Diety i ubezpieczenia dla wszystkich sołtysów? W jakich wysokościach?
Dokument wnosi wiele zmian w dotychczas obowiązującym prawodawstwie w zakresie funkcjonowania funduszu sołeckiego czy pełnienia roli sołtysa.
Jaka wysokość diet dla sołtysów?
Posłowie chcą zabrać się za uregulowanie diet dla sołtysów. Przypomnijmy, że w ostatnim czasie spora dyskusja toczyła się na temat dodatków sołtysowskich, o które można się już ubiegać. (Więcej informacji TUTAJ). Kolejnym ukłonem w stronę sołtysów miałoby być odgórne ustanowienie dla nich diet i zwrotów kosztów podróży. Okazuje się, bowiem, że nie wszyscy mogą liczyć na ekwiwalent za trud wkładany w pracę na rzecz społeczności wiejskiej. Według posłów Klubu Parlamentarnego Polski 2050 trzeba to zmienić i nałożyć na wszystkie gminy w Polsce obowiązek wypłacania takiego świadczenia.
Ile ono miałoby wynosić? Mimo informacji, które pojawiają się w Internecie na temat konkretnych stawek uzależnionych od liczby mieszkańców danej wioski, o tym wprost pomysłodawcy projektu ustawy nic nie mówią. W uzasadnieniu przytaczają jedynie przykłady z niektórych samorządów. Wskazują tym samym, że wysokość ekwiwalentów jest różna. Gmina Kościelec na przykład przyznała dietę w wysokości 400 zł. Z kolei gminy Żukowo ustaliła 600 zł dla sołtysa w sołectwie liczącym do 1000 mieszkańców, 700 zł dla sołtysa w sołectwie liczącym od 1001 do 2000 mieszkańców i 800 zł dla sołtysa w sołectwie liczącym powyżej 2000 mieszkańców. Czy właśnie te wysokości posłowie Klubu Parlamentarnego Polski 2050 będą chcieli narzucić samorządowcom? Tego nie wiadomo.
Gminy mają zapewnić ubezpieczenie sołtysom
Co jednak jest pewne, gminy bez wyjątku, zgodnie z dokumentem, mają zapewnić ubezpieczenie sołtysom od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków.
„Zwłaszcza sołtysi, wykonując w terenie swoje zadania związane w doręczaniem dokumentów podatkowych, narażeni są na niebezpieczeństwo uszczerbku na zdrowiu, a w sytuacjach wypadków z tym związanych pozostają bez odszkodowania. Część gmin ubezpiecza sołtysów, ale należy to ujednolicić w odniesieniu do całego kraju” – czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy.
Chcą narzucić gminom tworzenie funduszy sołeckich
Dokument zakłada także utworzenie funduszu sołeckiego w każdej gminie. Samorządy, które nie posiadają takiego funduszu, będą musiały wyodrębnić na niego środki w swoim budżecie najpóźniej w 2026 roku. Dlaczego posłom tak bardzo zależy na tym, by fundusz sołecki był w każdej gminie?
„Propozycja nowelizacji ustawy o funduszu sołeckim wynika z analizy funkcjonowania tej instytucji, która nie odpowiada na potrzeby wszystkich mieszkańców. Dlatego projektodawcy uznają, że należy znieść fakultatywność funduszu sołeckiego i wprowadzić zasadę, że fundusz sołecki jest tworzony w każdej gminie, w której są wyodrębnione sołectwa” – czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy.
Posłowie przytaczają dalej dane rządowe, z których wynika, że w roku 2023 na 2 173 gmin, fundusz sołecki powstał w 1 522 gminach. I dalej dodają „zasadne jest jego obligatoryjne rozszerzenie na wszystkie gminy. Da to równe prawa mieszkańcom wszystkich sołectw i znacząco wpłynie na rozwój partycypacji obywatelskiej w wykonywaniu zadań publicznych na najniższym szczeblu organizacyjnym”.
Większe refundacje na fundusze sołeckie od państwa
Za wprowadzeniem obowiązku tworzenia funduszy sołeckich, mają iść także większe środki na ich funkcjonowanie z budżetu państwa. Każdy z trzech progów refundacji takiego funduszu ma być zwiększony o 10 punktów procentowych, odpowiednio do 30%, 40% i 50%.
