 77 tys. szt.) liczebniejsze niż w analogicznym okresie roku 2017 (wykres 1 i tabele: 1,2,3). Od grudnia 2017 r. do końca 2018 r. ilość krów mlecznych w Polsce wzrosła o 2,8%. W Wielkopolsce w analizowanym okresie obserwuje się również wzrost liczebności krów mlecznych stada podstawowego o 2,5%, tj. z 263 tys. szt. do stanu 270 tys. szt. Jednocześnie 95% krajowego pogłowia krów mlecznych reprezentujących populację masową nadal utrzymywanych jest głównie w gospodarstwach rolników indywidualnych. W roku 2018 krowy mleczne w Polsce osiągnęły wydajność na poziomie ok. 6 400 litrów/szt., tj. o blisko 2% wyższą niż w 2017 r.
Od początku 2018 r. dostawy mleka surowego do skupu w Polsce, utrzymywały się na poziomie wyższym niż rok wcześniej. Według danych GUS we wrześniu 2018 r. do podmiotów skupujących krajowi producenci mleka dostarczyli 935 mln litrów surowca, tj. o 2% więcej niż we wrześniu 2017 r. Ogółem w okresie trzech kwartałów 2018 r. dostawy mleka do skupu osiągnęły poziom 8,8 mld litrów i były o ponad 2% większe niż przed rokiem. Ostatecznie w 2018 r. towarowa produkcja mleka osiągnęła poziom 11,8 mld litrów o ponad 4% wyższy niż w 2017 r. (na podstawie wyników uzyskanych w okresie styczeń – grudzień 2018 r.)
Czytaj także: Jak się ma hodowla krów mlecznych w Polsce?
Tabela: 1. Pogłowie bydła w Wielkopolsce na tle danych ogólnopolskich
|
Lp. |
Wyszczególnienie |
Wielkopolska |
Różnica (%) |
Polska |
Różnica (%) |
||
|
2017 |
2018 |
2017 |
2018 |
||||
|
1 |
Bydło ogółem (tys. szt.) |
999,3 |
1030,8 |
3,2 |
6035,5 |
6183,3 |
2,4 |
|
2 |
Krowy ogółem (tys. szt.) |
278,4 |
286,2 |
2,8 |
2340,6 |
2417,4 |
3,2 |
|
3 |
Krowy mleczne (tys. szt.) |
262,8 |
269,4 |
2,5 |
2152,8 |
2214,1 |
2,8 |
|
4 |
Obsada bydła (szt.) |
56,4 |
59,3 |
1,1 |
41,3 |
42,2 |
1,0 |
|
5 |
Obsada krów ogółem (szt.) |
15,7 |
16,5 |
1,1 |
16,0 |
16,5 |
1,0 |
|
6 |
Produkcja mleka w tys. litrów |
1838,4 |
13304,6 |
||||
W 2018 r. średnia cena skupu mleka na rynku krajowym kształtowała się na poziomie 140,10 zł/hl, tj. nieznacznie niższym niż w 2017 roku. Ceny w skupie mleka nadal utrzymują się na zbliżonym poziomie (na podstawie informacji GUS z pierwszej połowy 2019 r.) i na ceny za litr surowca na najwyższym poziomie mogą liczyć dostawcy mleka w województwach:
- podlaskim – 147,48 zł/hl,
- opolskim – 143,79 zł/hl,
- lubelskim – 142,43 zł/hl.
odpowiednio o 4% i 3% więcej niż średnio w kraju,
a najmniej – w województwach:
- łódzkim – 127,66 zł/hl, (o 9,7% mniej niż średnio w kraju)
- małopolskim – 126,46 zł/hl (o 10,8% mniej).
W analizowanym okresie średnia cena mleka w skupie w Wielkopolsce wynosiła 137,54 zł/hl i była o 1,8% niższa od średniej ceny w kraju. Szczegółowe dane zawarte są w tabelach 2 i 3 (GUS, Prognoza Cen Rynkowych, ZSIR MRiRW, Rynki Rolne).
