Pszenica ozima - jaką odmianę zasiać?
Czas pomyśleć o nasionach pszenicy ozimej. Na jaką odmianę w tym sezonie warto postawić? Czym w ogóle sugerować się przy jej doborze?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W tym roku także zachęcamy do wertowania List Odmian Zalecanych, które powstają w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. Dla każdego województwa przygotowywane są osobne LOZ. Tworzy się je na szczeblu regionalnym i co roku aktualizuje. W przypadku pszenicy ozimej zawierają one na każde województwo od 1 do 16, które powinny się najlepiej sprawdzać w lokalnych warunkach. Listy publikowane są na stronie internetowej www.coboru.pl.
- Odmiany, które się tam znajdują, są naprawdę dobrymi odmianami. Zanim tam trafią poddawane są szeregom rzetelnych i niezależnych badań - mówi Krzysztof Słowiak, pracownik Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzycach.
Zwraca jednocześnie uwagę na następującą kwestię: - Choć dla każdego województwa przygotowuje się osobną listę, bo jak powszechnie wiadomo w każdym panują inne warunki glebowe, to jednak są odmiany, które pojawiają się na większości z nich. Oznacza to, że radzą sobie one dobrze w różnych warunkach siedliskowych i - co za tym idzie - są naprawdę dobrymi odmianami. Najczęściej polecaną do uprawy pszenicą ozimą w tym roku jest więc Artist (odmiana chlebowa - B) - we wszystkich (16) województwach. Odmiana RGT Kilimanjaro (jakościowa odmiana chlebowa - A) z kolei rekomendowana jest w 14 województwach (za wyjątkiem woj. śląskiego i woj. zachodnio-pomorskiego). Natomiast odmiana Linus (jakościowa odmiana chlebowa - A) widnieje na 12 LOZ (za wyjątkiem województw: łódzkiego, podlaskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego). Na uwagę zasługuje także odmiana Hondia (jakościowa odmiana chlebowa - A) - jest na 11 listach (za wyjątkiem województw: dolnośląskiego, lubelskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego i zachodnio-pomorskiego).
Przy wyborze odmian pszenicy ozimej pomocne mogą się również okazać wyniki badań prowadzone w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO), na podstawie których tworzone są wspomniane wcześniej LOZ. W ich trakcie plonowanie pszenicy sprawdza się na dwóch poziomach agrotechniki: a1 (agrotechnika przeciętna) i a2 (wysoki poziom agrotechniki - czyli zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe oraz ochrona przed wyleganiem i chorobami). W 2018 r. plon wzorca dla poziomu a1 wynosił 76,5 dt z ha, a dla a2 - 86,2 dt z ha. Wzorzec stanowiły następujące odmiany: Formacja, RGT Kilimanjaro, Patras i Artist. Jeśli chodzi o pszenicę ozimą jakościowej odmiany chlebowej (A), to w zeszłym roku najwyższy plon dał RGT Kilimangaro - zarówno przy agrotechnice a1 (102% wzorca), jak i przy agrotechnice a2 (102% wzorca). Wśród odmian chlebowych (B) największą wydajnością zarówno przy agrotechnice a1, jaki i a2 „wykazał się” natomiast RGT Bilanz. Przy niższym poziomie agrotechniki wyniósł on 104% wzorca, a przy wyższym - 105% wzorca.
O czym jeszcze trzeba pamiętać, wybierając materiał siewny pszenicy ozimej? Specjalista wskazuje na zasady integrowanej ochrony roślin. Dlaczego? - Dobrze dobrana odmiana, to bowiem niższe nakłady na środki ochrony roślin. Dzięki temu dbamy zarówno o stan naszego konta, jak i przede wszystkim o środowisko, które przecież ma jeszcze służyć kolejnym pokoleniom - zaznacza Krzysztof Słowiak.
