Susza dała się we znaki. Będą zmiany w klimatycznym bilansie wodnym
Ubiegłoroczna susza okazała się niezwykle dotkliwa dla producentów rolnych. Zmobilizowało to urzędników do pracy. Ministerstwo rolnictwa zdecydowało się na przygotowanie zmiany rozporządzenia w sprawie w wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb.
Wczoraj do uzgodnień społecznych i międzyresortowych został przesłany projekt rozporządzenia ministra rolnictwa w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb. Ma on zastąpić przepisy obowiązujące w tym zakresie od blisko 10 lat.
Jakie zmiany są planowane?
W związku z ubiegłoroczną suszą, która w sposób szczególnie dotkliwy wystąpiła w uprawie kukurydzy, zaistniała konieczność zmian wartości progowych KBW dla tej rośliny. Do tej pory wyznaczono je na podstawie danych o plonach dla tej uprawy pochodzących z rejonów o dobrych glebach i dużej retencji wodnej. W projekcie rozporządzenia zaproponowano wprowadzenie nowych wielkości progowych wyznaczających zagrożenie suszą.
Poza tym w projekcie rozporządzenia, w przypadku upraw kukurydzy, buraka cukrowego, a także rzepaku i rzepiku uprawianych na glebach I kategorii (gleby bardzo lekkie, bardzo podatne na suszę), grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty, nie są podane wartości krytyczne KBW. Dlaczego? Ponieważ ich uprawa na tego typu ziemiach nie jest wskazana. Mimo to zdarza się, że rolnicy odbiegają od tych zaleceń.
- W latach, w których warunki wilgotnościowe gleb są dobre, plony powyższych upraw są na zadowalającym poziomie, jednakże już przy małym deficycie wody plony tych upraw ulegają gwałtownemu obniżeniu. Z tych też powodów, uprawy te zlokalizowane na glebach bardzo lekkich nie wykazywane w systemie monitoringu suszy rolniczej - wyjaśnia MRiRW.
W projekcie rozporządzenia zaproponowano także skrócenie okresu raportowania dla roślin strączkowych z 10 września do 31 sierpnia. Zdaniem MRiRW, był on zbyt długi i wynikał ze zbyt rzadkiej zmiany wartości KBW (raz na miesiąc).
Dokonano też zmiany polegającej na usunięciu z raportowania okresu od 11 lipca do 10 września. Wszystko po to, by dokonać zgodności pomiędzy faktycznie występującymi okresami zagrożenia suszą.
Wartości KBW dla poszczególnych gatunków i grup roślin uprawnych oraz gleb są jednakowe dla wszystkich województw. Z tego też względu nie zachodzi potrzeba wyznaczania tych wartości z podziałem na regiony.
Kiedy mówimy o suszy?
- O wystąpieniu suszy decyduje cały kompleks warunków meteorologicznych i glebowych. Warunki meteorologiczne powodujące suszę są określane za pomocą KBW, który określa się jako różnicę pomiędzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych a ewapotranspiracją potencjalną (parowaniem terenu – przyp.red.) – tłumaczy ministerstwo rolnictwa.
MRiRW zaznacza, że opad atmosferyczny jest podstawowym elementem mierzonym na stacjach Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – BIP, Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych oraz Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytutu Badawczego. Ministerstwo dodaje jednocześnie, że obecnie opady atmosferyczne dla całego kraju są wyznaczane za pomocą specjalistycznego programu komputerowego. To na jego podstawie dokonuje się interpolacji danych pozyskiwanych z 354 stacji i posterunków meteorologicznych.
Czytaj także: nowe wytyczne szacowania szkód KLIK
W ocenie występowania suszy, oprócz wartości KBW, są brane pod uwagę właściwości retencyjne gleb, ustalone według kategorii agronomicznych, wydzielonych na podstawie map glebowo-rolniczych.
- Przestrzenne zróżnicowanie zdolności retencyjnych gleb jest, obok KBW, czynnikiem decydującym o spełnieniu kryterium suszy na danym obszarze. W ten sposób uwzględnia się fakt silnego zróżnicowania podatności pokrywy glebowej Polski na skutki niedoboru wody, mierzonego wartościami KBW - gleby lekkie są zdecydowanie mniej odporne na stres wodny od gleb średnich i ciężkich, co znajduje odzwierciedlenie w zróżnicowaniu kryteriów suszy i progów KBW dla poszczególnych kategorii agronomicznych gleb – informuje MRiRW.
Susza rolnicza, jak podaje resort rolnictwa, występuje, gdy obliczone wartości KBW dla gminy są niższe od wartości krytycznych klimatycznego bilansu wodnego przedstawionych w projekcie rozporządzenia.
- Przekroczenie wartości krytycznych KBW oznacza 20% obniżenie plonów w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich wieloletnich warunkach pogodowych. W okresach dla których nie podano wartości krytycznych KBW nie zdarzają się i nie są notowane obniżki plonów o 20% lub większe w skali gminy z powodu suszy, co oznaczono w objaśnieniach pod załącznikiem do projektu rozporządzenia jako brak obniżenia plonów z powodu suszy w analizowanym okresie – wyjaśnia MRiRW.
Resort rolnictwa proponuje się, aby nowe rozporządzenie weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
