SOJA i wyższe plony zbóż

Źródło: Fotolia.com

Rolnicy, chcąc uzyskać wysokie plony zbóż, powinni zacząć uprawę soi. - Roślina ta poprawia właściwości fizykochemiczne i produkcyjność gleb. Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi asymiluje duże ilości z azotu atmosferycznego, co zmniejsza potrzebę nawożenia azotem soi oraz wzbogaca glebę w ten pierwiastek - argumentuje Anna Stakheeva, dyrektor regionalny w firmie Hodowla Soi Agroyoumis Polska.

Mimo że termin siewu soi przypada na przełom kwietnia i maja, już teraz rolnicy powinni zastanowić się, czy warto uprawiać tę roślinę. - Jeżeli chodzi o powierzchnię, na której uprawiana jest soja, to ona wzrasta. Jeszcze cztery lata temu w Polsce było około 200 ha. W ubiegłym roku według nieoficjalnych danych było już około 4.000 ha. Teraz ma być jeszcze więcej. W tym roku nasza firma sprzedała w Polsce nasion na 2.800 ha. Soja cieszy się większą popularnością w Polsce, ponieważ są odmiany, które nadają się do uprawy w naszych warunkach - wyjaśnia Anna Stakheeva, dyrektor regionalny w firmie Hodowla Soi Agroyoumis Polska, zajmującej się hodowlą i sprzedażą nasion. Uprawa soi ma znaczący wpływ na żyzność i strukturę gleby. - Krótkie płodozmiany, gdzie uprawiane są głównie zboża, przerywane jedynie przez rzepak ozimy - taka sytuacja jest charakterystyczna dla polskiego rolnictwa i powoduje częste porażenia zbóż przez choroby grzybowe i konieczność przeprowadzenia kosztownej ochrony chemicznej. (…) Soja jest uznawana za najważniejszą roślinę oleisto-białkową o światowym znaczeniu, która daje pełnowartościowe plony, pozwalające na uzyskanie: 36-40% białka o doskonałym składzie aminokwasowym, 17-23% oleju o dużej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz 70-150 kg/ ha azotu organicznego pozostawionego w glebie po zbiorach - zaznacza Anna Stakheeva.

Właściwości te powodują, że składniki mieszkanki paszowej dla zwierząt są bardziej wartościowe. Soja jest nowoczesnym produktem dla przemysłu spożywczego, chemicznego, farmaceutycznego i kosmetycznego. Uznawana jest również za idealny przedplon, który wpływa na plonowanie: zbóż, kukurydzy, rzepaku, roślin paszowych i warzywnych. Roślina ta jest niezbędna w uprawach w ekologicznych gospodarstw rolnych. - Soja poprawia właściwości fizykochemiczne i produkcyjność gleb. Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi roślina asymiluje duże ilości azotu atmosferycznego, co zmniejsza potrzebę nawożenia azotem soi oraz wzbogaca glebę w ten pierwiastek. Wzbogaca glebę w substancję organiczną, poprzez pozostawienie dużej masy resztek pożniwnych, zasobnych w składniki pokarmowe. Dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu ma zdolność pobierania wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby, niedostępnych dla innych roślin. Wykazuje działanie fitosanitarne i fitomelioracyjne oraz odgrywa bardzo dużą rolę w ograniczeniu chorób i szkodników roślin zbożowych - wymienia specjalistka. Uważa, że uprawa soi ma przed sobą przyszłość.

Ta roślina jest również bardzo dobrym przedplonem i poplonem. - Spulchnia glebę, zostawia dużo azotu. Rolnicy, którzy właśnie po soi uprawiali pszenicę ozimą, to mówili, że takiej pszenicy jeszcze nie widzieli. Nawet zbierali 600- 700 kilogramów więcej z hektara - mówi Anna Stakheeva.

