Pszenica ozima - na co patrzeć, wybierając odmiany?
Dokonując wyboru odmiany pszenicy ozimej powinniśmy zwracać uwagę nie tylko na jej potencjał plonowania, ale także na szereg innych cech, m.in. jakość technologiczną.
Pszenica ozima jest najważniejszym zbożem uprawianym w naszym kraju.
- Według danych GUS, powierzchnia uprawy tego zboża w latach 2019-2021 wynosiła ponad 2,1 mln ha. Duże znaczenie pszenicy ozimej ma również odzwierciedlenie w liczbie zarejestrowanych odmian. Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 138 odmian. W tej liczbie cztery to odmiany regionalne (przystosowane do lokalnych warunków i rejestrowane głównie dla zachowania bioróżnorodności, bez wymogu badania wartości gospodarczej), jedna elitarna chlebowa (E), 55-jakościowe chlebowe (A), 65-chlebowe (B) i 13-pastewne lub inne (C) - mówi Andrzej Najewski, kierownik Pracowni Wartości Gospodarczej Odmian Roślin Zbożowych w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej.
Ekspert przypomina, że na wartość gospodarczą odmian pszenicy ozimej składa się wiele cech i właściwości.
- Spośród nich najważniejsza jest plenność, która w dużym stopniu decyduje o opłacalności uprawy. Z pozostałych cech, które należy uwzględnić przy wyborze odmiany wymienić należy przede wszystkim jakość technologiczną (której przejawem jest zaliczenie do jednej z grup - E, A, B, C lub K), zimotrwałość oraz odporność na choroby i wyleganie - wylicza Andrzej Najewski.
Pszenica ozima - plenność
Specjalista zwraca uwagę na to, że w ostatnich latach postęp hodowlany w plenności jest wyraźny. Wśród najlepiej plonujących odmian w poszczególnych grupach technologicznych, znajdują się głównie odmiany najnowsze, zarejestrowane w ostatnich kilku latach.
- Postęp dotyczy głównie odmian z grupy A i B. Odmian pastewnych rejestruje się niewiele i nie cieszą się one dużym zainteresowaniem rolników - zaznacza specjalista.
Pszenica ozima - zimotrwałość
Istotną, choć często niedocenianą cechą pszenicy ozimej, jest zimotrwałość.
- Wynika to po części z faktu, że zimy w ostatnich kilku latach miały najczęściej łagodny przebieg i nie wystąpiły większe straty z powodu wymarzania. Stąd rolnicy coraz mniejszą uwagę przywiązywali do zimotrwałości. Na popularności zyskiwały odmiany mniej zimotrwałe, często z wyższym potencjałem plonowania. Ryzyko wymarzania w warunkach zmieniającego się klimatu i nasilania zjawisk ekstremalnych jest jednak znaczne i zimotrwałość powinna pozostać ważnym kryterium wyboru odmiany - tłumaczy Andrzej Najewski.
Pszenica ozima - odporność na choroby
Coraz ważniejszym elementem oceny wartości gospodarczej odmian, na co też wskazuje ekspert, jest odporność na choroby, zwłaszcza w kontekście założeń Europejskiego Zielonego ładu i ogólnej tendencji do ograniczania zabiegów chemicznych.
- Pszenica ozima jest uprawiana najczęściej w technologii intensywnej. Jednak nawet przy powszechnym stosowaniu fungicydów, genetyczna odporność odmian na choroby może okazać się również istotna, jeśli np. z powodu warunków atmosferycznych nie można wykonać zbiegu w optymalnym terminie - tłumaczy specjalista.
Zaznacza jednocześnie, że przy wyborze odmiany najważniejsze są te cechy, w których występują duże różnice odmianowe. - Są to głównie: rdza żółta, rdza brunatna i pleśń śniegowa. Rdza żółta występuje z różnym nasileniem w poszczególnych latach i rejonach kraju, jednak w przypadku silnego porażenia, na odmianach podatnych może przyczynić się do znacznego spadku plonowania. Stąd, w przypadku pojawienia się choroby, konieczny jest zabieg chemiczny - mówi Andrzej Najewski. Zwraca przy tym uwagę na to, że w ubiegłym sezonie w większym nasileniu wystąpiła pleśń śniegowa, którą w poprzednich latach obserwowano sporadycznie lub wcale.
- W rejonach o większych opadach śniegu warto więc uwzględnić tę cechę przy wyborze odmiany - radzi ekspert.
Pszenica ozima - zawartość białka i ościstość
Przy wyborze odmiany warto także, zdaniem Andrzeja Najewskiego, uwzględnić zawartość białka. - Jest to jeden z ważniejszych parametrów technologicznych ocenianych w skupie. Zawartość białka jest uwarunkowana genetycznie, jednak duży wpływ ma również przebieg pogody oraz agrotechnika (zwłaszcza poziom nawożenie azotem). Na przebieg pogody rolnik nie ma wpływu, z kolei wysokie ceny nawozów azotowych w tym sezonie skłonią przynajmniej część producentów do ograniczenia ich stosowania. Stąd na znaczeniu mogą zyskiwać odmiany o genetycznie uwarunkowanej dużej zawartości białka - mówi Andrzej Najewski. Na tym nie kończy. - Z cech morfologicznych odmian ważna może być ościstość, gdyż na terenach przyleśnych ostki w mniejszym stopniu są uszkadzane przez zwierzynę - dopowiada ekspert.
