Gospodarstwa rolne mają wiele do zaoferowania osobom starszym
Jakie warunki trzeba będzie spełnić, by rozpocząć w swoim gospodarstwie działalność opiekuńczą? Czy rzeczywiście rolnicy będą mogli dzięki temu uzyskać dodatkowe przychody?
O projekcie GROWID i gospodarstwach opiekuńczych rozmawiamy z Elżbietą Dziasek z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie
Uważa pani, że w polskich gospodarstwach rolnych jest rzeczywiście miejsce na działalność opiekuńczą?
Badania prowadzone przez konsorcjum realizujące projekt GROWID jednoznacznie pokazują, że pobyt w gospodarstwie opiekuńczym może poprawiać stan zdrowia oraz ułatwiać aktywizację społeczną podopiecznych. Potwierdzają to także doświadczenia zagraniczne i krajowe programy pilotażowe, w szczególności z województwa kujawsko-pomorskiego. To, co wyróżnia gospodarstwo opiekuńcze od innych form opieki to programy agroterapii, czyli oferta zajęć terapeutycznych i aktywizacyjnych opartych na rolniczym potencjale gospodarstwa.
Jestem przekonana, że na bazie gospodarstw rolnych może powstać w Polsce sieć przyjaznych miejsc, w których wsparcie znajdą osoby starsze, doświadczające chorób, niepełnosprawności czy samotności. Rolnicy, udostępniając swoje siedliska osobom z zewnątrz, mają naprawdę wiele do zaoferowania: możliwość przebywania blisko natury i doświadczania rytmu gospodarstwa wraz ze zmieniającymi się porami roku, kontakt ze zwierzętami, agroterapie oraz przede wszystkim nawiązywanie relacji z innymi ludźmi.
Na bazie gospodarstw rolnych może powstać w Polsce sieć przyjaznych miejsc, w których wsparcie znajdą osoby starsze, doświadczające chorób, niepełnosprawności czy samotności
Skąd pomysł na stworzenie projektu GROWID?
Doradztwo rolnicze zainteresowało się rolnictwem społecznym – rozumianym jako świadczenie w gospodarstwach rolnych profesjonalnych usług społecznych w zakresie edukacji, opieki i terapii - pod koniec pierwszej dekady lat dwutysięcznych, widząc w tym kolejną szansę na dywersyfikację dochodów rolniczych i poprawę jakości życia na wsi. Jako pierwszy wdrożony został program gospodarstw edukacyjnych. Jego efektem jest utworzenie Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych, która dziś liczy już ponad 300 gospodarstw. Mamy też spore doświadczenie związane z wprowadzaniem nowych funkcji do gospodarstw rolnych, dotyczących agroturystyki. Sukcesy te zachęciły nas do podjęcia kolejnych działań. W konsekwencji zrodził się pomysł pozyskania środków na wypracowanie modelu gospodarstwa opiekuńczego. I tak powstał projekt pn. „GROWID: Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych” .
Wyniki naszych badań jednoznacznie pokazują, że pobyt w gospodarstwie opiekuńczym może poprawiać stan zdrowia oraz ułatwiać aktywizację społeczną podopiecznych
Głównym celem projektu jest stworzenie przepisów prawa regulujących funkcjonowanie gospodarstw opiekuńczych w Polsce. Co w tym zakresie udało się zrobić do tej pory?
W czerwcu ubiegłego roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołał zespół do spraw wdrożenia modelu gospodarstwa opiekuńczego. W skład zespołu, poza MRiRW, wchodzą także przedstawiciele innych resortów, w tym właściwego do spraw gospodarki, rodziny czy zdrowia, KRUS-u oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Aktualnie trwają prace nad szczegółowymi rozwiązaniami m.in. w ustawie o pomocy społecznej - w zakresie wprowadzenia gospodarstwa opiekuńczego i zasad jego rejestracji do systemu pomocy społecznej czy ustawie o podatku dochodowym – odnośnie ulg podatkowych dla usług opiekuńczych w gospodarstwach.