Tablica 1. Przeciętne ceny skupu produktów rolnych według województw (bez VAT)
|
Województwa |
XII 2018 |
||||||||||
|
Mleko krowie |
|||||||||||
|
w zł/1hl |
|||||||||||
|
Polska |
140,10 |
||||||||||
|
dolnośląskie |
142,24 |
||||||||||
|
kujawsko-pomorskie |
132,89 |
||||||||||
|
lubelskie |
142,43 |
||||||||||
|
lubuskie |
141,01 |
||||||||||
|
łódzkie |
127,66 |
||||||||||
|
małopolskie |
126,46 |
||||||||||
|
mazowieckie |
140,37 |
||||||||||
|
opolskie |
143,79 |
||||||||||
|
podkarpackie |
132,27 |
||||||||||
|
podlaskie |
147,48 |
||||||||||
|
pomorskie |
140,05 |
||||||||||
|
śląskie |
140,73 |
||||||||||
|
świętokrzyskie |
131,99 |
||||||||||
|
warmińsko-mazurskie |
142,24 |
||||||||||
|
w i e l k o p o l s k i e |
137,54 |
||||||||||
|
zachodniopomorskie |
143,25 |
Tablica 2. Przeciętne ceny skupu produktów rolnych według województw (bez VAT)
|
WOJEWÓDZTWA |
IV 2019 |
|
|
Mleko krowie |
||
|
w zł/1hl |
||
|
POLSKA |
134,64 |
|
|
dolnośląskie |
137,29 |
|
|
kujawsko-pomorskie |
130,06 |
|
|
lubelskie |
135,05 |
|
|
lubuskie |
134,99 |
|
|
łódzkie |
126,33 |
|
|
małopolskie |
126,50 |
|
|
mazowieckie |
133,85 |
|
|
opolskie |
138,34 |
|
|
podkarpackie |
132,98 |
|
|
podlaskie |
140,43 |
|
|
pomorskie |
132,68 |
|
|
śląskie |
134,55 |
|
|
świętokrzyskie |
127,81 |
|
|
warmińsko-mazurskie |
137,00 |
|
|
w i e l k o p o l s k i e |
133,35 |
|
|
zachodniopomorskie |
130,71 |
W okresie styczeń – kwiecień 2019 r. średnia cena skupu mleka ukształtowała się na poziomie 134,64 zł/hl, tj. o 4% niższym niż śr. cena w tym okresie w roku 2018. Od stycznia 2019 roku obserwuje się nieznaczny spadek cen mleka. Nadal najwyższe kwoty uzyskują producenci z Podlasia (145,69 zł/hl). Jednak i tu stawki spadły poniżej 150,0 zł/hl. Najniższą cenę otrzymują rolnicy z Małopolski. Mleczarnie w tym województwie płacą średnio 126,0 zł/hl.
Czytaj także: Na jakie choroby narażone są krowy w okresie laktacji?
Ceny mleka surowego w skupie w ostatnich miesiącach 2018 r i pierwszym kwartale 2019 roku pozytywnie zaskoczyły hodowców bydła mlecznego. Przede wszystkim nie sprawdziły się wcześniejsze pesymistyczne prognozy i przewidywania dla polskiego mleczarstwa charakteryzujące od lat okres końca i początku roku. Niewątpliwie cały rok 2018 pod względem uzyskiwanych cen w skupie należy uznać za niezwykle udany. Dane z pierwszych 6 miesięcy 2019 roku potwierdzają, że ceny mleka surowego w skupie utrzymują się na zbliżonym poziomie. Ostatnie notowania na giełdzie Global Dairy Trade (GDT) po raz trzeci odnotowały niewielki wzrost indeksu cenowego, pozwalając zachować krajowym producentom mleka optymizm związany z przewidywanym powolnym wzrostem cen na artykuły mleczne.
Aktualna cena za 1 litr mleka surowego w skupie w kraju, wg. rolników i producentów mleka, nie jest zadowalająca. Nie jest taka, jakiej oczekiwaliby producenci mleka, z okresu w którym ceny zbliżały się do maksymalnego poziomu proponowanych za surowiec w skupie, tj. do poziomu 2 zł/litr. Opisana, ekstremalna sytuacja trwała stosunkowo krótko i była wywołana wysoką ceną OMP (odtłuszczonego mleka w proszku) oraz masła na rynkach światowych.
Biorąc jednak pod uwagę średnią historyczną z 5, 10 czy nawet 20 lat obiektywnie należy jednak ocenić, że rynek mleka jest od ponad dwóch lat wyjątkowo dobrze uregulowany i dobrze funkcjonujący (nie wymagający ingerencji państwa), i preferujący korzyść finansową producentów mleka (szczególnie istotne dla krajowych dostawców mleka, którzy po zniesieniu systemu kwotowania – blokującego zwiększanie produkcji – zobowiązani byli w okresie do 3 lat spłacić karę za przekroczenie indywidualnej kwoty mlecznej i nie mogli skorzystać z umorzenia).
Czytaj także: Jak zwiększyć zyski z produkcji pasz zielonkowych?
Mimo wskazanych uwag i wymienionych zagrożeń, należy niewątpliwie życzyć sobie, aby każdy rynek w branży rolniczej był w tak dobrej kondycji, jakiej od blisko 3 lat znajduje się rynek mleka.
