Mercosur coraz bliżej? Komisja Europejska przedstawia tekst umowy handlowej

Przypomnijmy: pod koniec minionego roku Komisja Europejska i kraje założycielskie Mercosur (Argentyna, Brazylia, Paragwaj i Urugwaj) osiągnęły wstępne porozumienie polityczne w sprawie umowy partnerskiej o wolnym handlu.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Umowa Unia Europejska - kraje Mercosur. Ogromne kontrowersje
Umowa reguluje m.in. cła na towary, kwestie techniczne w handlu, środki sanitarne i fitosanitarne, usługi, zamówienia publiczne itd.
Sprawa wzbudza ogromne kontrowersje i strach - wśród polskich i europejskich rolników. Piszemy o wszystkim na bieżąco na naszych łamach.
Tymczasem, według zagranicznych mediów, Komisja Europejska ma dziś (w środę, 3 września) przedstawić tekst umowy handlowej z blokiem Mercosur do zatwierdzenia przez państwa członkowskie UE. W praktyce ma to rozpocząć cały proces ratyfikacji.
Jak informuje Agencja Reuters, zderzają się dwie siły: Niemcy i wiele innych krajów w Europie dążą do podpisania umowy w związku z otwarciem nowych rynków m.in. dla przemysłu. Od niedawna argumentują to także tym, że nowe rynki mogą zrekompensować cła Trumpa.
Tymczasem główni krytycy umowy: jak Polska oraz Francja - podkreślają ogromne zagrożenie, jakie niesie to dla europejskiego rolnictwa.
Przypomnijmy: Polska już wielokrotnie wyrażała swój zdecydowany sprzeciw odnośnie podpisania umowy. W ubiegłym roku Rada Ministrów wyraziła formalny sprzeciw wobec dotychczasowych wyników negocjacji w obszarze rolnictwa, krytyczne stanowisko w kwestii umowy z krajami Mercosur wyrazili również Sejm oraz prezydent.
Polska szuka cały czas sojuszników, którzy mogą dołączyć do bloku państw, które będą w stanie zablokować podpisanie umowy. Minister rolnictwa Stefan Krajewski rozmawiał m.in. niedawno o tym ze swoim odpowiednikiem w Austrii.
[AKTUALIZACJA]
Treść komunikatu Komisji Europejskiej w sprawie podpisania umowy z krajami Mercosur i Meksykiem:
Komisja Europejska przedstawiła dziś komunikat, w sprawie umowy z krajami Mercosur. Oto treść unijnego komunikatu:
"Komisja Europejska przedstawiła Radzie wnioski dotyczące podpisania i zawarcia umowy o partnerstwie między UE a Mercosurem oraz zmodernizowanej umowy ogólnej między UE a Meksykiem. Te przełomowe umowy stanowią kluczową część strategii UE na rzecz dywersyfikacji stosunków handlowych i wzmocnienia więzi gospodarczych i politycznych z partnerami o podobnych poglądach na całym świecie.
Partnerstwa te stworzą możliwości eksportowe o wartości miliardów euro dla unijnych przedsiębiorstw każdej wielkości, przyczynią się do wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, wesprą setki tysięcy europejskich miejsc pracy oraz będą promować interesy i wartości UE. Wzmocnią one łańcuchy wartości i pomogą UE poszerzyć zakres wiarygodnych źródeł kluczowych nakładów i surowców. W czasach rosnącej niestabilności geopolitycznej umowy te wiążą nas bliżej partnerów o znaczeniu strategicznym, zapewniając wspólną platformę służącą wzmocnieniu wzajemnego zaufania i sprostaniu wspólnym globalnym wyzwaniom, w tym modernizacji globalnego systemu handlu opartego na zasadach.
Obie umowy potwierdzają nasze wspólne zaangażowanie na rzecz praw człowieka, multilateralizmu oraz międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Wzmocnią one również nasze zaangażowanie w kluczowe kwestie, takie jak zrównoważony rozwój, międzynarodowa przestępczość zorganizowana i migracja.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała: Naszeumowy z Mercosurem i Meksykiem są ważnymi kamieniami milowymi dla gospodarczej przyszłości UE. Nadal dywersyfikujemy nasz handel, wspieramy nowe partnerstwa i tworzymy nowe możliwości biznesowe. Unijne przedsiębiorstwa i unijny sektor rolno-spożywczy natychmiast czerpią korzyści z niższych ceł i niższych kosztów, przyczyniając się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. UE jest już największym blokiem handlowym na świecie, a umowy te umocnią tę pozycję.