Wdrożenie modelu gospodarstwa opiekuńczego ma przyczynić się do dodatkowego dochodu dla rolników, utrzymania aktywności rolniczej i zatrzymania młodych osób na wsi oraz sprzyjać odnowie pokoleniowej
Jakie wymierne korzyści finansowe będą mogli uzyskiwać rolnicy tworząc gospodarstwa opiekuńcze?
W swoich założeniach, gospodarstwo opiekuńcze jest rozszerzeniem i uzupełnieniem prowadzonej działalności rolniczej i uzyskuje z tego tytułu dodatkowe dochody. Ich wysokość jest wprost zależna od skali i rodzaju świadczonych usług, których spektrum rozpoczyna się od usług czasu wolnego dla pełnosprawnych seniorów, a kończy na opiece całodobowej dla osób niesamodzielnych. W modelu GROWID nacisk położony jest na opiekę dzienną dla seniorów. Wdrożenie modelu gospodarstwa opiekuńczego ma przyczynić się do pozyskiwania dodatkowego dochodu dla rolników, utrzymania aktywności rolniczej i zatrzymania młodych osób na wsi oraz sprzyjać odnowie pokoleniowej.
Ile gospodarstw opiekuńczych może docelowo powstać w Polsce?
Potrzeby w tym zakresie są ogromne, co potwierdzają badania na temat starości na wsi prowadzone w projekcie GROWID. Jednak tworzenie systemu gospodarstw opiekuńczych to długotrwały i wieloetapowy proces, który na ogół rozpoczyna się od pionierskich inicjatyw osób indywidualnych i organizacji charytatywnych. Częstym motywem tych inicjatyw są trudne osobiste doświadczenia - np. chęć socjalizacji czy zapewnienia długoterminowej opieki dla niesamodzielnego członka rodziny. W szerszym wymiarze upowszechnienie idei odbywa się na ogół z inicjatywy sektora rolnego, którego troską jest wielofunkcyjny rozwój wsi. To właśnie ma teraz miejsce w Polsce. Ostateczny cel procesu prowadzi do ścisłej współpracy sektora rolnego i sektora opieki społecznej, owocując uznaniem gospodarstw opiekuńczych jako pełnoprawnych placówek opiekuńczych i zapewnieniem systemowego wsparcia pobytu w nich z funduszy opieki społecznej. Takie rozwiązania mają już Holandia czy Norwegia.
W Planie Strategicznym WPR na lata 2023-2027 przewidziane są już środki na inwestycje w infrastrukturę gospodarstw społecznych, które będą dostępne za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania
Jakie warunki trzeba będzie spełnić, by rozpocząć w swoim gospodarstwie działalność opiekuńczą? Czy trzeba będzie mieć odpowiednie wykształcenie bądź posiadać bazę lokalową dla podopiecznych?
Model gospodarstwa opiekuńczego wypracowany w projekcie GROWID określa konkretne zasady funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych oraz proponuje udogodnienia dla rolników prowadzących usługi społeczne. Na ostateczny kształt modelu i jego formalne zatwierdzenie musimy jednak poczekać. W tej chwili prowadzenie działalności opiekuńczej w gospodarstwach rolnych jest możliwe na ogólnych zasadach dla działalności gospodarczej i ekonomii społecznej. Rolnicy mogą prowadzić dzienne domy pomocy lub rodzinne domy opieki, poddając się określonym w tym zakresie wymaganiom z ustawy o opiece społecznej. W Planie Strategicznym WPR na lata 2023-2027 przewidziane są już środki na inwestycje w infrastrukturę gospodarstw społecznych, które będą dostępne za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania.
Czytaj także: Dlaczego pieniądze idą na małe gospodarstwa? Chróścikowski wyjaśnia