Swoimi spostrzeżeniami w tej materii dzieli się z nami również Adam Skowroński z Hodowli Roślin Smolice. - Rolnik, wybierając odmianę do uprawy w swoim gospodarstwie, powinien kierować się dwoma podstawowymi kryteriami: plennością oraz zimotrwałością - zaznacza. Dodaje jednocześnie, że w ostatnim czasie znów cieszą się dużym zainteresowaniem odmiany o zimotrwałości od 4,5◦ wzwyż. - Srogie zimy, które miały miejsce kilka lat temu, na tyle doświadczyły rolników, że pomimo łagodnego ich przebiegu w dwóch ostatnich latach, rolnicy nadal wybierają odmiany o wyższej mrozoodporności. Dopiero wśród takich odmian należałoby doszukiwać tych o najwyższym potencjale plonowania. Warto wtedy wspomóc się Listą Odmian Zalecanych przez COBORU dla danego województwa. Znaleźć na niej można odmiany, które najlepiej wypadły w doświadczeniach w rejonie własnego gospodarstwa - mówi Skowroński. Podkreśla jednocześnie, że niemniej ważna jest tutaj także odporność na choroby - im wyższa, tym niższe nakłady można przeznaczyć na ochronę.
Czy powinniśmy stawiać na nowe odmiany?
- Na pewno warto trzymać się tych odmian, które najlepiej sprawdzają się na naszych polach, a równolegle poszukiwać i próbować nowych odmian, które cechuje wyższy potencjał plonowania. Jeśli okaże się, że nowa odmiana dopasowała się do warunków naszego stanowiska, wtedy jak najbardziej należy wdrożyć postęp genetyczny do praktyki w postaci uprawy nowej odmiany - uważa Adam Skowroński.
Na ten temat wypowiada się również Krzysztof Słowiak: - Na pewno warto je testować. Wielu rolników to zresztą robi. Na niewielkim poletku sprawdza, jak one sobie radzą - na co są podatne, a na co nie. Trzeba też pamiętać o tym, że starsze odmiany się wyradzają. Niektóre z nich przez 4-5 lat potrafią być najlepsze, potrafią świetnie plonować, a później niestety tracą swoją zdolność plonotwórczą.
Aby ułatwić i przyspieszyć wybór materiału siewnego pszenicy ozimej, przedstawiamy także sztandarowe odmiany renomowanych firm.
HR Smolice
BELLISA (klasa A/B) to flagowa odmiana pośród odmian zbóż ozimych w ofercie Hodowli Roślin Smolice. Odmiana dzięki swoim atutom przebojem wdarła się do grupy najpopularniejszych odmian pszenic ozimych uprawianych w Polsce. Odmiana została nagrodzona „Złotym Medalem” przez ekspertów z komisji konkursowej podczas ostatnich targów Polagra oraz „Złotym Medalem – Wybór Konsumentów”, gdzie w głosowaniu wśród różnych odmian wyboru dokonują rolnicy. Belissa spełnia najważniejsze kryteria, którymi kierują się rolnicy przy wyborze odmiany. Najważniejsze to oczywiście wysokie i wierne plonowanie (dośw. rejestr.: 109% w a1 i 104% w a2; PDO 2015: 93,70 dt/ha w a1 i 108,2 dt/ha w a2; PDO 2016: 2. wynik (103% wzorca) w plonie ziarna w a2 pośród wszystkich 100 odmian badanych w dośw. PDO 2017: 100% wzorca w a2). Kolejnym kryterium to bardzo dobra zimotrwałość, której COBORU po zimie 2016 podniósł parametr z 4,5° na 5°. W tym samym roku COBORU opublikował także wyniki przezimowania odmian, w których Belissa uplasowała się na bardzo dobrym 3. miejscu pośród wszystkich badanych odmian. W przypadku Belissy wysokiej plenności i zimotrwałości sprzyja odporność na większość chorób grzybowych. Belissa jest odmianą, która łamie korelację plon-zimotrwałość, a do tego jest odmianą o wysokim statusie zdrowotnym. Jednym słowem spełnia kryteria, którymi kierują się rolnicy przy wyborze odmiany. Od sezonu 2018 jest już rekomendowana do uprawy w 9 województwach. Wszystko to sprawiło, że Belissa przebojem wdarła się do 10-tki najchętniej uprawianych odmian pszenicy w Polsce.
IGP
RIBBECK PZO - rejestracja 2017, oścista alternatywa dla uprawy żyta mieszańcowego. Pszenica z tolerancją na wirusy odglebowe mozaiki zbóż limitujące plony zwłaszcza na glebach słabszych. Znakomicie toleruje suszę. Średnia wysokość roślin i bdb. odporność na wyleganie. Dobra odporność na mączniaka i fuzariozę kłosów - rzadkość wśród ostek. Wczesne dojrzewanie. Silne krzewienie. Dobra mrozoodporność. Oferuje grube ziarno również na słabszej glebie.
