Jęczmień ozimy - kluczowe elementy przy doborze odmian

Źródło: Fotolia.com - Kajano

W wielu polskich gospodarstwach jęczmień ozimy jest jednym z najważniejszych zbóż. Dobór odmian nie może być więc kwestią przypadku. Na jakie jego cechy zwracać więc uwagę?   

Najważniejszy parametr przy wyborze odmiany do siewu to - oczywiście - wysokość plonów.

-  W dużej mierze jest on zależymy od uwarunkowań genetycznych, ale ważne jest również nawożenie oraz wykonane zabiegi. Na wielkość plonów wpływa też miejsce, w którym odmiana zostanie wysiana (rejon, gleba), a także przebieg pogody. Wszystkie te czynniki mogą spowodować zarówno wzrost plonów, jak i ich obniżenie. Dlatego warto wybrać odmianę, która plonuje stabilnie i wysoko, a szczególnie zwrócić uwagę na wyniki z rejonu, w którym zamierzamy ją wysiać - mówi Joanna Szarzyńska z Centralnego Ośrodek Badania Roślin Uprawnych w Słupi Wielkie.

W tym celu ekspertka proponuje zapoznać się z Listą Odmian Zalecanych do uprawy na obszarze województw.

- W aktualnym sezonie na liście zaznało się 16 odmian jęczmienia ozimego. Aż 10 z nich otrzymało rekomendację do uprawy dla 4 lub więcej województw. W niemal wszystkich województwach zaleca się uprawę odmiany Jakubus (15). Jest to odmiana o dobrych i stabilnych wynikach plonowania. W wielu województwach zalecane są również odmiany Mirabelle (9), SU Jule (8), KWS Kosmos (7), Melia (7) i Zenek (7) - wymienia specjalistka.

Podkreśla jednocześnie, że nie każda odmiana plonuje dobrze w każdym województwie.

- I tak w podlaskim tylko 3 odmiany zostały wpisane na listę, te które plonowały wysoko i powtarzały swoje wyniki w kolejnych latach. Natomiast w województwie śląskim i wielkopolskim zalecanych do uprawy jest aż 8 odmian  - tłumaczy ekspertka. 

Joanna Szarzyńska  zwraca uwagę na to, że plony jęczmienia ozimego 2021 r. były dość dobre (nieznacznie niższe niż w 2020 r.). W doświadczeniach PDO odmiany wzorcowe (Jakubus, KWS Morris i Mirabelle) uzyskały bowiem 89 dt/ha (na przeciętnym poziomie agrotechnik), oraz 102 dt z ha (na wysokim poziomie agrotechniki). - Analizując wyniki z trzylecia, możemy zauważyć, że skrajne różnice w plonowaniu odmian dochodzą do 10,5 dt z ha. Daje to wymierny wynik i czysty zysk rolnikowi tylko dzięki wyborowi dobrej odmiany. Najlepiej plonujące odmiany w ostatnim trzyleciu uzyskały plony przekraczające 90 dt z ha (a1) i były to odmiany najnowsze Julia, RGT Mela, SU Midnight, Tajfun czy Teuto - wskazuje specjalistka. 

Jęczmień ozimy - odporność na choroby

Eksperta mówi też o tym, że hodowcy jęczmienia ozimego dokładają starań, aby uzyskać nie tylko jak najwyższy plon, ale również dobrą odporność na choroby oraz wyleganie.

- Na jęczmieniu ozimym powszechnie występują: mączniak prawdziwy, rdza jęczmienia, plamistość siatkowa, rynchosporioza czy ciemnobrunatna plamistość - wylicza Joanna Szarzyńska.

Wspomina jednocześnie o tym, że w 2021 r. w największym nasileniu wystąpiły rdza jęczmienia i plamistość siatkowa. - Bardzo ważne więc, aby do uprawy wybierać odmiany o możliwe wysokiej odporności na większość chorób, takie jak Aleksandra, Melia, SU Midnight, Kaylin czy KWS Flemming - podkreśla ekspertka. 

W minionym sezonie na jęczmieniu pojawił się również, o czym także mówi Joanna Szarzyńska, wirus żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV).

-  Jest to najgroźniejsza choroba wirusowa, szczególnie niebezpieczne dla jęczmienia ozimego. Wirus przenoszony jest przez mszyce, a zarażone rośliny ulegają skarłowaceniu, żółknięciu i intensywnie się krzewią, co zmienia pokrój rośliny i powoduje zmniejszenie plonów. Ponieważ nie ma możliwości zwalczania samego wirusa, należy szczególnie mocno obserwować uprawę i zwalczać szkodniki jak tylko się pojawią - radzi ekspertka. 

Jęczmień ozimy - odporność na wyleganie

Na wielkość plonu wpływa również - oczywiście - zjawisko wylegania. Występuje ono głównie, o czym przypomina specjalistka, przy intensywnym nawożeniu i niekorzystnych warunkach pogodowych, jak: obfite ulewy i wiatr. - Wśród zbóż jęczmień ozimy charakteryzuje się mniejszą odpornością na wyleganie, ze względu na delikatną budowę źdźbła. Tym bardziej należy więc wybierać odmiany o sprawdzonej odporności na wyleganie i bardziej sztywnej słomie - uczula ekspertka. Zwraca przy tym uwagę na to, że w minionym sezonie obfite opady deszczu i towarzyszący im wiatr przyczyniły się do znacznego wylegania roślin. - Większą odporność wykazują odmiany krótsze oraz większość dwurzędowych - wskazuje Joanna Szarzyńska. 

Ekspertka mówi również o pozytywach i negatywach uprawy jęczmienia ozimego. - Plusem jęczmienia ozimego jest niewątpliwie jego wczesność i odporność na wiosenne susze. Jęczmień ozimy posiada również znacznie wyższy potencjał plonowania niż jego forma jara, zwłaszcza przy sprzyjających warunkach pogodowych zimą. Natomiast największym mankamentem tego gatunku jest stosunkowo mała odporność na wymarzanie, co w dużym stopniu wpływa na ryzyko uprawy - zaznacza specjalistka.  Na szczęście, jak podkreśla, w ostatnich latach zimy miały na ogół łagodny przebieg i nie zanotowano większych strat z powodu wymarzania.

- Zmiany klimatyczne, które obserwujemy, sprzyjają uprawie jęczmienia ozimego i powodują wzrost jego znaczenia. Tym niemniej warto zwrócić uwagę na ocenę zimotrwałości odmian jęczmienia, które zamierzamy wysiać - uważa Joanna Szarzyńska. 

Czytaj także:

Topowe odmiany jęczmienia ozimego