Koniec z rolnikiem “na papierze”? Aktywny Rolnik - będą zmiany

Źródło: M. Kula

Definicja rolnika aktywnego to sprawa, która w ostatnim czasie budzi sporo emocji. Dlaczego? Stanowi bowiem o tym, mówiąc w telegraficznym skrócie, kto dostanie dopłaty, a kto - nie. Warto jednocześnie nadmienić, że aktualna formuła rolnika aktywnego, według Czesława Siekierskiego - ministra rolnictwa i wielu innych przedstawicieli branży - wymaga przeprogramowania. W związku z tym tej sprawie w resorcie ruszyła machina, mająca na celu wprowadzenie szeregu zmian. Jakich? Mówiła dziś o tym w Centrum Partnerstwa Społecznego “Dialog”, przedstawicielka MRiRW podczas spotkania z przedstawcielami środowiska rolniczego. 

Jakie są założenia definicji aktywnego rolnika obecnie?

Polska, opierając się na wytycznych KE, w 2023 r.  musiała przyjąć własną definicję rolnika aktywnego. Uznano wówczas, że rolnicy, którzy za poprzedni rok otrzymali płatności bezpośrednie w kwocie nieprzekraczającej 5 tys. euro są automatycznie uznawani za aktywnych zawodowo. W przypadku natomiast, gdy kwota płatności za poprzedni rok przekracza 5 tys. euro - rolnik jest uznawany za aktywnego, jeżeli nie prowadzi żadnej z działalności wymienionej na negatywnej liście, tj. zarządzanie portami lotniczymi, administrowanie wodociągami, trwałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, świadczenie usług przewozu kolejowego lub w zakresie obrotu nieruchomościami.

Czytaj także: Zmiany w dzierżawie terenów rolnych. Jakie będą nowe zasady?

Niemniej jednak, co warto podkreślić, rolnik prowadzący tego rodzaju działalność może zostać uznany za aktywnego, jeżeli:

- działalność rolnicza jest jego działalnością przeważającą,

- lub udokumentuje, że:

• jego przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego jego przychodu, lub

• kwota płatności bezpośrednich, jakie mu przysługiwały za poprzedni rok, wynosi co najmniej 5% całości przychodów z działalności pozarolniczej.

Definicja rolnika aktywnego - dlaczego potrzebne są zmiany?

Przedstawicielka resortu rolnictwa podczas spotkania zwróciła uwagę na to, że  definicja rolnika aktywnego, zgodnie z założeniami z 2023 roku, mająca obowiązywać przez cały okres realizacji Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, dotyczy bardzo niewielkiej liczby rolników.

- Właśnie przez to jest często krytykowana - jako rozwiązanie, które w niewystarczający sposób ukierunkowuje wsparcie (w postaci dopłat - przyp.red.) na osoby faktycznie wykonujące działalność rolniczą - tłumaczyła prelegentka. 

Jaka jest propozycja zmian w definicji aktywnego rolnika?

W związku z powyższym resort rolnictwa proponuje utworzenie katalogu rolników, których działalność pozwala na automatyczne uznanie ich za aktywnych zawodowo:

1. rolnicy posiadający zwierzęta zarejestrowane w IRZ (ok. 361 tys.)
2. rolnicy otrzymujący płatności związane z produkcją do roślin (ok. 338 tys.), np. tych, którzy produkują pomidory do przetwórstwa, len, konopie włókniste, roślin strączkowych
3. rolnicy otrzymujący płatności z tytułu wybranych ekoschematów:

• rolnictwo węglowe i zarządzenie składami odżywczymi
• Integrowana Produkcja Roślin,
• Biologiczna ochrona upraw (ok. 392 tys.)
• Płatności Ekologiczne (ok. 21 tys.).

Prelegentka opatrzyła to stosownym komentarzem: - W przypadku rolników, posiadający zwierzęta zarejestrowane w IRZ, należy rozważyć następującą rzecz: Czy należy wprowadzić minimalny prób uprawniający do automatycznego uznania, np. dot. obsady? Wszystko po to, żeby nie dochodziło do nadużyć. 