- Fundusz Sołecki to realizacja konstytucyjnej zasady pomocniczości, czyli rozwiązywania problemów na najniższym możliwym szczeblu. To także wzmacnianie wspólnot oraz rozwój kapitału społecznego, który w Polsce cały czas musimy wspierać – mówił podczas konferencji prasowej w Sejmie poseł Klubu Parlamentarnego Polski 2050 Marcin Skonieczka.
O potrzebach istnienia funduszu sołeckiego mówiła sołtyska Wólki Kozodawskiej Joanna Morawska.
- Środki z funduszu sołeckiego są istotne ponieważ dają nam pieniądze na organizowanie różnych rzeczy dla mieszkańców naszych małych ojczyzn. Staramy się zwykle dokładać swoją pracę jako sołtysi, jako mieszkańcy i pomnażać środki, jednak dzięki temu nie musimy prosić rad gmin i włodarzy o to, żeby na każdą rzecz zwracać się o dofinansowania – powiedziała Joanna Morawska.
Tworzenie młodzieżowych rad sołeckich
W dokumencie znalazł się także zapis dotyczący urealnienia funkcjonowania młodzieżowych rad sołeckich, aby “dać głos młodym ludziom w sołectwach” Podczas konferencji prasowej Klubu Parlamentarnego Polski 2050 sołtys Arkadiusz Jąkalski zabrał głos w sprawie partycypacji młodzieży w sołectwach. Stwierdził, że młodzieżowe rady sołeckie, “to bardzo ważny punkt, jeśli chodzi o proponowane zmiany ustawowe”. Dodał, że sam dostrzega problem braku fukcjonowania takich organów.
- Trzeba dać młodym ludziom narzędzia do tego, żeby mogli wczuć się w rolę, jaką pełnią Sołtysi. Wczuć się w rolę małych samorządowców, którzy będą mieli wpływ na to, jak będą się kształtowały ich małe ojczyzny - zaznaczył.
Większe uprawienia dla sołtysów?
Sołtysi mają dostać odgórnie nie tylko diety i ubezpieczenia, ale także dodatkowe uprawnienia. Cel? Zwiększenie efektywności ich działania. Chodzi o korzystanie z mienia komunalnego.
„W obecnym stanie prawnym wątpliwości budzą faktyczne uprawnienia sołtysów związane z zarządzaniem i korzystaniem przez sołectwa z mienia komunalnego, w zakresie określonym w statucie sołectwa. W praktyce wynajem i użytkowanie nieruchomości pozostających w dyspozycji gminy wiąże się z koniecznością zawierania licznych drobnych bieżących umów. Brak jest jednoznacznych przepisów, które pozwalałyby zawierać takie umowy sołtysom. Proponuje się dodać przepis, na mocy którego wójt będzie mógł upoważnić przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej do zawierania umów związanych z zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego wykorzystywanego przez jednostkę pomocniczą” – czytamy w uzasadnieniu.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim posłowie złożyli na ręce Marszałka Sejmu RP w dniu 30 lipca 2024 r. W tej chwili analizują je Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2025 r.
W skrócie:
Celem ustawy jest wprowadzenie:
- funduszu sołeckiego w każdej gminie wiejskiej i miejsko-wiejskiej,
- wyższej o 10 punktów procentowych refundacji wydatków sołectw,
- diet i ubezpieczenia dla wszystkich sołtysów,
- możliwości powoływania młodzieżowych rad jednostek pomocniczych,
- możliwości wyodrębniania w budżecie gminy środków na przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w innych niż sołectwo jednostkach pomocniczych,
- możliwości powoływania konwentu przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy,
- dodatkowych uprawnień dla sołtysów i przewodniczących zarządów osiedli w celu zwiększenia efektywności ich działania,
- bardziej elastycznej procedury ustalania funduszu sołeckiego na dany rok.
Czytaj także: 5 tys. zł jednorazowego wsparcia dla Kół Gospodyń Wiejskich
