Lokalizacja wiatraków - NIK wskazuje nieprawidłowości
- W gminach zaangażowanych w procesy planistyczne związane z elektrowniami wiatrowymi często dochodziło do konfliktu interesów. Na planowanych inwestycjach korzystali: wójt lub jego najbliższa rodzina, urzędnicy gminni oraz radni - poinformowała Najwyższa Izba Kontroli.
Podczas czwartkowego posiedzenia sejmowej Komisji Infrastruktury prezes NIK przedstawił wyniki kontroli dotyczących elektrowni wiatrowych w Polsce. Krzysztof Kwiatkowski duży nacisk położył na analizę zabezpieczenia interesów społecznych w procesie lokalizacji i budowy wiatraków.
Prezes NIK zaznaczył, że najczęściej stawianym zarzutem wobec farm wiatrowych jest ich negatywne oddziaływanie na środowisko życia ludzi. - Coraz częściej przyczyną sprzeciwu wobec lokalizacji farm wiatrowych jest także kwestia dewastacji krajobrazu. Wyzwaniem stojącym przed polskim ustawodawcą jest więc z jednej strony stworzenie warunków do umożliwienia harmonijnego rozwoju tego sektora energetyki, z drugiej zaś strony wypracowanie odpowiednich mechanizmów ochrony interesu społecznego oraz zachowania zasad zrównoważonego rozwoju - informował Krzysztof Kwiatkowski.
NIK sprawdziła w kilku kontrolach, czy obowiązujące normy prawne i ich realizacja skutecznie zabezpieczają interesy społeczności lokalnych w procesie lokalizacji i budowy lądowych elektrowni wiatrowych. Izba zidentyfikowała pięć obszarów, w których występują istotne niejednoznaczności i niespójności przepisów.
-
bezpośredniego bądź pośredniego finansowania dokumentacji planistycznej przez inwestorów,
-
słabości nadawanych wyspecjalizowanym podmiotom publicznym i ich organom instrumentów prawnych niezbędnych do oceny prawidłowości opracowania prognozy oddziaływania na środowisko i raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
-
nieadekwatnej metodyki pomiaru hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe,
-
możliwości lokalizowania i budowy elektrowni wiatrowych na terenach objętych ochroną przyrody,
-
lokalizowania lądowych farm wiatrowych bez uwzględnienia instytucji „dobrego sąsiedztwa”.
Kolejnym istotnym problemem, stwierdzonym w kontrolach NIK, był brak wiarygodności samorządowców.
- W gminach zaangażowanych w procesy planistyczne, związane z elektrowniami wiatrowymi często dochodziło do konfliktu interesów. Na planowanych inwestycjach korzystali: wójt lub jego najbliższa rodzina, urzędnicy gminni oraz radni. Korzyść wynikała z podpisania umowy na dzierżawę gruntów pod inwestycję. Sytuację taką stwierdzono aż w jednej trzeciej skontrolowanych gmin. W związku z tym każde działania organów samorządowych związane z budowaniem akceptacji społecznej dla planowanej inwestycji stawały się wyjątkowo mało wiarygodne - podał prezes NIK.
Czytaj także: CBA: Żądali od rolników pieniędzy za odstąpienie od przetargu na ziemię
Kontrole wykazały, że najwięcej kontrowersji społecznych wywoływał sposób informowania o lokalizacji elektrowni wiatrowych. - W wielu przypadkach nie osiągnięto wymaganych efektów informacyjnych, prowadząc działania bez należytej staranności, co prowadziło do braku możliwości wyrażenia przez obywateli opinii. Znamiennym jest, że władze gmin uznawały, iż nieobecność mieszkańców na spotkaniach zorganizowanych w celu przeprowadzenia dyskusji publicznej nad przyjętymi rozwiązaniami, oznacza akceptację budowy elektrowni wiatrowych na terenie gminy – zaznaczył Krzysztof Kwiatkowski.
Prezes NIK poruszył również kwestię trudności w przełożeniu inwestycji na poprawę standardu życia społeczności lokalnych. Po pierwsze - organy podatkowe gmin i inwestorzy często odmiennie interpretowali sprawę podstawy opodatkowania elektrowni wiatrowych podatkiem od nieruchomości. Kwestią sporną pozostawało to, czy do zakresu przedmiotowego podstawy opodatkowania trzeba wliczać całą wartość elektrowni, czy wyłącznie wartość jej części budowlanych. - Po drugie - polskie prawo nie przewiduje dotychczas opłat z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska, którym podlegałyby tego rodzaju inwestycje. Tymczasem opłaty takie mogłyby kompensować negatywny wpływ elektrowni wiatrowej na środowisko – wskazał Krzysztof Kwiatkowsi.
W związku z powyższymi ustaleniami NIK skierowała do właściwych organów szereg wniosków w celu uspójnienia przepisów oraz zabezpieczenia interesów społeczności lokalnych. W trakcie posiedzenia Komisji Infrastruktury szczegółowo zapoznali się z nimi posłowie.