APOSTEL - rejestracja COBORU 2018. Najwyżej plonująca pszenica jakościowa w Polsce na obu poziomach agrotechniki wg badań rejestrowych COBORU 2017. Bardzo wysoka odporność na mączniaka oraz ogólna odporność na choroby - łan pszenicy Apostel jest tak czysty, jak dusza prawdziwego katolika zdążającego do upragnionego raju. Znakomita tolerancja na wczesnowiosenną suszę. Bardzo wysoka odporność na fuzariozę kłosów i grube ziarno. Idealny wybór do wysokowydajnej uprawy pszenicy jakościowej.
MOSCHUS - pierwsza zachodnia pszenica ozima elitarna zarejestrowana w COBORU w Polsce w 2019 roku. Nowy wyznacznik jakości ziarna pszenicy w COBORU. W momencie rejestracji Nr 1 w zawartości białka, glutenu, gęstości ziarna, wyrównaniu ziarna oraz jego szklistości. Historycznie pierwsza odmiana, która w urzędowych badań niemieckich osiągnęła najwyższe noty jednocześnie za parametry jakościowe ziarna takie jak: zawartość białka, liczba opadania, wskaźnik sedymentacji. Dzięki wybitnej zdrowotności, zwłaszcza odporności na mączniaka, rdzę żółtą, septoriozę liści, fuzariozę kłosów, rekomendowana również do upraw ekologicznych. Dobra zimotrwałość umożliwia jej przydatność do uprawy w całym kraju.
Saaten Union
EXPO - pszenica ozima elitarna (E). EXPO to unikalna kombinacja wysokiego, elitarnego pod względem jakości plonu, bardzo wysokiej zimotrwałości oraz najlepszej odporności na Fusarium. Powtarzalność plonowania oraz wysoka zimotrwałość sprawiają, że jest to idealna pszenica dla uprawy w Polsce. Na szczególną uwagę zasługuje dobra stabilności liczby opadania, wysoka wydajność mąki i bardzo duża objętość wypiekowa chleba a także ponadprzeciętna zawartość białka (klasa 7).
ROTAX - pszenica ozima chlebowa (B). Zimotrwałość na 5-tkę! Odmiana ta świetnie sprawdza się na mocnych stanowiskach, jak i na tych słabszych. W serii doświadczeń badających plonowanie w warunkach suszy w roku 2018 uzyskała średni plon 66,1 dt/ha. Wykazuje się też bardzo wysokim plonowaniem po przedplonie zbożowym. Odmiana Rotax cechuje się bardzo dobrym pakietem odporności na choroby liści, zwłaszcza na rdzę żółtą (wg. wyników COBORU w skali 9-cio stopniowej zdobyła aż 8,4 punktów!).
HYMALAYA F1 - pszenica ozima jakościowa (A), mieszańcowa. Dzięki bardzo wysokiemu poziomowi plonowania została zarejestrowana w 2018 roku jako najplenniejsza odmiana pszenicy o. jakościowej (wg BSA 9/9) w Niemczech. Cechuje się bardzo wysoką krzewistością oraz dobrą zimotrwałością. HYMALAYA F1 to elastyczna i mało wymagająca w uprawie pszenica na słabsze stanowiska pszenne. Posiada wysokie parametry jakościowe - lokujące ją w grupie pszenic jakościowych (wg. BSA). Zdrowa odmiana: Mączniak 8 pkt. Rdza brunatna 8 pkt.
Danko
KOMANDOR - najnowsza, jakościowa pszenica ozima z DANKO (gr. A), o wysokim poziomie plonowania - zarówno w średnio intensywnej, jak i intensywnej technologii uprawy. Doskonale sprawdza się na glebach średniej jakości i lepszych. Ziarno o bardzo dobrym wyrównaniu, wysokiej gęstości, nadzwyczajnej szklistości oraz rewelacyjnych parametrach jakościowych - wysoka liczba opadania, zawartość glutenu i białka. Komandor charakteryzuje się także dobrą odpornością na choroby oraz podwyższoną tolerancją na zakwaszenie gleby, co sprawia, że może być uprawiana na glebach o nieuregulowanym pH. Jest to odmiana o średniej wysokości i dobrej sztywności. Przydatna do opóźnionych siewów. Zimotrwałość - 4,5 w skali 90. Inne istotne cechy Komandora to - bardzo dobra odporność na porastanie ziarna w kłosie i bardzo dobra krzewistość.