Nasiona soi w plonie głównym należy wysiać po 25 kwietnia do 20 maja (termin siewu jest zależny od wysiewanej odmiany) - kiedy kwitną wiśnie. Powinny one trafić do ogrzanej już gleby, gdy średnia dobowa temperatura ziemi na głębokości wysiewu wynosi 12-14°C. - Wybierając termin siewu, należy brać pod uwagę poziom wilgotności gleby. Głębokość wysiewu przy wilgotnej glebie wynosi 3-4 cm, przy wysychaniu górnej warstwy gleby należy ją zwiększyć do 5-6 cm. Przy niskim poziomie wilgotności gleby, po siewie wymagane jest wałowanie pola, w celu zwiększenia podsiąku gleby. Nasiona powinny być zasiane tak, by górna, wilgotna warstwa gleby nad nasionem wyniosła 0,5-1,0 cm - tłumaczy specjalistka. Z kolei jako poplon soję wysiewa się po zbiorze zbóż ozimych. - Dwa lata temu w województwie opolskim rolnik zasiał soję 15 lipca po jęczmieniu ozimym. Była na tyle ciepła jesień i warunki pogodowe sprzyjały, że na początku listopada zebrał plon, którego nie musiał nawet dosuszać. My nie gwarantujemy zbioru zadawalającego plonu w tym późniejszym terminie, ale dla poprawy jakości gleby, można wysiać soję - uważa specjalistka. Najlepszym przedplonem dla tej rośliny są zboża ozime i jare oraz kukurydza. Dobre stanowiska dla soi pozostawiają także burak cukrowy i ziemniak oraz trawy wieloletnie. Natomiast niewskazany jest siew po innych roślinach strączkowych, wieloletnich roślinach motylkowych drobnonasiennych i kapustowatych. Z kolei soja jest bardzo dobrym przedplonem dla kukurydzy, rzepaku oraz pszenicy ozimej i innych roślin zbożowych oraz warzywnych.

Jesień to czas na przygotowanie pola pod wysiew

Jesień jest najlepszym czasem na przygotowanie gleby pod siew soi. Jeśli chcemy, aby roślina ta była na stanowisku po zbożach, to zwykle stosowane są 1-2 podorywki na głębokość 8-10 cm, a następnie orka wykonana na głębokość 22-25 cm. - Po kukurydzy zalecane jest talerzowanie oraz orka na głębokość 25-30 cm. Przedsiewna uprawa roli powinna charakter yzować się ilością zabiegów ograniczoną do minimum i równocześnie zapewnić odpowiednią wilgotność gleby, wyrównaną powierzchnię pola oraz zniszczenie chwastów korzeniowych, jak również tych kiełkujących. Jeśli stanowisko jest dość wilgotne, pozbywamy się chwastów poprzez kultywację, a w przypadku braku dostatecznej ilości wody warto zastosować herbicyd nieselektywny przed siewem - radzi Anna Stakheeva.

Soja dobrze wykorzystuje pozostałości po nawożeniu mineralnym i organicznym. Specjalistka wyjaśnia, że roślina ta do wytworzenia jednego kwintala nasion potrzebuje: 7,5 kg azotu, 2,5 kg fosforu, 3,5 kg potasu, 1 kg magnezu, 2 kg wapnia oraz 0,4 kg siarki. Dawkę nawozową określa się indywidualnie dla każdej plantacji na podstawie zapotrzebowania soi na substancje odżywcze, aktualnej żyzności gleby oraz prognozowanej ilości plonu. - Przy obliczaniu normy nawozów azotowych należy uwzględnić, że około 60% zapotrzebowania na azot rośliny soi uzupełniają dzięki jego wiązaniu z powietrza za pomocą bakterii brodawkowych umiejscowionych na korzeniach roślin, których wzmożony wzrost następuje po inokulacji nasion nitraginą, która jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym w świecie środkiem biologicznym - twierdzi Anna Stakheeva. Dodaje, że ten naturalny preparat można stosować również w gospodarstwach ekologicznych. - Azot wiązany podczas symbiozy soi z bakteriami dostarczany jest roślinie przez cały okres jej wegetacji, z maksymalnym nasileniem na okres kwitnienia i dojrzewania strąków. Przed szczepieniem materiału siewnego bakteriami brodawkowymi zaleca się spryskanie nasion wodą, co zwiększa skuteczność działania inokulantu. Zabieg ten należy wykonać w dzień siewu, w zadaszonym lub zacienionym miejscu - radzi.

Co ochroni soję przed chorobami?

