Jakie żyto wybrać?
Czym sugerować się wybierając odmiany żyta ozimego? Siać odmiany mieszańcowe czy populacyjne? Jakie są ich plusy i minusy?
Anna Skrzypek z Pracowni WGO Roślin Zbożowych Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej zaznacza, że przy doborze odmian żyta ozimego, należy zwracać uwagę na plenność. Jest ona bowiem jednym z kluczowych czynników powodzenia uprawy.
- Niewątpliwie potencjał plonowania to najważniejsza różnica między odmianami mieszańcowymi i populacyjnymi żyta. Z badań COBORU wynika, że plony najlepiej plonujących odmian populacyjnych są najczęściej niższe od najgorzej plonujących odmian mieszańcowych (lista najwyżej plonujących odmian żyta TUTAJ) - zaznacza specjalistka.
Czym jest to uwarunkowane? - Wysoki potencjał plonowania odmian mieszańcowych wynika z efektu heterozji, który uwidacznia się tylko w pierwszym pokoleniu (F1) - wyjaśnia ekspertka. Dlatego, co podkreśla pracownica COBORU, nasiona odmian mieszańcowych wymagają corocznej wymiany (nowy sezon oznacza zakup nowego materiału siewnego). W przypadku odmian populacyjnych natomiast rolnik może wykorzystać do siewu ziarno zebrane przez siebie we własnym gospodarstwie. - Pamiętać jednak należy, że warunkiem niezbędnym do osiągnięcia dobrych plonów jest stosowanie do siewu nasion kwalifikowanych, zaprawionych uprzednio środkami grzybobójczymi - podkreśla Anna Skrzypek.
Krzewistość
Różnice między odmianami populacyjnym a mieszańcowymi, na co również zwraca uwagę nasza rozmówczyni, zaobserwować można także w ich krzewistości. - Żyto krzewi się jesienią, dlatego musi być wysiane odpowiednio wcześnie, aby miało czas osiągnąć tę fazę - mówi specjalistka. Jeśli zatem uda się nam to zrobić "w terminie", wówczas już przed zimą uzyskuje się pożądaną obsadę kłosów, które będą bardziej produktywne niż ta pochodzące z rozkrzewień wiosennych. Trzeba też mieć na uwadze to, że odmiany mieszańcowe - w porównaniu do populacyjnych - są bardziej wrażliwe na opóźnienie siewu. - Wczesna zima może spowodować, że rośliny nie zdążą się rozkrzewić i ich potencjalnie wysokie krzewienie produkcyjne nie zostanie wykorzystane - informuje specjalista COBORU. Przypomina jednocześnie o tym, że żyto ozime charakteryzuje się dobrą krzewistością. Nie należy go zatem siać zbyt gęsto. - O ilości nasion do siewu decyduje odmiana, gleba, przedplon oraz termin siewu. Krzewistość odmian mieszańcowych jest wyraźnie większa i tym samym normy wysiewu dla tych odmian należy stosować niższe aniżeli w przypadku odmian populacyjnych - tłumaczy Anna Skrzypek.
Wysokość
Mieszańcowe odmiany żyta są znacznie niższe od populacyjnych. - Cecha ta w połączeniu z rzadszymi siewami może powodować nieco większą podatność łanów tej formy na zachwaszczenie - informuje specjalistka. - W związku z tym ochronie chemicznej przed chwastami pól obsianych odmianami żyta mieszańcowego należy poświęcić nieco więcej uwagi - dopowiada.
Zdrowotność
Specjalista COBORU porusza również kwestię zdrowotności roślin.
- Mankamentem pierwszych zarejestrowanych odmian żyta mieszańcowego była obniżona odporność na niektóre choroby. Obecnie, kiedy wady te zostały w zasadniczej mierze wyeliminowane, odmian mieszańcowych o małej odporności na najczęściej występujące na życie choroby nie ma już w Krajowym Rejestrze (KR) i tylko w pojedynczych przypadkach mają miejsce nieznacznie gorsze - w stosunku do odmian populacyjnych - odporności - wyjaśnia Anna Skrzypek.
Problemem w uprawie niektórych mieszańcowych odmian żyta jest natomiast, na co także uwagę zwraca pracownica COBORU, stosunkowo większe (od odmian populacyjnych) zagrożenie porażeniem przez sporysz. - W warunkach niekorzystnego przebiegu pogody - deszcze w czasie kwitnienia - ilość pyłku w łanie może być niewystarczająca do zapylenia roślin. W takich przypadkach słabsze jest zawiązywanie ziaren w kłosie oraz silniejsze niż u odmian populacyjnych porażenie sporyszem - mówi Anna Skrzypek. - Aby temu przeciwdziałać firma KWS Lochow opracowała technologię „Pollen Plus”. Odmiany wyhodowane w tej technologii wytwarzają wystarczającą ilość pyłku, dlatego są mniej podatne na porażenie sporyszem - dodaje.
Jakość ziarna
Odmiany populacyjne i mieszańcowe różnicuje także jakość ziarna. - Ziarno odmian populacyjnych wyróżnia się większą zawartością białka - zaznacza Anna Skrzypek.
Podsumowanie
W związku z powyższym, pracownica COBORU podkreśla, że przy wyborze odmian żyta należy kierować się warunkami, jakie możemy zapewnić uprawie, a także przeznaczeniem zebranych plonów.
- Wybór uzależniony jest od tego, czy zależy nam na wysokim plonie, czy też na jakości ziarna oraz jak duże nakłady chcemy ponosić na zakup materiału siewnego - uważa specjalista.