Saatbau
TACITUS - nadzwyczaj plenna pszenica ozima bezostna. Wysoka jakość i zimotrwałość (5,5) Spełnia wymogi grupy jakościowej, a przy tym wykazuje się znakomitą zimnotrwałością oraz bardzo dobrą tolerancją na wyleganie. Pokaźny plon na terenie całego kraju (106% wzorca w badaniach COBORU w 2009 r.). Charakteryzuje się niższym wskaźnikiem krzewienia - odmiana jednokłosowa. Gęstość łanu, a tym samym produkcyjność, buduje się ilością wysianych ziarniaków, stąd konieczność stosowania wyższej normy wysiewu. Dla osiągnięcia najwyższych plonów wymaga ochrony kłosa.
TONNAGE - aktualna rekordzistka w plonowaniu wśród pszenic w ostatnich dwóch latach doświadczeń w badaniach rejestrowych COBORU 2017-2018. Najlepszy wybór dla gospodarstw, które nastawiają się na osiąganie maksymalnych plonów z hektara, szczególnie dla tych produkujących pasze na własny użytek. Znakomite plonowanie jest wynikiem bardzo wysokiej masa 1000 ziaren - ok. 50 g oraz bardzo silnego krzewienia, dzięki któremu wytwarza duża liczbę kłosów. Ze względu na ciężki kłos (nawet dość niskich roślinach) jednym z ważniejszych elementów jest odpowiednie skrócenie źdźbła, najlepiej dwuetapowo. Warto zwrócić uwagę na ochronę kłosa. TOONNAGE nadaje się do uprawy na wszystkich typach gleb, na jakie trafia pszenica ozima.
ACTIVUS - oścista nowość. Ze względu na bardzo szybkie kłoszenie i dojrzewanie kluczem do osiągnięcia wysokich wydajności jest właściwe zaplanowanie nawożenia azotowego. Trzecia dawka azotu powinna być aplikowana zdecydowanie szybciej w stosunku do większości odmian uprawianych w Polsce, co pozwoli zabezpieczyć właściwe odżywienie roślin. Będzie ono wpływać na mocniejsze wypełnienie ziarna oraz wyższy poziom białka. Rośliny wysokie, o długim źdźble i dość dobrej odporności na wyleganie budują długi i zaziarniony kłos, wypełniony ziarnem o dość wysokiej masie (43g-MTZ) ACTIVUS nadaje się również do opóźnionych siewów, co powoduje, że oferuje bardzo szerokie okno siewu
HR Strzelce
EUFORIA - pszenica jakościowa A/E. Odznacza się doskonałym plonowaniem. Jej ziarno jest ciężkie, dobrze wyrównane. To odmiana tolerancyjna zarówo na wczesny, jak i opóżniony siew. Jej zaletami są także: bardzo dobra zimotrwałóść, wysoka odporność na porastanie ziarna w kłosie i bardzo dobra odporność na wyleganie. Zalecana obsada tej pszenicy w terminie optymalnym to: 225 - 375 r/m2 (w zależności od klasy gleby i zakładanego poziomu agrotechniki). Termin jej kłoszenia i dojrzewania - średni.
Owacja - to pszenica, która charakteryzuje się bardzo dobrym plonowaniem. W 2016 r. w badaniach Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych był on na poziomie 104% wzorca. Jej zimotrwałość wynosi 4,5. Odmiana ta posiada dobrą odporność na wyleganie. Odznacza się również dobrą odpornością na mączniaka, brunatną plamistość, septoriozę plew i fuzariozę kłosa.
Wilejka - odmiana oścista pszenicy o rewelacyjnej mrozoodporności na poziomie 7,5-9 (w doświadczenia rejestrowych na Litwie). To jedna z najbardziej zimotrwałych odmian na rynku. Jej ziarno jest bardzo ciężkie (wysoka waga hektolitra).
