Opłacalność przejścia na VAT

Źródło: Fotolia.com

W związku z nową pulą środków z programu PROW 2014- 2020, wielu rolników chcących inwestować w swoje gospodarstwa zaczyna zastanawiać się nad opłacalnością przejścia na VAT. Jest to decyzja trudna i w praktyce często nieodwracalna. Dlatego warto przed podjęciem ostatecznej decyzji mieć pełną świadomość wszystkich korzyści i wad.

Obecnie nie obowiązują żadne limity ograniczające przejście na VAT. Może to zrobić każdy rolnik niezależnie od wysokości sprzedaży, czasu prowadzenia oraz wielkości gospodarstwa. Nie ma również wymogów nakazujących prowadzenie jakichkolwiek ewidencji sprzedaży przed rezygnacją ze statusu rolnika ryczałtowego i rejestracją jako czynny vatowiec.

Od czego więc zacząć sporządzanie kalkulacji opłacalności ewentualnego przejścia na VAT?

Na początku warto zastanowić się, jaką produkcję chcemy prowadzić w najbliższych latach. Rolnik ryczałtowy, niezależnie od rodzaju produkcji, otrzymuje od nabywcy swoich produktów zryczałtowany zwrot w wysokości 7% wartości sprzedaży. W przypadku rolników vatowców stawka podatku zależy od rodzaju produkcji. Dla produkcji roślinnej stawka od sprzedaży wynosi 5%. Dotyczy to wszystkich zbóż, rzepaku, warzyw itp. Dla produkcji zwierzęcej stawka wynosi 8%. Sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego czyli np. mleka opodatkowane jest stawką 5%. Produkty przetworzone nawet w minimalnym stopniu są opodatkowane stawką 8%. Taką stawką opodatkowuje się przykładowo sprzedaż słomy w balotach lub siana. Trzeba pamiętać, że rolnik vatowiec podatek VAT, który otrzyma od nabywcy swoich produktów, będzie musiał odprowadzić do Urzędu Skarbowego. Zwrot podatku VAT dla rolnika następuje w sytuacji, gdy podatek VAT odliczony od zakupów przewyższa podatek VAT od sprzedaży.

Stawki podatku VAT, który przysługuje rolnikowi do odliczenia są bardzo zróżnicowane. Największe zwroty podatku VAT rolnicy osiągają od inwestycji. Niezależnie czy zakupują sprzęt, maszyny, czy budują lub remontują budynki gospodarcze, mogą odliczyć 23% od kwoty zakupu. Duże zwroty podatku VAT poza inwestycjami rolnicy osiągają od zakupu paliwa oraz części, remontów i serwisu maszyn. Z tymi wydatkami ściśle wiąże się rodzaj produkcji oraz odległość gospodarstwa od pól. Bardzo duża opłacalność przejścia na VAT, ze względu na wysokie kwoty odliczenia VAT-u od paliwa, jest przy uprawie ziemniaków, rzepaku lub buraków.

Przy wysokich cenach oleju napędowego, po przejściu na VAT koszt uprawy 1 ha ziemniaków i rzepaku spadał o około 170 zł, a w przypadku buraków już o 300 zł. Należy również pamiętać, że przejście na VAT nie ma żadnego wpływu na uzyskanie zwrotu akcyzy z Urzędu Gminy. Kolejnym zakupem, który należy dobrze oszacować, jest nabycie oprysków i nawozów. Rolnik może odliczyć 8% z wydatków na te zakupy. W przypadku upraw wymagających częstego stosowania drogich środków ochrony roślin, opłacalność przejścia na VAT też będzie wyższa. Opłacalność ta zależy też od jakości ziem, na których rolnik prowadzi uprawy. W przypadku ziemi wymagającej większych ilości lub droższych nawozów, opłacalność rejestracji na VAT również rośnie.