Na polskim rynku nie ma zarejestrowanych środków ochrony roślin na soję, ale są dostępne preparaty, które zawierają substancje aktywne, powszechnie stosowane i skutecznie działające w uprawie tego gatunku w innych krajach. - Po wysiewie przedwschodowo można stosować preparaty zawierające metrybuzynę 70% (0,5-0,7 kg/ha), pentUmetalinę 330 g/l (3-5 l/ha), linuron 450 g/l (1,5-2 l/ha) czy chlomazon 480 g/l (0,2-0,25 l/ ha). Po wschodach do zwalczania chwastów dwuliściennych stosuje się mieszaninę bentazonu 480 g/l (1,5-2 l/ha) i tifensul-fumnu metylowego 75% (0,006-0,008 kg/ha), a na jednoliścienne fluazyfop-P butylu 150 g/l (0,75-1 l/ha), chizalofop- P etylu 5% (0,75-1 l/ha) lub propachiza-fop100g/l (0,5-1,2 l/ha) - wymienia specjalistka.

Pielęgnacja zasiewów polega przede wszystkim na ochronie roślin przed chwastami, szkod nikami i chorobami. - W walce z chwastami oprócz metody chemicznej jest stosowana także agrotechniczna - przed i po wschodach bronowanie wysiewów i jedna lub dwie uprawy międzyrzędowe - zaleca Anna Stakheeva. Podkreśla, że z uwagi na dotychczasową niedużą popularność uprawy soi w Polsce, małe jest zagrożenie ze strony chorób grzybowych i szkodników. - Jako środek zapobiegawczy w przypadku szkodników można użyć insektycyd z lambda- cyholotryną 50 g/l (0,12 - 0,15 l/ha). W razie warunków pogodowych sprzyjających rozwojowi chorób, można profilaktycznie zastosować oprysk preparatem zawierającym tebukonazol 250 g/l (0,3 - 0,5 l/ha) w mieszaninie z pikoksytrobiną 250 g/l (0,2 - 0,4 l/ha) - wymienia.

Soja ekologicznie

W przypadku uprawy ekologicznej w okresie wczesnowiosennym zaleca się przeprowadzenie bronowania ciężkimi lub średnimi bronami przy fizjologicznej dojrzałości gleby, tak aby uzyskać pole przygotowane do siewu. Bronowanie należy wykonać w poprzek lub pod kątem do kierunku orki. - Przedsiewna uprawa roli powinna być minimalna, a jednocześnie zapewniająca zniszczenie kiełkujących chwastów, zatrzymanie wilgoci oraz dodatkowe wyrównanie pola. Przy długiej i zimnej wiośnie, bądź na polach niewyrównanych, zanieczyszczonych chwastami zimującymi lub resztkami roślin, należy wykonać kultywację na głębokość 6-8 cm, a następnie wałowanie - zaleca specjalistka. Dodaje, że przy uprawach ekologicznych do walki z chwastami są stosowane metody agrotechniczne. Bronowanie należy wykonać w fazie 3-5 liścia właściwego (maksymalnie 7 liścia) bronami sprężynowymi lub zębatymi.

Przy ewentualnym ponownym pojawieniu się chwastów powinno się przeprowadzić kultywację międzyrzędową w terminie i ilości odpowiadającej intensywności wystąpienia oraz okresu pojawienia się chwastów. - Podczas okresu wegetacji zwykle przeprowadza się do czterech zabiegów w międzyrzędziach. Ostatni zabieg należy wykonać najpóźniej w fazie tworzenia się pąków kwiatowych (butonizacja). Wszystkie zabiegi zaleca się przeprowadzać w godzinach od 12 do 17 - w czasie, gdy soja traci wilgoć i jest mniej podatna na uszkodzenia - wyjaśnia. Specjalistka zaznacza, że przy ekologicznej uprawie soi w razie potrzeby istnieje możliwość zastosowania biostymulatorów wzrostu, dozwolonych do stosowania w gospodarstwach ekologicznych. Warto pamiętać, że użycie tych preparatów może przyczynić się do bujniejszego rozwoju zielonej masy i przedłużenia okresu wegetacyjnego, co może spowodować utrudnienia przy zbiorze, szczególnie w rejonach nadmorskich.