Tabela: 2
|
L.p. |
Wyszczególnienie |
2017 |
2018 |
2019 |
(%) |
|
Miesiąc |
Cena mleka zł/hl |
Różnica 2017/2018 2018/2019 |
|||
|
1 |
Styczeń |
132,03 |
142,12 |
140,77 |
7,6 - 1,4 |
|
2 |
Luty |
132,56 |
135,24 |
138,13 |
2,0 2,1 |
|
3 |
Marzec |
131,49 |
134,20 |
137,82 |
2,1 2,7 |
Źródło: GUS, ceny produktów rolniczych na podstawie obserwowanej tendencji oraz aktualnych cen w podmiotach skupujących mleko na terenie całej Polski.
Dobrą kondycję polskiej branży mleczarskiej potwierdza informacja uzyskana z danych i analiz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Eksport mleka rośnie, import produktów mleczarskich spada, bo mleka praktycznie Polska nie importuje. Analitycy podkreślają odnotowane w latach 2017 i 2018 bardzo wysokie, rekordowe przychody z eksportu produktów mlecznych. Wywóz artykułów mleczarskich w ujęciu wartościowym wzrósł do poziomu 2,1 mld euro i był o blisko 32% wyższy niż w latach poprzedzających, a także aż o 3,4 razy wyższy niż po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Porównując i analizując sytuację rynku mleka w 2018 r., tj. wartość surowca w Europie i na świecie należy dodać, że w Polsce cena mleka wyrażona w walucie unijnej wyniosła odpowiednio 30,70 EUR/100 kg i była o 10,4% niższa od przeciętnej ceny w UE (34,27 EUR/100 kg).
Ponadto w 2018 roku odnotowano wzrost skupu surowca w 17 krajach członkowskich UE - w tym u znaczących unijnych producentów mleka, tj. w Niemczech (o 2,9% w odniesieniu r./r.), w Polsce (o 2,5%), we Francji (o 1,2%) oraz w Wielkiej Brytanii (o 0,1%). Natomiast dostawy mleka ograniczono w 9 krajach, m.in. w należącej od lat do grupy czołowych unijnych producentów mleka Holandii (o 1,6%).
Jedynym i chyba największym aktualnie zagrożeniem dla sytuacji w branży mleczarskiej w UE, a także w Polsce, może być obserwowany wzrost produkcji w Rosji, która za sprawą rządowego wsparcia dla producentów mleka wyprodukowała w latach 2017 i 2018 o ponad 700 tys. t mleka więcej i doprowadziła do zacieśnienia współpracy z Chinami w zakresie rozwoju przemysłu mleczarskiego. Produkcję mleka, oprócz Rosji, zwiększyli także światowi liderzy w branży mleczarskiej: Nowa Zelandia i Stany Zjednoczone. Według analityków, sytuacja na rynku światowym, przede wszystkim nowozelandzkim, może mieć istotny wpływ na wyniki ekonomiczne krajowych producentów mleka.
Pozytywną, na szczęście, informacją jest topniejąca ilość odtłuszczonego mleka w proszku z zapasów interwencyjnych. Zapasy OMP (odtłuszczonego mleka w proszku) przez cały 2018 rok „spędzały sen z powiek” europejskim producentom mleka, ponieważ wprowadzenie ich na rynek groziłoby kolejnym kryzysem. Na szczęście tak się jednak nie stało. Obecnie w unijnych magazynach znajduje się około 20 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, które Komisja Europejska planuje sprzedać najpóźniej do końca br. (popyt na ten produkt w ostatnim czasie był nadal dość wysoki), a do końca czerwca 2019 r. magazyny zostały prawie całkowicie opróżnione ze sporych interwencyjnych zapasów odtłuszczonego mleka w proszku. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że „europejski” rynek mleka jest od wielu lat nasycony.
Popyt na produkty mleczne na rynku chińskim również uległ zmniejszeniu. Nie mamy wpływu na rynki zewnętrzne, na konsumpcję mleka i produktów mlecznych w innych państwach, ale mamy niewątpliwie okazję oddziaływania na nasz polski rynek. Na kształtowanie możliwości i wyborów wynikających z podnoszenia świadomości konsumentów związanych z ich nawykami żywnościowymi. Ponadto ustawa dotycząca obowiązku oznaczania żywności „wolne od GMO” pozytywnie oddziałuje na regulację rynku mleka w większości krajów Unii Europejskiej. Również społeczeństwo polskie zasługuje na rzetelną informację w tym zakresie, a rolnicy zyskali dzięki temu szansę na zbudowanie nowej i dochodowej gałęzi.
