W tych miejscach orka będzie zakazana. Nowe prawo dla rolników od marca 2025
Przypomnijmy: o planowanym wejściu w życie nowej normy - GAEC 2 - pisaliśmy już w minionym roku. Teraz poznaliśmy więcej szczegółów - w wykazie prac legislacyjnych znalazł się projekt rozporządzenia ministerstwa rolnictwa, który doprecyzowuje działania, do których będą musieli dostosować się rolnicy.
Czym są normy GEAC?
Przypomnijmy: normy GAEC, czyli tzw. normy "dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska" to nic innego jak przepisy, realizowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, które dotyczą w głównej mierze założeń Zielonego Ładu. W praktyce określają one konkretne warunki, które trzeba spełniać, by otrzymywać dopłaty bezpośrednie - chodzi o tzw. zasadę warunkowości.
Mówiąc wprost: od spełnienia wspomnianych norm GAEC zależy czy rolnicy otrzymają płatności bezpośrednie i obszarowe.
Norma GAEC 2. Czego dotyczy? Ile terenów w Polsce obejmuje?
Norm GAEC określono w sumie na szczeblu unijnym dziewięć. Od tego roku w Polsce zacznie obowiązywać ta dotycząca ochrony torfowisk i terenów podmokłych - czyli wspomniana GAEC 2.
Co konkretnie określa? Wprowadzenie normy GAEC 2 ma na celu ochronę gleb bogatych w węgiel oraz terenów podmokłych.
Jak pisaliśmy już wcześniej, w Polsce normą będą objęte obszary, na których znajdują się tereny podmokłe i gleby organiczne o zawartości materii organicznej co najmniej 60 proc. suchej masy gleby w warstwie o miąższości co najmniej 40 cm.
Według szacunków, norma GAEC 2 może objąć ok. 146 tys. hektarów w całej Polsce.
- W procesie wyznaczania gruntów objętych GAEC 2 udział brali naukowcy z IUNG-PIB, którzy w latach 2021-2023 przeprowadzili inwentaryzację terenów, analizy gleb, analizy zdjęć satelitarnych niezbędne do wyznaczenia obszarów (działek ewidencyjnych) objętych ochroną w ramach normy GAEC 2, których wyniki zostały następnie nałożone na numeryczny model terenu - opisywał już wcześniej resort rolnictwa.
Tak z kolei prezentuje się jedna z map, jaka powstała po pracach eksperckich (dane z dokumentu IUNG):
źródło: IUNG - raport pt. "Wsparcie eksperckie w związku z planowanym wdrożeniem GAEC 2"
Jak wyliczają przedstawiciele resortu, GAEC 2, czyli ochrona torfowisk i terenów podmokłych, jest istotna z wielu różnych powodów.
- Ochrona terenów podmokłych i torfowisk jest niezwykle ważna z wielu powodów, m.in. przyczynia się do ochrony bioróżnorodności. Tereny podmokłe i torfowiska są siedliskami dla wielu unikalnych gatunków roślin i zwierząt. Stanowią schronienie dla wielu gatunków ptaków, owadów, a także ssaków. Ich zniszczenie może prowadzić do utraty bioróżnorodności i wyginięcia wielu gatunków. Niezrównoważone użytkowanie gleb organicznych przyczynia się także do zmian klimatu. Działania takie jak osuszanie/odwadnianie lub orka skutkują zmianą na tlenowe warunków, w których znajduje się zgromadzona materia organiczna. W warunkach takich materia organiczna ulega mineralizacji i zostaje uwolniona do atmosfery w postaci dwutlenku węgla - czytamy w opisie rozporządzenia ministerstwa rolnictwa.
Norma GAEC 2. Nowe przepisy startują od marca
Warto zaznaczyć, że teoretycznie wspomniana norma miała obowiązywać już od roku 2024, jednak państwa członkowskie mogły przesunąć termin jej wejścia do roku 2025. I Polska z tej możliwości skorzystała.
Ostatecznie - według planowanego rozporządzenia, nowe prawo wejdzie oficjalnie w życie 15 marca 2025, czyli w pierwszym dniu, w którym można składać wnioski o płatności.
- Z dniem 15 marca 2025 r. rozpoczyna się nabór wniosków o przyznanie płatności, w tym m.in. płatności bezpośrednich, dla których warunkowość jest podstawowym elementem, co stanowi uzasadnienie dla wskazanej powyżej daty wejścia w życie projektowanych przepisów - informuje resort rolnictwa.
Nowa norma GAEC 2 dla rolników w Polsce. Jakie zasady? Co trzeba robić?
Czego konkretnie dotyczą normy GAEC 2? Podstawowych założeń jest kilka.
Przede wszystkim nowe przepisy zakładają, że niedozwolone ma być przekształcenie lub zaorywanie trwałych użytków zielonych (TUZ) znajdujących się na obszarze GAEC 2.
Będą tylko nieliczne wyjątki - dotyczące innych zabiegów.
- Wykonanie innego zabiegu agrotechnicznego może jednak być konieczne co kilka lat w celu renowacji TUZ lub usunięcia siewek niepożądanych roślin. Dlatego też, w przedmiotowych wymogach proponuje się możliwość wykonania zabiegu renowacji z zastosowaniem płytkiej uprawy gleby i podsiewu, ale nie częściej niż raz na 4 lata - opisują przedstawiciele resortu rolnictwa.
To nie koniec. Obowiązywać będzie także całkowity zakaz wydobywania torfu.
- Dodatkowo, mając na uwadze, że wydobycie torfu jest działaniem sprzecznym z zasadami ochrony środowiska, powoduje bezpowrotne straty węgla, straty krajobrazowe oraz pogorszenie retencji wody w lokalnym krajobrazie, proponuje się wprowadzenie całkowitego zakazu wydobywania torfu zarówno na TUZ, jak i na gruntach ornych znajdujących się na obszarze objętym normą GAEC 2 - zaznaczają przedstawiciele ministerstwa.
Ponadto zabroniona będzie m.in. budowa rowów.
- Dodać należy, że wymogi do spełnienia dla gruntów ornych objętych normą GAEC 2 mają na celu poprawę i zachowanie potencjału gleby zgodnie z celami normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Tym samym, na TUZ i gruntach ornych położonych na terenach objętych normą GAEC 2, proponuje się wprowadzenie wymogu polegającego na zakazie budowy nowych rowów oraz instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody z terenu. Proponuje się, żeby wymóg ten został wprowadzony w celu ograniczenia procesów degradacji gleb w wyniku dodatkowego odwadniania i spowolnienia procesów rozkładu materii organicznej - czytamy w opisie rozporządznia.
I w końcu ostatnia kwestia - orka. A właściwie brak orki.
- Dodatkowo na gruntach ornych proponuje się wprowadzenie zakazu orki - czytamy w opisie rozporządzenia.
Więcej o nowych zasadach dopłat od 2025 roku można przeczytać także tutaj:
CZYTAJ TAKŻE: Nowe zasady dopłat 2025. Najważniejsze zmiany, o których muszą wiedzieć rolnicy
