Śruta sojowa pod kontrolą
W związku ze zbyt dużym wylesianiem terenów na świecie, Komisja Europejska wprowadziła rozporządzenie EUDR (European Union Deforestation Regulation), które ma zapobiegać czy ograniczyć wylesianie i degradację lasów, zwłaszcza w krajach, gdzie jest ono zbyt duże. Co ważne rozporządzenie ws. deforestacji będzie dotyczyło nie tylko obszaru Unii Europejskiej.
Czego wymaga EUDR?
Rozporządzenie deferestacyjne narzuca ono obowiązek m.in. na importerów sprawdzenia, czy po 31.12.2020 roku działki, na których produkowano m.in. soję, nie zostały pozyskane w wyniku wycinki lasów.
- Jeżeli płynie statek ze śrutą sojową, która została wyprodukowana z soi, która z kolei została wyprodukowana na 14 tys. różnych działek w dalekich krajach, to na żadnej z tych 14 tys. działek nie mogło być wylesiania pod tę produkcję po 2020 roku - wyjaśnił Przemysław Tronina na Dorocznym Spotkaniu Branżowym organizowanym prze Izbę Zbożowo-Paszową w Warszawie.
Według badań, póki co, największy wpływ na wycinkę ma produkcja soi, bydła, palmy olejowej, drewna, kakao, kawy i kauczuku. Rozporządzenie dotyczy jednak nie tylko tych siedmiu głównych produktów, ale też ich pochodnych.
- Załącznik do rozporządzenia precyzuje bardzo konkretnie zarówno te podstawowe surowce, jak i ich pochodne po kodach celnych, żeby nie było wątpliwości, o które produkty konkretnie chodzi - mówił Tronina.
Jak zaznaczył, lista produktów objętych EUDR z czasem może się powiększyć. Już w kuluarach mówi się o kolejnych 70 surowcach, które do tej listy mają być dołączone.
Zobacz aktualne ceny soi w skupach - KLIKNIJ TUTAJ
Kogo dotyczy EUDR?
Rozporządzenie dotyczy przede wszystkim firm, które spełniają definicję dużego przedsiębiorstwa oraz jeśli tych podmiotów, które wprowadzają produkt na rynek UE jako pierwsze. Małe i średnie przedsiębiorstwa mają obowiązki dość mocno pomniejszone. Jak to będzie wyglądało w praktyce?
- Zakładając pierwszy scenariusz, że soja przyjeżdża do nas z Ukrainy, to pierwszym wprowadzającym do obrotu na terenie UE jest importer i to on jest wtedy tzw. podmiotem. Tak samo jest z zakładem przetwórczym, który w łańcuchu dostaw jest później. Dlaczego? Ponieważ też jest pierwszym wprowadzającym do obrotu na terenie UE, tyle, że nie soi, która do niego przyjechała, ale śruty sojowej, która na terenie UE się już wytworzyła - wyjaśnił Przemysław Tronina.
Aby rozwiać wątpliwości, czy podlega się rozporządzeniu EUDR, KE opublikowała dwa istotne dokumenty. Pierwszym jest przewodnik do stosowania rozporządzenia, a drugim uaktualniana lista pytań i odpowiedzi. Wyjaśnia ona szczegółowo, kto podlega, a kto nie temu rozporządzeniu.
Czy wytwórnia pasz objęta jest EUDR?
Jeśli firma wprowadzi w na rynek jeden z siedmiu produktów wymienionych w EUDR, to staje się podmiotem handlowym. Czy zatem wytwórnia pasz nim jest? Według definicji rozporządzenia nie jest ona ani podmiotem ani podmiotem handlowym. Sytuacja jednak się zmieni, jeśli wytwórnia pasz będzie również importerem. Wówczas będzie ona podmiotem handlowym i będzie podlegała EUDR. Tronina uczulał, aby dobrze przeanalizować własną działalność i to, jakie produkty wprowadzamy na rynek.
Jakie konsekwencje przy niedostosowaniu się do rozporządzenia w sprawie deforestacji?
Tronina w swoim wystąpieniu wielokrotnie podkreślał, ze Komisja Europejska podeszła do tematu deforestacji bardzo poważnie, co będzie niosło za sobą istotne konsekwencje. Jakie?
- To są prostsze rzeczy, do których jesteśmy przyzwyczajeni, znamy je, np. korygowanie, zatrzymanie, ale też wycofanie produktu czy utylizacja, które to pojęcia raczej kojarzyliśmy z bezpieczeństwem pasz czy żywności, weterynarią, sanepidem. To jednak o czym najczęściej słyszymy to sankcje w postaci grzywny - wymieniał Tronina.
Wśród tych poważniejszych konsekwencji znalazła się kara grzywny. Maksymalna kara nie może być mniejsza niż 4 % rocznego obrotu firmy. Inne sankcje to konfiskata towaru, wykluczenie z zamówień publicznych i ogólny zakaz handlu.
Kto będzie organem kontrolującym w Polsce?
Polska jest jednym z sześciu państw członkowskich, które do tej pory nie wyznaczyły organu kontrolującego. Lista z pozostałymi krajami UE, które już zadecydowały o organach do weryfikacji, nadzoru i egzekwowania - jest na stronie KE.
Jak przygotować się do rozporządzenia ograniczającego wycinkę lasów? Kiedy EUDR wejdzie w życie?
W pierwszej kolejności należy ustalić, czy podlegamy pod EUDR i w zakresie jakich produktów. Najlepiej zrobić to na podstawie załącznika do rozporządzenia. Ustalić też, czy nie sprzedajemy okazjonalnie produktów, które podlegają przepisom.
- Jeśli tak, to trzeba wdrożyć system należytej staranności, szczególnie jeżeli jesteśmy dużym podmiotem, importerem, bądź firmą handlową czy inną dalej w łańcuchu dostaw, wprowadzamy produkty do obrotu i spełniamy wymagania dla dużego przedsiębiorstwa i nie jesteśmy MŚP - podsumował Tronina.
Warto, jak zaznaczył, zaznajomić się z tematem jak najszybciej. Wdrożyć kadrę, aby nabrała wprawy i doświadczenia, tak aby w momencie wdrożenia w życie, czyli od początku 2026 roku, nic nas nie zaskoczyło, a przede wszystkim, żeby obniżyć ryzyko kar i sankcji.