Umowa z Argentyną, Brazylią, Paragwajem i Urugwajem (umowa o partnerstwie UE–Mercosur) stworzy największą na świecie strefę wolnego handlu obejmującą rynek liczący ponad 700 mln konsumentów. Przedsiębiorstwa z UE będą miały przewagę pioniera, korzystając z niższych taryf w regionie, w którym większość innych krajów boryka się z wysokimi taryfami i innymi barierami w handlu.
Szacuje się, że umowa może zwiększyć roczny eksport UE do Mercosuru nawet o 39 proc. (49 mld euro), wspierając ponad 440 tys. miejsc pracy w całej Europie. Obniży to często zaporowe cła Mercosuru na wywóz z UE, w tym na kluczowe produkty przemysłowe, takie jak samochody (obecnie 35 %), maszyny (14–20 %) i produkty farmaceutyczne (do 14 %).
Umowa ułatwi unijnym przedsiębiorstwom inwestowanie w kluczowe łańcuchy dostaw, w tym w surowce krytyczne i powiązane towary, przy wysokim poziomie ochrony środowiska i ochrony pracy. Może to odegrać kluczową rolę w przyspieszeniu ekologicznej i cyfrowej transformacji gospodarczej obu regionów, przy jednoczesnym zapewnieniu przewidywalnych i stabilnych łańcuchów dostaw.
Oczekuje się, że wywóz produktów rolno-spożywczych z UE do Mercosuru wzrośnie o prawie 50 %, ponieważ porozumienie obniży wysokie cła na kluczowe unijne produkty rolno-spożywcze, w szczególności wino i napoje spirytusowe (do 35 %), czekoladę (20 %) i oliwę z oliwek (10 %). Porozumienie będzie również wspierać wzrost wywozu tradycyjnych, wysokiej jakości unijnych produktów rolno-spożywczych. Położy również kres nieuczciwej konkurencji ze strony produktów Mercosuru, które imitują autentyczne produkty UE, chroniąc 344 unijne oznaczenia geograficzne.
Umowa zapewnia pełną i kompleksową ochronę wszystkich wrażliwych obszarów UE w sektorze rolnym. Po pierwsze, ogranicza preferencyjny przywóz produktów rolno-spożywczych z Mercosuru do ułamka produkcji UE (na przykład 1,5 % w przypadku wołowiny i 1,3 % w przypadku drobiu). Po drugie, ustanawia solidne zabezpieczenia chroniące wrażliwe produkty europejskie przed szkodliwym wzrostem przywozu z Mercosuru. W związku z tym Komisja proponuje uzupełnienie umowy o akt prawny wprowadzający w życie rozdział EMPA dotyczący dwustronnych zabezpieczeń. Akt ten, który ma zostać przyjęty przez Parlament Europejski i Radę, ma w szczególności na celu ochronę kluczowych i najbardziej wrażliwych sektorów rolnych UE, uznając obawy europejskich rolników. Komisja zajmie się tą kwestią z państwami Mercosuru w celu zapewnienia sprawnego wdrożenia umowy.
Komisja podejmie szereg inicjatyw towarzyszących, w tym kroki w kierunku ewentualnego dostosowania norm produkcji w zakresie pestycydów i dobrostanu zwierząt mających zastosowanie do produktów przywożonych. Zgodnie z wizją rolnictwa i żywności Komisja wkrótce rozpocznie oceny skutków dotyczące tych kwestii.
EMPA nie zmienia żadnych unijnych wymogów sanitarnych i fitosanitarnych dotyczących przywozu. Nasze normy w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa żywności będą nadal miały zastosowanie do wszystkich produktów na rynku UE – niezależnie od tego, czy są one produkowane na tym rynku, czy importowane. Zgodnie z ambicjami określonymi w wizji rolnictwa i żywności Komisja intensyfikuje również kontrole przywozu w ramach środków sanitarnych i fitosanitarnych poprzez zwiększenie liczby audytów i kontroli w państwach trzecich oraz wzmocnienie kontroli w terenie.
