Oświetlenie i hałas w oborze
Kilka ważnych zasad dobrego mikroklimatu w oborze.
Jeśli chcesz mieć zdrowe zwierzęta, na których będziesz mógł zarobić - nie bagatelizuj tych spraw!
Światło wpływa korzystnie na prawidłowy rozwój organizmów, a w szczególności osobników młodych. Szczególnie poprzez wnikanie promieniowania słonecznego przez skórę, wytwarzając witaminę D, odgrywającą istotną rolę w prawidłowym rozwoju np. kośćca i zabezpieczająca przed krzywicą. Ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia negatywnych stanów psycho-fizycznych: ospałość, senność, zmniejszenie aktywności życiowej i zainteresowania otoczeniem.
Z drugiej strony pamiętajmy o tym, że za długie z wystawianie na działanie światła słonecznego zwierząt może skutkować niestety stresem cieplnym i innymi skutkami niepożądanymi dla bydła.
Czytaj także: Jak zadbać o odpowiedni mikroklimat w oborze?
Promieniowanie słoneczne ponadto jest najtańszym źródłem oświetlenia. Dlatego też duże otwory okienne i dachowe umożliwiające przepuszczanie dużej ilości światła stanowią bardzo ważny element konstrukcyjny każdego budynku. Powierzchnia świetlików umieszczonych w dachu obory powinna stanowić 3-5% powierzchni podłogi, natomiast otwory okienne i wszelkie inne świetliki umieszczone w ścianach budynku powinny stanowić 5-10% powierzchni podłogi.
Aktem prawnym szczegółowo traktującym to zagadnienie jest Dyrektywa 80/778EEC dotycząca prawidłowego oświetlenia i wentylowania dojarń i pomieszczeń do przechowywania mleka. Oświetlenie w pomieszczeniu dla krów powinno wynosić 200-300 lux. Oznacza to, że w oborze 33,5x21 m należy zgadnie z literaturą zainstalować 6 lamp sodowych o mocy 400 W. Dla równomiernego oświetlenia przyjmuje się, że odległość między lampami powinna być 1,5 do 1,8 razy większa, niż wysokość ich umieszczenia.
Dlaczego światło jest ważne w hodowli bydła?
Światło zmniejsza ryzyko wystąpienia niekorzystnych stanów psychicznych takich, jak: ospałość, senność, zmniejszenie aktywności życiowej i zainteresowania otoczeniem. Sztuczne światło - za słabe lub nieodpowiednio umiejscowione może doprowadzić do bólu oczu i zmęczenia. Nowoczesne fluorescencyjne oświetlenie również może być męczące wzrok. Stosując oświetlenie sztuczne pamiętajmy o osłonach i kloszach chroniących bydło przed ewentualnym rozpryskiem gorącego szkła w przypadku przepalenia lub stłuczenia żarówek. W oborach stosować powinno się trójpoziomowy system oświetlenia.
Czytaj także: Jakie są przyczyny zapaleń wymion u krów?
Oświetlenie robocze, orientacyjne i/lub nocne
Oświetlenie orientacyjne stosuje się przez cały czas odpoczynku zwierząt w systemie ze zmniejszonym obszarem paszowym ale również w przypadku stosowaniu automatów paszowych.
Oświetlenie nocne jest głównym ułatwieniem zwierzętom odróżniania szczegółów otoczenia i wynikające z tego uniknięcie uszkodzeń strzyków, wymion oraz niepokojów w okresie nocnym. Zimą oświetlenie tego typu powinno się zapewnić przez ok. 8h przy jednoczesnych 16 - sto godzinnej długość sztucznego dnia.
Dowiedziono, że ma to pozytywny wpływ na produkcję mleka ale również na reprodukcję zwierząt. Warto też zwrócić uwagę, że z uwagi na agresywne środowisko powietrza panującego w budynkach inwentarskich żarówki powinny charakteryzować się też wyższą odpornością i trwałością. Ciekawostką niech będzie fakt, że wyniki przeprowadzonych w USA badań naukowych wykazały, iż wydłużenie widnej części dnia przez oświetlenie elektryczne z 13,5 godz. do 16-18 godz. Doprowadziło do zwiększenia mleczności bydła o ok.15-16% (średnio o 8%). Również zakłócenia w płodności zaobserwowano o 15% mniejsze aniżeli w źle oświetlonych oborach.
Hałas prowadzi do stanów lękowych u bydła
Hałas z kolei jest to niepożądany dźwięk lub szkodliwy dla organizmu szum, szmer, huki, krzyki, trzaski, wrzawa, harmider itp. Nazywamy nim także nieregularne fale dźwiękowe. Szkodliwość hałasu zależy przede wszystkim od jego natężenia, widma częstotliwości i długotrwałości działania. (powyżej 80 decybeli może spowodować uszkodzenia narządu słuchu). Granice akceptacji hałasu przez krowy nie są jeszcze aż tak dobrze poznane.
Czytaj także: Okna w budynkach inwentarskich
Jednak powinno się unikać nagłych wysokich i nieprzewidzianych dźwięków co prowadzi do stanów lękowych u bydła. Natężenie dźwięku mierzymy w decybelach. W ramce poniżej przedstawiamy poziomy głośności różnych dźwięków:
Wystawienie zwierząt na takie warunki może doprowadzić do obniżenia wydajności mlecznej krów wynikającego ze stresu na jaki zostały wystawione pracującymi np. maszynami, urządzeniami itp. Jeżeli jednak występuje niebezpieczeństwo wystąpienia hałasu w trybie ciągłym, to postarajmy się aby było to na jak najniższym poziomie. W kilku gospodarstwach województwa kujawsko-pomorskiego w których eksperymentalnie zainstalowano w oborze krów mlecznych głośniki, umilając tym samym czas zwierzętom i pracownikom obsługi, spokojną, stonowaną muzyką. Co prawda nie potwierdzono w sposób typowo naukowy korzyści jak m.in. zwiększenie wydajności mlecznej krów, hodowcy zaobserwowali różnice w spokojniejszym zachowaniu i zdrowotności zwierząt.
Czytaj także: 22.449 kilogramy mleka wyprodukowała w 2016 roku krowa rekordzistka
Korzystnymi metodami prowadzącymi do skutecznego obniżenia albo też całkowitej redukcji poziomu hałasu jest wyciszenie i wytłumianie pomieszczeń wewnątrz których znajdują się głośno pracujące urządzenia (np. pompa próżniowa dojarki mechanicznej) lub też umiejscowienie stwarzających nadmierny hałas urządzeń w jednych, zacisznych, znacznie dalej od zwierząt umiejscowionych pomieszczeniach budynku.