Ostatnim nakładem, który należy wziąć pod uwagę w całej kalkulacji, jest wysokość nakładów na materiał siewny. Jest to ważny, ale nie aż tak kluczowy czynnik jak np. wydatki na paliwo. Wynika to z tego względu, że od materiału siewnego odliczymy tylko 5% VAT-u od wartości zakupu, poza tym nakłady na materiał siewny też nie są tak wysokie, jak w przypadku nawozów i środków ochrony roślin.

Gdy oszacujemy wszystkie przychody oraz nakłady, możemy obliczyć opłacalność. Sprzedaż roczną należy pomniejszyć o 7% zwrot podatku dla rolników ryczałtowych. Uzyskana kwota to wartość netto sprzedaży w gospodarstwie. Następnie od poszczególnych wydatków brutto wg stawek VAT-u obliczyć zwrot podatku VAT oraz kwoty netto. Aby obliczyć zysk gospodarstwa odejmujemy od przychodów koszty. Dla ryczałtowca odejmujemy wartości brutto, a dla vatowca netto. Różnica stanowi zysk lub stratę z przejścia na VAT. W tych skomplikowanych obliczeniach warto wspomóc się przykładem (ramka).

W obliczeniach tych należy brać pod uwagę planowane inwestycje, zmiany upraw i powierzchni gruntów w gospodarstwie, nie tylko w bieżącym roku, też w najbliższych 3 do 5 lat. Obliczenia można sobie również ułatwić, korzystając z wielu internetowych kalkulatorów opłacalności przejścia na VAT w rolnictwie, które dokonują same za rolnika skomplikowanych obliczeń.

W przypadku gospodarstw nastawionych na hodowlę bydła, tylko w wyjątkowych wypadkach opłaca się przechodzić na VAT. Hodowla bydła nie wymaga dużych nakładów na paliwo oraz nawozy i opryski. Zdecydowana większość rolników w Polsce żywi bydło własną paszą z łąk, kiszonką i wysłodkami, a nie gotową i drogą paszą. Dodatkowo sprzedaż bydła jest opodatkowana wg wyższej 8% stawki VAT. Z tego powodu opłacalność przejścia na VAT rolników hodujących bydło jest tyko w sytuacji tworzenia nowego, dużego stada wraz budową nowej obory lub remontem kapitalnym starej, zakupu ciągnika, kosiarek, prasy, owijarki i wozu paszowego oraz całego wyposażenia obory. Wszystko to jest opodatkowane stawką 23% VAT.

Przy dużych nakładach początkowych opłaca się przejść na VAT tylko czasowo na 5 lat, czyli okres po którym nie trzeba zwracać podatku VAT w przypadku rezygnacji i powrotu do statusu rolnika ryczałtowego. Często rolnicy prowadzący hodowlę bydła oraz uprawę roślin dzielą gospodarstwo. Hodowlę bydła przepisują na małżonka, dzieci lub innego członka rodziny. Osoba ta prowadzi wydzielone gospodarstwo jako rolnik ryczałtowy. Natomiast pozostałą produkcję roślinną prowadzi rolnik, który przechodzi na VAT.

• Sprzedaż roczna dla ryczałtowca to 246.000 zł, czyli netto vatowca 230.000 zł
• Zakup roczny paliwa, części zamiennych, remontów, inwestycji brutto 70.000 zł
• Zakup roczny nawozów, środków ochrony roślin brutto 100.000 zł
• Zakup roczny materiału siewnego brutto 20.000 zł
• Suma nakładów brutto 190.000 zł
• Suma nakładów netto 168.600 zł
• Suma zwrotu podatku od całości nakładów to około 21.400 zł
• Zysk z gospodarstwa ryczałtowca = 246.000 zł - 190.000 zł = 56.000 zł
• Zysk z gospodarstwa vatowca = 230.000 zł - 168.600 zł = 61.400 zł
• Zysk z przejścia na VAT = 61.400 zł - 56.000 zł = 5.400 zł