Ponadto wniosek w sprawie wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2027 r. obejmuje wyodrębniony budżet w wysokości co najmniej 300 mld EUR na wsparcie dochodów, dzięki czemu rolnicy w UE będą nadal otrzymywać wysokie i stabilne dochody. Komisja wprowadza również nową siatkę bezpieczeństwa „Jedność” na potrzeby środków kryzysowych, o łącznej zdolności produkcyjnej wynoszącej 6,3 mld EUR, co skutecznie podwaja obecną rezerwę rolną. To zwiększone wsparcie pomoże chronić naszych rolników w czasach zakłóceń na rynku i rosnącej niepewności geopolitycznej.
Nowa umowa będzie nadal wspierać wzrost gospodarczy i zwiększać konkurencyjność po obu stronach. Meksyk jest jednym z najdłużej działających partnerów handlowych UE i drugim co do wielkości partnerem handlowym w Ameryce Łacińskiej, a pierwotna umowa została zawarta w 2000 r. UE eksportuje do Meksyku towary i usługi o wartości ponad 70 mld euro rocznie w ramach istniejącej umowy handlowej, wspierając ponad 630 tys. miejsc pracy w UE.
Meksyk jest krajem importującym żywność netto, w związku z czym umowa przyniesie znaczne korzyści unijnym eksporterom produktów rolnych. Zmodernizowana umowa między UE a Meksykiem zniesie pozostałe zaporowe cła na wywóz produktów rolno-spożywczych z UE do Meksyku, takich jak sery, drób, wieprzowina, makaron, jabłka, dżemy, a także czekolada i wino. Zniesienie tych ceł, które obecnie wynoszą 100 % w odniesieniu do niektórych towarów wywożonych z UE, sprawi, że unijne produkty rolne staną się znacznie bardziej konkurencyjne w Meksyku. Ponadto prostsze procedury sprawią, że eksporterzy produktów rolno-spożywczych będą mogli szybciej sprzedawać swoje produkty na rynku meksykańskim. Umowa rozszerza również ochronę przed imitacją do 568 kultowych tradycyjnych, wysokiej jakości europejskich produktów spożywczych i napojów (oznaczenia geograficzne).
Zmodernizowana umowa zapewni niezwykle ważny dostęp do surowców krytycznych, a tym samym przyniesie korzyści strategicznym gałęziom przemysłu w Europie, ponieważ Meksyk jest głównym dostawcą fluorytu (stosowanego w wielu różnych procesach chemicznych, stalowych i ceramicznych), bizmutu (stosowanego w farmaceutykach i kosmetykach) i antymonu (stosowanego na przykład jako środek zmniejszający palność, akumulatory kwasowo-ołowiowe, szkło i ceramika).
Zmodernizowana umowa zwiększy zaangażowanie w zrównoważony rozwój, przestępczość, migrację i równouprawnienie płci. Promuje i chroni prawa człowieka, multilateralizm i bezpieczeństwo oraz ułatwia współpracę strategiczną w kluczowych kwestiach, takich jak ograniczanie ryzyka w łańcuchach dostaw, zabezpieczanie surowców krytycznych i przeciwdziałanie zmianie klimatu.
EMPA i umowa o wzajemnym uznawaniu wymagają odrębnego zatwierdzenia przez Parlament Europejski i państwa członkowskie, zanim będą mogły wejść w życie. Wnioski Komisji dotyczące zawarcia i podpisania każdej umowy obejmują dwa równoległe instrumenty prawne:
1. umowa o partnerstwie między UE a Mercosurem (EMPA) oraz zmodernizowana umowa ogólna między UE a Meksykiem, z zastrzeżeniem odrębnej ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie; oraz
2. dwie umowy przejściowe w sprawie handlu (iTA), jedna dla Mercosuru i jedna dla Meksyku, obejmująca jedynie te części EMPA i MGA, które należą do wyłącznych kompetencji UE, które mają zostać przyjęte w drodze procesu ratyfikacji wyłącznie przez UE, tj. z udziałem Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Umowy przejściowe wygasną z chwilą wejścia w życie EMPA i umowy o wzajemnym uznawaniu"
Umowa z Mercosur. Jest reakcja premiera
Do sprawy odniósł się dziś m.in. premier polskiego rządu. Donald Tusk, który uda się w czwartek do Paryża na spotkanie koalicji chętnych, czyli grupy krajów wspierających Ukrainę w walce z agresją Rosji. Jak zaznaczał, nadal sprzeciwia się umowie w obecnej formie, uznając ją za szkodliwą dla polskiego rolnictwa i konkurencyjności.
