Ustrzec oziminy przed chorobami

Źródło: Tomasz Parys - Fotolia.com

Stosowanie właściwego płodozmianu, dokładne przyorywanie resztek pożniwnych, zaprawianie materiału siewnego - m.in. te zabiegi pozwalają ustrzec oziminy przed wieloma chorobami. Wśród nich są: zgorzel siewek, pałecznica zbóż i traw oraz pleśń śniegowa.

Zaprawianie materiału siewnego jest podstawą do zapewnienia oziminom dobrej kondycji „na starcie”. Bez tego na plantacjach zbóż mogą rozwijać się różne patogeny, ograniczające plonowanie. - Zabieg ten chroni rośliny przed sprawcami chorób grzybowych w najwcześniejszych fazach rozwojowych roślin - wyjaśnia Krzysztof Świerek, agronom z WODR - Punkt Doradczy w Gołuchowie. Zaprawianie ogranicza występowanie jesienią i wiosną takich chorób jak: mączniak prawdziwy, septorioza liści, zgorzel podstawy źdźbła, rdza brunatna i żółta. - Natomiast w przypadku pleśni śniegowej czy zgorzeli siewek, zaprawianie nasion jest jedyną skuteczną metodą ich zwalczania - tłumaczy specjalista. To właśnie na nie, a także  pałecznicę  zbóż i traw, fachowiec zwraca szczególną uwagę.

By stworzyć oziminom optymalne warunki do rozwoju, warto również dokładnie przyorywać resztki pożniwne i stosować właściwy płodozmian.

Powoduje straty w plonie

Zgorzel siewek to choroba atakująca różne gatunki zbóż. Najczęściej jednak poraża: pszenicę ozimą, jęczmień ozimy oraz pszenżyto. - Jego występowanie w zależności od rejonu jest zróżnicowane. Zależy w dużej mierze od czynników klimatyczno-glebowych - wyjaśnia Krzysztof Świerek. Dodaje, że zgorzel siewek jest najwcześniejszą postacią fuzariozy zbóż i może spowodować straty w plonie nawet do 20%. - Objawem tej choroby są  poskręcane wężykowato kiełki i korzonki zarodkowe, zamierające przed wschodami - tłumaczy ekspert.

W przypadku silnego porażenia roślin wspomnianą chorobą na polu pojawiają się puste place, a zasiewy ulegają przerzedzeniu. - Mamy wówczas do czynienia ze zgorzelą przedwschodnią. W przypadku zgorzeli powschodowej rośliny faktycznie kiełkują, ich wzrost i rozwój jest jednak zahamowany - wyjaśnia agronom. Czym jeszcze objawia się zgorzel? - Na szyjce korzeniowej i korzeniach pojawiają się brunatne plamy, łodyga jest przewężona, przez co rośliny się przewracają i następuje brunatnienie kiełków i korzeni. Wszystko to skutkuje całkowitym zamieraniem siewek i roślin lub ich powolnym wzrostem - informuje Krzysztof Świerek.

Co jest źródłem choroby? - Zakażone lub zanieczyszczone ziarna siewne oraz gleba, a także resztki pożniwne, w których grzyby żyją w formie grzybni lub zarodników przetrwalnikowych - wylicza ekspert.

Przerzedza zasiewy

Pleśń śniegowa zbóż pojawia się powszechnie w uprawach zbóż ozimych. Atakuje przeważnie żyto i pszenżyto w miejscach, gdzie pokrywa śnieżna jest obfita i zalega na polach (90-100 dni). - To choroba złego zimowania. Jej występowaniu sprzyja długa zima, obfitująca w opady śnieżne na niezamarzniętą glebę i utrzymywanie się pod śniegiem temperatur około 0 stopni Celsjusza - mówi agronom.

Choroba ta może obniżyć plony w granicach nawet 50% poprzez przerzedzenie zasiewów i niedorozwój roślin. - Czym się objawia? Oziminy wschodzą nierównomiernie. Widać luki w łanie. Porażone rośliny są częściowo lub całkowicie zamarłe. Występują siewki skręcone w korkociąg bądź zdrobniałe rośliny, pokryte białoróżową, watowatą grzybnią - opisuje fachowiec. Na tym nie koniec. - Wiosną - po ustąpieniu śniegu - w oczy rzucają się placowo zamarłe rośliny, które są przyciśnięte do ziemi i pokryte białawym albo jasnoróżowym nalotem grzybni z zarodnikami. Nalot przy słonecznej i wietrznej pogodzie zanika. Później porażone  rośliny obumierają, a te, którym udało się przeżyć, mają zazwyczaj zahamowany wzrost - tłumaczy ekspert.

Źródłem zakażenia pleśnią śniegową są: gleba, resztki pożniwne i - w szczególności materiał siewny. - Siewki porażone są przeważnie przez zarodniki, występujące na ziarnie - mówi agronom. Warto też wiedzieć o tym, że obumierające wiosną młode rośliny również stają się przyczyną infekcji dla roślin zdrowych. - W późniejszym okresie rozwoju ozimin także dochodzi do infekcji zdrowych kłosów i ziarna - informuje Krzysztof Świerek. Rozwojowi choroby sprzyjają: zbyt gęsty siew, wybujały łan oraz wysoka wilgotność powietrza (powyżej 90%) .

Szkodzi szczególnie jęczmieniowi

Pałecznica traw i zbóż należy do chorób grzybowych. Występuje na wszystkich uprawach zbożowych, ale straty wyrządza głównie w jęczmieniu ozimym. - Choroba ta pojawia się wczesną wiosną. Jej rozwojowi sprzyja zalegająca okrywa śnieżna, zwłaszcza, gdy śnieg spadł na niezamarzniętą glebę - tłumaczy Krzysztof Świerek.

Czym charakteryzuje się pałecznica? - Po stopnieniu śniegu na plantacjach widać plackowate żółknięcie. Przyglądając się bliżej roślinom, można zauważyć, że część z nich przylega do gleby. Starsze, porażone liście leżą na ziemi, a na nich widoczna jest biało-szarawa grzybnia, na której są sklerocja (bulwkowate wytwory grzybni - przyp.red.) o średnicy od 0,5 do 2 mm. Młode liście z kolei są wyprostowane i wąskie - mówi fachowiec.

Źródłem zakażenia pałecznicą są przetrwalniki grzyba znajdujące się w glebie. To one porażają rośliny. - Jesienią z tych sklerocjów wyrastają owocniki grzyba, tworzy się grzybnia, a zarodniki kiełkują na powierzchni gleby i to jest właśnie główną przyczyną  porażenia roślin - wyjaśnia ekspert. Zaznacza przy tym, że grzyb może wzrastać w temperaturze poniżej  0 stopni Celsjusza, a także podczas łagodnej, długiej zimy, z dużą ilością opadów śniegu.

Pałecznica zbóż i traw występuje szczególnie w warunkach podniesionej wilgotności gleby o małej aktywności biologicznej.