Czytaj także: Kto dostanie emeryturę rolniczą z KRUS? Trzeba spełnić dwa warunki

Podczas spotkania przedstawicielka MRiRW środowiska rolniczego podała także interesujące nt. tego, ilu rolników - z automatu - byłoby uznanych za aktywnych przy założeniach nowej definicji. Na ilu z kolei  spoczywałby obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej.

Blisko 55% tych, których aktualnie pobierają płatności bezpośrednie, zgodnie z tym zestawieniem, musiałoby udowodnić, że są aktywni zawodowo. Tak natomiast  przedstawiają się statystyki w poszczególnych przedziałach powierzchniowych:

• Gospodarstwo mniejsze niż 5 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 137,5 tys. (22%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 491,4 tys. (78%)

• Gospodarstwo od 5 do 10 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 153,9 tys. (56%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 120,1 tys. (44%)

• Gospodarstwo większe niż 10 do 15 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 93,5 tys. (76%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 29,2 tys. (24%)

• Gospodarstwo większe niż 15 do 30 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 108,1 tys. (88%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej – 14,1 tys. (12%)

• Gospodarstwo większe niż 30 do 50 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 40,5 tys. (93%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 3 tys. (7%)

• Gospodarstwo większe niż 50 do 100 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych – 23,4 tys. (93%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej – 1,8 tys. (7%)

• Gospodarstwo większe niż 100 do 200 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych -7,8 tys. (94%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 0,5 tys. (6%)

• Gospodarstwo większe niż 200 do 300 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 2,5 tys. (96%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 0,1 tys. (4%)

• Gospodarstwa powyżej 300 ha

Liczba rolników automatycznie uznawanych za aktywnych - 1,8 tys. (97%)

Liczba rolników objętych obowiązkiem dokumentowania działalności rolniczej - 0,1 tys. (3%)

Jeśli natomiast chodzi o kwestię dokumentowania, o których była mowa powyżej, proponowane kryteria, to:

1. koszty ponoszone na działalność rolniczą:

• katalog uznawanych kosztów: nawozy, środki ochrony roślin, materiał siewny i rozmnożeniowy, czynsze dzierżawne, koszty zabiegów prowadzone usługowo, praca najemna, ubezpieczenia, koszty specjalistyczne 

• jaki okres? Należy ustalić, w jakim czasie powinny zostać poniesione, żeby mogły zostać uznane

• minimalny poziom: czy należy rozważyć minimalnego poziomu kosztów.

2. przychody z działalności rolniczej:

• katalog uznawanych przychodów: sprzedaż płodów rolnych (produkcja roślinna i zwierzęca). Jakie jeszcze?
• jaki okres? Należy ustalić, w jakim przychody powinny być osiągane, żeby mogły zostać uznane
• minimalny poziom: Należy określić minimalny poziom przychodów, np. ha na UR, aby uniknąć tworzenia fikcyjnej sytuacji 

3. inne sposoby dokumentowania 

Koniec z rolnikiem “na papierze”? Co sądzą o propzycji nowej definicji rolnika aktywnego sami zaintersowani? 

Konrad Krupiński z Ruchu Gospodarstw Rodzinnych przedstawione propozycje, przedstawione przez przedstawicielkę MRiRW, opatrzył następującym komentarzem: - Panie ministrze, inicjatywa rolnika aktywnego, chwała za to, że idziemy w kierunku tego, żeby skończyć patologie rolinka "na papierze". Podobnego zdania był Marek Duszyński, przewodniczący ZZS Samobrona: Panie ministrze, słusznie. Teraz robi się, że tak powiem po chłopsku, bardzo dobrą robotę, że są dokumenty przygotowane i wszystko. Takie rozmowy naprawdę chwalę. Miło się tego słucha i miło się to widzi.