Premier dodał jednak, że bez sojuszników w Unii - czyli m.in. wspomnianej Francji, ale nie tylko, nie uda się stworzyć mniejszości blokującej. Szef rządu zapowiedział dyskusję na ten temat z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem jutro w Paryżu, skupiając się na środkach ochronnych i minimalizacji negatywnych skutków dla UE.
Umowa z Mercosur. Jest reakcja ministra rolnictwa
Do sprawy odniosło się także ministerstwo rolnictwa. Jak zaznaczają przedstawiciele resortu, umowa z krajami Mercosur oraz struktura i model programowania Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2027 będą najważniejszymi tematami spotkania ministra rolnictwa Stefana Krajewskiego z unijnym komisarzem ds. rolnictwa Christophe Hansenem, które zaplanowane jest w Brukseli jutro (czwartek, 4 września).
– W naszym stanowisku nic się nie zmieniło. Od początku wyrażamy sprzeciw wobec zapisów tej umowy, bo są one szkodliwe dla polskich rolników. To realne zagrożenie dla równych warunków konkurencji, co wszystkim europejskim rolnikom utrudni dostęp do rynków zbytu. Dotąd nie znamy pełnej wersji umowy, dlatego rozmowy i negocjacje mają nadal ogromne znaczenie. Ostatecznie – co wyraźnie potwierdził w ubiegłym tygodniu minister Radosław Sikorski – Polska będzie głosować przeciw tej umowie – przypomina przed wylotem do Brukseli minister Stefan Krajewski.
Jak przypomina resort, już 26 listopada 2024 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę, w której wyraziła sprzeciw wobec negocjacji umowy z Mercosur w obszarze rolnictwa. Rząd Polski sprzeciwił się podwyższeniu kontyngentów taryfowych na mięso drobiowe na ostatnim etapie wymiany ofert taryfowych oraz wezwał KE do zapewnienia równych warunków konkurencji dla państw członkowskich UE i Mercosur, w zakresie standardów środowiskowych i klimatycznych. Podkreślił także potrzebę zbalansowanego podejścia do konkurencyjności gospodarczej UE, w tym Polski, uwzględniającego zarówno interesy przemysłu, jak i polskiego sektora rolnego.
- Jak wiadomo, KE informowała o możliwości utworzenia funduszu kompensacyjnego o wartości 1 mld euro, który byłby uruchomiony w przypadku wystąpienia niepożądanych efektów umowy. Polska popiera propozycję utworzenia takiego funduszu, przy czym ewentualne rekompensaty powinny obejmować nie tylko straty spowodowane bezpośrednio wzrostem importu z Mercosur, lecz także straty pośrednie spowodowane wypieraniem z rynków UE unijnych produktów przez import z Mercosur - zaznaczają przedstawiciele resortu rolnictwa.
To nie koniec.
Minister Stefan Krajewski: "Walczymy o mniejszość blokującą"
– Na różnych frontach walczymy nadal o mniejszość blokującą dla tej umowy i dziś najważniejsze jest, aby w momencie głosowania dysponować wystraczającą liczbą głosów. Nie ma sensu pytanie, kto dziś jest na NIE z Polską i Francją. Dziś jeszcze nie głosujemy – dzisiaj wciąż negocjujemy i pokazujemy ryzyka realnych zagrożeń. Dlatego jutro, na spotkaniu z komisarzem Hansenem, będę mówił o specyfice polskiego rolnictwa, jego jakości i rozpoznawalnej marce, która wobec prognozowanego importu towarów rolnych z Mercosur zostanie dramatycznie zmarginalizowana. Bronimy polskiego rolnika, ale też bronimy bezpieczeństwa żywności dla konsumentów w całej Europie – deklaruje minister Stefan Krajewski.
W trakcie jutrzejszego spotkania z komisarzem Hansenem minister Krajewski poruszy również kwestie związane z nowym modelem Wspólnej Polityki Rolnej.
– W przyszłej perspektywie, po roku 2027, proponowana jest nowa filozofia myślenia o mechanizmach finansowania rolnictwa. Obok podstawowej puli środków, państwa członkowskie będą mogły samodzielnie decydować o przeznaczeniu dodatkowych funduszy na dopłaty bezpośrednie, wsparcie dla inwestycji rolniczych czy rozwój infrastruktury na obszarach wiejskich. To oznacza inną niż dotychczas rolę Komisji, ale przede wszystkim inne – większe – aktywności na poziomie planów krajowych – zauważa minister rolnictwa Stefan Krajewski.