Kiła kapusty - jak skutecznie zapobiegać jej występowaniu?
Z roku na rok przybywa plantacji dotkniętych kiłą kapusty. Choroba ta może powodować nawet do 80% strat w plonie i wyłączyć pole z produkcji rzepaku na kilka lat. Z tego też względu warto stawiać na odmiany tolerancyjne na szczepy kiły kapusty.
Kiła kapusty to choroba przenoszona przez glebę. Wywołuje ją Plasmodiophora brassicae. Na korzeniach roślin porażonych przez ten patogen powstają narośla - tzw. galasy. Plasmodiophora brassicae jest organizmem polifagicznym. Oznacza to, że ma zdolność porażania i wywoływania chorób wielu gatunków roślin zarówno uprawnych, jak i dziko żyjących (w tym chwastów), należących przede wszystkim do rodziny kapustowatych - ich liczba oscyluje w granicach 200.
Zakażona gleba jest najczęstszą przyczyną infekcji. Zarodniki przetrwalnikowe, które uwalniają się do gleby w chwili rozpadu narośli, przemieszczają się na znaczne głębokości podłoża.
Znaczny udział rzepaku i innych roślin kapustowatych w strukturze zasiewów zwiększa ryzyko infekcji kiłą kapusty. Optymalnymi warunkami do rozwoju tej choroby jest dobrze nagrzana gleba - do 20-24⁰C, a także jej wysoka wilgotność oraz niskie pH - poniżej 6,2. Patogen szybko namnaża się też w glebach z tendencją do zalewania i zaskorupiania, o niedostatecznym dostępie powietrza. Na uwadze należy mieć również to, że w mniej sprzyjających warunkach kiła kapusty także może się rozwijać.
W pierwszym roku infekcji porażeniu ulega 1 proc. roślin, w trzecim jednak nawet do 100 procent.
Foto: Kiła kapusty, faza BBCH 11-14
Foto: Kiła kapusty, faza BBCH 15-19
W uprawach na obszarze Polski kiła kapusty stwierdzana jest:
- w uprawach rolniczych (rzepak, rzepik, gorczyca biała, gorczyca sarepska),
- w uprawach ogrodniczych (kapusta głowiasta, kapusta pekińska, kapusta brukselska, kalafior, brokuł, kalarepa, rzodkiewka),
- na pola, łąkach i ugorach (chwasty z rodziny kapustowatych tj. samosiewy rzepaku, gorczyca polna, rzodkiew świrzepa, stulisz lekarski, tasznik pospolity, tobołki polne, stulicha psia i gorczycznik pospolity).
Jak ograniczać występowanie kiły kapusty?
- Przede wszystkim właściwy płodozmian. Nie należy uprawiać się roślin krzyżowych częściej niż co 4 lata na tym samym polu. Na stanowisku, gdzie wystąpiła kiła kapusty, najlepiej uprawiać: zboża, buraki, ziemniaki, facelię i wszystkie rośliny motylkowe.
- Prawidłowy odczyn - czyli pH gleby ma także spory wpływ na ograniczenie możliwości namnażania kiły kapusty. Udowodnione jest i potwierdzone badaniami naukowymi, że wyższe pH ogranicza namnażanie patogenu. Powinno wahać się ono w granicach 6,2 -7,2 pH zależnie od klasy bonitacyjnej gleby.
- Staranna uprawa gleby oraz chwasty żywicielskie. Przetrwanie zarodników kiły kapusty na danym stanowisku, nawet jeśli nie uprawia się na nim rzepaku, umożliwiają jego wektory. Są nimi m.in.: chwasty z rodziny kapustowatych tj. samosiewy rzepaku, gorczyca polna, rzodkiew świrzepa, stulisz lekarski, tasznik pospolity, tobołki polne, stulicha psia i gorczycznik lekarski. O ile chwasty te łatwo wyeliminować w uprawie zbóż, to dużo trudniej usunąć je z plantacji rzepaku. Z tego względu powinny być one zwalczane przez okres całego płodozmianu. Niekontrolowane przyczyniają się do powiększenia tzw. banku nasion w glebie, stwarzając spore zagrożenie infekcją. Kiła kapusty w wielu krajach stanowi główne ograniczenie uprawy rzepaku ozimego. Po zbiorach trzeba dokładnie przeorywać resztki pożniwne, niszczyć samosiewy oraz chwasty będące roślinami żywicielskimi.
- Mycie maszyn i obuwia. Skutecznym ograniczeniem występowania choroby jest również staranne usuwanie resztek gleby z maszyn, kół ciągników, które były używane na porażonej plantacji. Konieczna jest ich dokładna dezynfekcja, a także mycie obuwia. Poza tym, prace polowe na zainfekowanym polu należy wykonywać w ostatniej kolejności, żeby nie zawlec zarodników na inne pola.
- Unikanie używania słomy, siana, paszy zielonej, kiszonki i obornika pochodzących z zainfekowanych albo podejrzewanych o infekcję obszarów. Unikaj używania nasion z upraw (na przykład nasion pszenicy) zbieranych z zainfekowanych pól.
Powyższe czynniki w znacznym stopniu chronią przed rozprzestrzenianiem się kiły kapusty. Żeby jednak dobrze zabezpieczyć plantacje przed tą chorobą, powinno się wybrać odmiany tolerancyjne na rasy kiły kapusty.
Marka Pioneer® posiada w swoim portfolio dwie odmiany o bardzo wysokim poziomie odporności na różne rasy kiły kapusty, bardzo wysoki poziom odporności na najczęściej występującą rasę 3, a także odporność na rasy 2, 5, 6 i 8.
Pierwsza to znana już wielu rolnikom Protector® PT242. Odznacza się ona silnym systemem korzeniowym oraz dobrym wigorem początkowym, pozwalającym na efektywne wykorzystanie wody oraz składników pokarmowych. Mieszaniec PT242 to również wysoka stabilność w plonowaniu. Szczególnie polecany jest na średnie i dobre stanowiska. Odmiana Protector® PT242 wykazuje też dobrą odporność na drugą groźną chorobę, jaką jest sucha zgnilizna kapustnych Phoma. Charakteryzuje się ponadto bardzo dobrą odpornością na wyleganie.
Drugą odmianą jest totalna nowość na rynku odmian kiłotolerancyjnych - Protector® PT284. To przebadana na wielu polach najnowsza genetyka w walce z kiłą kapusty. Odmiana ta odznacza się wysokim poziomem plonowania na poziomie tradycyjnych mieszańców, bardzo wysoką odpornością na suchą zgniliznę kapustnych tj. Phomę oraz odpornością na wyleganie. Mieszaniec Protector® PT284 polecany jest na stanowiska średnie do bardzo dobrych, w terminach od siewu wczesnego przez optymalny do opóźnionego. Jego bardzo wysoka odporność na wyleganie oraz zimotrwałość sprawiają, że będzie bardzo pożądaną odmianą na rynku.
