Profilaktyka ketozy – konkretne działania
Odpowiednie zarządzanie żywieniem
Kluczowym elementem profilaktyki ketozy jest zbilansowana dieta, dostarczająca wystarczającej ilości energii i składników odżywczych.
W okresie zasuszenia: W pierwszych pięciu tygodniach zasuszenia krów nie należy przekarmiać – idealna wartość BCS (Body Condition Score) wynosi 3,0–3,5. Krowy z nadwagą (>3,75 BCS) są bardziej narażone na ketozę ze względu na wzmożoną mobilizację tłuszczu po wycieleniu.
Dieta w okresie okołoporodowym: W ostatnich trzech tygodniach przed porodem należy wprowadzić pasze bogate w łatwo przyswajalne węglowodany (np. kiszonka kukurydziana) oraz unikać nadmiernej podaży tłuszczów i białka. Dodatki glukoplastyczne, takie jak glikol propylenowy (300–400 ml dziennie), wspierają metabolizm energetyczny i zmniejszają ryzyko ketozy.
Początek laktacji: Po wycieleniu krowy powinny otrzymywać pasze treściwe dostosowane do ich wydajności mlecznej, unikając jednocześnie nagłych zmian w diecie. Zalecane jest stopniowe zwiększanie dawki pasz treściwych, aby uniknąć kwasicy żwacza, która może prowadzić do ketozy wtórnej.
Monitorowanie kondycji krów i bilansu energetycznego
Systematyczna ocena BCS oraz analiza poboru paszy pomagają w ocenie ryzyka ketozy. Krowy powinny być regularnie ważone i badane pod kątem ubytków masy ciała – gwałtowna utrata ponad 0,5 punktu BCS w pierwszych tygodniach laktacji jest sygnałem alarmowym.
Badania metaboliczne wykonywane na próbnych grupach krów w stadzie (np. pobieranie próbek krwi od 10–15% krów w okresie przejściowym) pozwalają na wczesne wykrycie trendów w zakresie ujemnego bilansu energetycznego.
Czytaj też: Jak zapobiegać hipokalcemii u krów po porodzie? Kluczowe wskazówki dla hodowców
Stosowanie dodatków paszowych
Suplementacja składnikami wspierającymi metabolizm wątrobowy i energetyczny jest skuteczną metodą profilaktyczną.
- Glikol propylenowy - Podawanie w okresie przejściowym pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi i zmniejsza ryzyko ketozy.
- Niacyna (witamina B3) - poprawia metabolizm tłuszczów i obniża stężenie ciał ketonowych w organizmie.
- Cholina i metionina: Te aminokwasy wspierają funkcjonowanie wątroby, pomagając w bardziej efektywnym wykorzystaniu mobilizowanych tłuszczów.
Zapobieganie chorobom współistniejącym
Ketoza często rozwija się w wyniku innych problemów zdrowotnych, takich jak przemieszczenie trawieńca, stany zapalne macicy czy zatrzymanie łożyska. Regularna kontrola zdrowia krów po wycieleniu oraz szybkie leczenie ewentualnych schorzeń zmniejszają ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolicznych.
Optymalizacja warunków bytowych
Zminimalizowanie stresu okołoporodowego poprzez zapewnienie wygodnych legowisk, odpowiedniej wentylacji oraz dostępu do czystej wody i paszy przyczynia się do lepszego poboru paszy i mniejszego ryzyka ketozy. Krowy powinny mieć zapewniony swobodny dostęp do stołu paszowego przez co najmniej 20 godzin na dobę, a zagęszczenie w oborze nie powinno przekraczać 1,2 krowy na jedno stanowisko legowiskowe.
Podsumowanie
Ketoza jest poważnym problemem metabolicznym, który może prowadzić do znacznych strat w hodowli bydła mlecznego. Wczesne rozpoznanie ketozy, poprzez monitorowanie objawów klinicznych i badań biochemicznych, jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Skuteczna profilaktyka obejmuje odpowiednie zarządzanie żywieniem, monitorowanie kondycji krów, suplementację składników wspierających metabolizm oraz optymalizację warunków bytowych. Wdrażanie tych działań pozwala na minimalizację strat produkcyjnych oraz poprawę zdrowia i dobrostanu zwierząt.
